Məşhur qadınlar kateqoriyası üzrə məqalələr

İndira Qandi Brejnevlə dostluq edirdi, Mao ilə münasibətlərdə isə soyuqluq yaşanırdı. Səbəb Çindəki qeyri-demokratik ab-hava, üstəlik, çinlilərin Tibeti işğalı nəticəsində, Hindistana axışan qaçqınlar idi...
Və Atom boması – bəli, atom bombası İndiranın ideyası idi. Pakistanla münasibətlər gərgin həddə çatmışdı. Qandi müdafiəyə inanılmaz pullar xərcləyirdi...

Bəs İndira Qandinin ən böyük səhvi hansı idi? Qərb iki milyon kasıb hindunun dölsüzləşdirilməsini faşist aksiyası kimi dəyərləndirdi. Bəli, bu xanım siyasətçinin ən böyük yanlış addımı idi. Bunu etmək lazım deyildi. Amma siyasi liderlər tərəfindən təzyiqlər edilirdi, həmçinin, İndiranın oğlu da kasıb kişilərin dölsüzləşdirilməsinin yoxsulluğun artmasının qarşısını alacağına ümid bəsləyirdi. Hökümət milyonlarla ac uşağın öldüyünü görürdü, odur ki, konkret addımlar atmaq lazım idi…
O yalnız Hindistanda deyil, bütün dünyada əfsanəyə çevrilməyə bacardı. Qadın siyasətçi, amma ilk növbədə, qadın…

Səhnədən “Persona”ya…
Liv Ulman 16 dekabr 1939-cu ildə Tokio şəhərində norveç əsilli ailədə dünyaya göz açıb. Məktəb təhsilini bitirdikdən sonra sənədlərini Londondakı İncəsənət Dram məktəbinə verib. Oranı bitirdikdən sonra ailəsi ilə birlikdə Norveç şəhərinə köçür. Sənətə teatrdan gələn aktrisanın ilk rolu 1957-ci ildə Stavanqere şəhərində fəaliyyət göstərən “Roqaland” teatrında olur. Tamaşa zamanı Livi səhnədə görən rejissor İnqmar Berqman aktrisa ilə tanış olub onu çəkəcəyi “Persona” filminə dəvət edir. Həddindən artıq utancaq və sadə xasiyyətli Liv İnqmar Berqmanın bu təklifinə hədsiz şad olsa da çox həyəcanlanır.

Həmin vaxt Livin iyirmi beş Berqmanın isə qırx altı yaşı olur. “Persona” filminin çəkilişləri vaxtı onlar bir-birlərinə aşiq olurlar. Liv daha gənc olduğundan hislərini daha tez biruzə verir. Xatirələrində hər səhər göz yaşları içərisində ayılıb çəkilişə getdiyini deyən Ulman rejissorun da ona biganə qalmadığını qeyd edir: “Çəkiliş arası fasilələrdə mən həmişə bir kənara çəkilib kitab oxuyurdum. Operatorla Berqman isə elə hey məşğul olurdular. Onlar kameradan uzqlaşmasalar da mən hərdən bir onlar tərəfə nəzər yetirəndə Berqmanın daima mənə tərəf baxdığını görürdüm. Bu isə mənim xoşuma gəlirdi.”

Qısa zaman ərzində gözəlliyi və oynadığı rolların bənzərsizliyi ilə bütün Amerikanı fəth edən aktrisa Qreta Qarbo 18 sentyabr 1905-ci ildə İsveçrənin Stokholm şəhərində tualet təmizləyicisi Karl Alferdin və Anna Qustafson ailəsinin üçüncü uşağı olaraq dünaya göz açır. Əsl adı Qreta Luiza Qustafson olan aktrisa evdə Qreta Luiza və ya Keta adı ilə əzizlənir. Valideynlər çox kasıb olsalar da, çox böyük əziyyətlə Qretanı orta məktəbə yazdıra bilirlər. On dörd yaşı olanda çox sevdiyi atası vərəm xəstəliyinə tutulur. Onsuz da maddi vəziyyəti yaxşı olmayan ailənin atanı sağaltmaq imkanı olmur. 1920-ci ildə gələcək aktrisanın atası dünyasını dəyişir. Bu itkidən sonra dolanışıqlarına kömək üçün Qreta həm məktəbdə oxumaq, həm də işləmək məcburiyyətində qalır.

Sonralar uşaqlıq illərini xatırlayarkən aktrisa bunları yazırdı: «Mən çox qəribə uşaq olmuşam. Gecələri demək olar ki, yatmayıb, evdə gəzirdim. Heç vaxt özümə arxayın deyildim. Həmişə elə hiss edirdim ki, indicə nə isə bədbəxt bir hadisə baş verəcək». Atasını itirdikdən sonra aktrisa özü üçün qəti and içdi: «O, özünə elə bir həyat quracaq ki, heç vaxt heç kimin güzaranına baxıb köks ötürməyəcək.» O, bu andını düz iyirmi il sonra gerçəkləşdirməyi bacarsa da, dünyanın ən varlı qadını olan Qreta Qarbonun qadın xoşbəxtliyi olmur.

Fransanın ən məşhur aktrisalarından biri olan Fanni Marqerit Jyudit Ardan 1949-cu ilin 22 martında Somyur şəhərində anadan olub. Onun atası süvari zabiti olduğundan Fanninin ailəsi İsveçrə, İspaniya və İngiltərə kimi ölkələri çox erkən yaşlarından səyahət etmiş və həmin ölkələrin kral ailələri ilə yaxından tanış olmuşdur. Fanninin atası tezliklə Monoko sarayında aparıcı vəzifəyə təyin olunur. Ailə də həmin şəhərə köçmək məcburiyyətində qalır. Gələcəyin aktrisası on yeddi yaşlı Ardan katolik liseydə təhsil almağa başlayır. Elə həmin liseydə də o, şəhzadə Qreys Kelli ilə çox yaxın rəfiqə olur. Onlar ciddi ədəbiyyat mütaliə edir və rus ədəbiyyatı ilə dərindən maraqlanırlar. Lev Tolstoyun, Turgenevin və Dostoyevskinin əsərlərini mütaliə edirlər.

Lakin, ədəbiyyata olan marağına baxmayaraq, Fanni atasının yolunu davam etdirmək və diplomatik karyera qurmağa hazırlaşır. Liseyi bitirdikdən sonra Fanni Fransaya geri dönüb Provansa Universitetində politologiya üzrə təhsil almağa başladı. Təhsil almaqla yanaşı onu dünya kinosu və teatrı da cəlb edirdi. Nəhayət Fanni Jana Perimonun aktyor kurslarına yazıldı. O, ilk dəfə 1974-cü ildə teatrda Pyer Kornellinin əsəri olan “Polievkt” dramındə rol aldı. Bundan başqa aktrisa televiziyada çəkilən tamaşalarda da kiçik rollar çəkilirdi. 1975-ci ildə Fanninin Dominiko Leverddən olan qızı Lumir dünyaya gəldi.

“Jizel”in uğuru…
Əsl adı Marqarit Xukem olan Marqo Fonteyn 19 may 1919-cu ildə Böyük Britaniyanın Reyqeyt şəhərində mühəndis ailəsində doğulmuşdur. Atasının işi ilə əlaqədar olaraq Marqo ailəsi ilə birlikdə London, Şanxey kimi bir çox şəhərlərdə gəzərgi uşaqlıq keçirməyə məcbur olur. Yarı brazilyalı, yarı irland əsilli Marqonun anası Xilda olduqca gözəl və ağıllı idi. O, incəsənət və ədəbiyyatla dərindən maraqlanırdı. Qızındakı istedadın fərqinə varan da məhz Xilda olur. Marqonun dörd yaşı tamam olan kimi anası onu balet məktəbinə aparmağa başlayır. İlk balet dərslərini o, Olqa Preobrajenskayadan və Matilda Kşesinkayadan alır. On beş yaşı tamam olduqda isə Marqo rəqqas Serafim Astafevonun dərslərinə qatıldı.

Həmin ərəfədə dövrün məşhur balerinalarından olan Ninett de Valuqa yenicə qurub yaratdığı gənclərdən ibarət “Vik-Uells” balet məktəbinə yeniyetmə balerinaların qəbuluna başlamışdı. Məktəbləri gəzib konkurslar keçirən Ninett Marqonu nədənsə kitaylı qızlara bənzədərək kənarda dayanmış bu qızcığaza o qədər də əhəmyyət vermirdi. Lakin Marqo öyrəndiklərini səhnədə göstərdiyi zaman Ninett dərhal onu öz məktəbinə qəbul edir.

Xoşbəxt olmağı, yoxsa kiminsə xoşuna gəlməyi arzulayırsan?..
Nikah yoxdursa, deməli, dəyərin yoxdur.
Bəzən tərbiyə şüuru üstələyir...

Meksikalı və amerikalı aktrisa Salma Hayeklə müsahibə: 
– Siz qətiyyətli addımlara qadirsiniz. Hollivudda gələcəyi naməlum olan uğurunuza görə, Meksikadakı teleulduz karyeranıza son qoydunuz, prodüser fəaliyyətiniz naminə rollardan imtina etdiniz, nəhayət, 41 yaşınızda ana oldunuz… On ildən sonra həyatınızı necə təsəvvür edirsiniz?
– Bu haqda qətiyyən düşünmürəm. Gələcək mənim üçün sirdir və belə də qalmalıdır. Həyatda mümkün və qeyri-mümkün hər şey baş verə bilər. Həyata belə yanaşıram.

– Axı gələcəyin təbii əlamətləri var. Məsələn, yaş…
– Yaş imkanlarımın qarşısını alacaq? Əlbəttə, amma digər imkanlar açacaq. Yaşlanmaqdan qorxmuram, cavanlıq uğrunda mübarizə də aparmıram, solan dərimin dərdini çəkmirəm. Mənim üçün fərqi yoxdur, 25, yoxsa 45 yaş. İndiki zamanla yaşayıram, arıqlamağa da səy göstərmirəm. Mənə elə gəlir ki, xarici görünüşə hədsiz qayğı qadınların ən böyük faciəsidir. Hamiləlikdən xoşum gəlirdi, həyatda ən vacib olan şeyi gözləməkdən həzz alırdım. Fəxr etməliyik ki, tanrı bizə ana olmaq imkanını yaradıb. Hamiləlik zamanı bədənimizin formasının dəyişdiyinə və ideal görünmədiyimizə görə utanmamalıyıq.

Atasının etirazına rəğmən aktrisa olmaq arzusu ilə evdən qaçır, ilk uğursuzluq onu ruhdan salmır. Satıcı işləsə də, sonda arzusuna çatır. Bu, Rusiyanın Əməkdar artisti Lyusena Ovçinnikovadır.

Lyusena Ovçinnikova 1931-ci ildə Olevsk (Ukrayna) şəhərində anadan olub. Atası sərhədçi zabit, anası evdar qadın olub. Atasının işi ilə əlaqədar yaşayış yerini tez-tez dəyişiblər, Kareliya, Gürcüstan, Türkmənistan və s. yerlərdə yaşayıblar. Lyusenanın 6 yaşı olanda anası vəfat edib. Atası ikinci dəfə evlənib. Lyusenanın ögey anası ilə münasibətləri çox yaxşı olub, bir müddətdən sonra onun bir ögey bacısı da dünyaya gəlib.

Məktəb illərində utancaq olan, hətta teatr dərnəyinə yazılmaqdan çəkinən Lyusena buna rəğmən aktrisa olmaq arzusunda idi. Orta məktəbi bitirən kimi sənədlərini incəsənət institutuna vermək istəsə də, atası etiraz edir. O isə evdən qaçır və atasına məktub yazır ki, “ata, məni bağışla, lakin mən aktrisa olmaq istəyirəm”.

Ötən əsrin 40-cı illərinin parlaq siması olan Rita Xeyvort yalnız adi aktrisa deyildi, o, həmçinin, kino tarixinin ilk “seks-simvol”u idi.

O, hamının qəbul etdiyi “sevgi ilahəsi” idi, onun gözəlliyi insanları dəli edirdi… İri gözləri, kürən gur saçları, inanılmaz dərəcədə qadınlıq keyfiyyəti, gözəl bədən quruluşu və kübarlıq – o, peşəkar rəqqasə idi. Təəccüblü deyil ki, Ritanı ekranda görən hər kəs — adi əsgərdən tutmuş məşhurlara qədər hər kəs bu gözəlliyin qarşısında ağlını itirirdi...

26 yaşlı Orson Uellsin Ritanı ekranda görər-görməz başqa heç nə barədə düşünə bilməməsi də təəccüblü görünməməlidir. – “Bu qadın mənim həyat yoldaşım olacaq”- o söyləyir. Rita onunla tanış olmaq istəmirdi. Orson isə fasiləsiz olaraq ona zəng edirdi. Rita zənglərə cavab vermirdi. Bu zaman Uells açıq hücuma keçir. O, axşam saat altından səhər saat altıya qədər onun evinin yanında keşiş çəkir. Nə Hevvortun əri, nə jurnalistlər – heç kim onu yerindən tərpədə bilmir. Nəhayət, Rita onun inadının qarşısında tab gətirmir. O, aşağı düşüb, Orsonun evlənmək təklifini qəbul edir. Cadsona isə boşanmaq qalır. İnsanlığın ən ali arzusu yerinə yetir: ölkənin ən arzuolunan qadını zamanının ən istedadlı kişisinin xanımına çevrilir.

İpək kimi zərif, şimşəktək şaqraq Səs, hökmlü Səda, lətif hal-əda mücəssəməsi — Hökumə Qurbanova! 
Deyirəm, istedad öz sahiblərinə şan-şöhrət də gətirir, mər-məşəqqət də. Necə ki, deyirlər, Hökumə xanım həm zamanın sahilsiz sevgi-rəğbət dəryasına düşüb, həm də dür-düyünlü tilsim çamuruna; dövrünün bütün aktrisalarından ən azı bir baş yuxarı olmuş bu sənətkar, paxıllıq nişangahında da başda imiş.

Məsələn, o, yaratdığı məşhur obrazlardan birində (Xanuma) səhnədən fövrən çıxıb başqa bir libasda gəlməli ikən, həmin donun qayçıyla doğrandığını görür və kiminsə bu “kəsəyənlik istedadı”nı, dərhal əynindəkini tərsinə çevirərək geyinib qayıtma istedadı ilə qarşılayır...

Dövrünün ən sevgili ad-soyadı
Sağ çağlarında bu qızıl cingiltilər xəzinəsi “xəzinədar”ının nəinki sənəti, gör-görkəm zinəti, hətta ad-soyadı da səhnəyə, teatra ekvivalent kimi səslənirmiş. Ümumxalq teatr zövqünə, səhnə-sənət müzakirələrinə hakim kəsilib, öz zahiri-batini etiket-estetikası ilə, rəsmən proletarlaşdırılmaqda olan Azərbaycan sovet kütləsini mənən kübar-elitarlaşdırmaq hökmünə malikmiş Hökumə xanım.

Vera Alentova. “Moskva göz yaşlarına inanmır” filmində oynadığı rolu ilə böyük şöhrət qazanan bu aktrisa mənim də yeniyetmə yaşlarımdan pərəstiş etdiyim sənətkarlardan biridir. Aktrisa həmin filmdə canlandırdığı kənddən böyük şəhərə gələn, həyatın çətinlikləri ilə üzləşən, xəyanət görən, lakin buna rəğmən zavodda fəhlə işləməklə bərabər əzmi, iradəsi sayəsində institut bitirən, daha sonra karyera qazanan, zavodun direktoru vəzifəsinədək yüksələn, qızını tək böyüdən Katerina Tixomirovanı milyonlarla tamaşaçıya sevdirməyi bacardı.

O, 1942-ci il fevralın 21-də Arxangelsk vilayətinin Kotlas şəhərində anadan olub. Valideynlərinin ikisi də teatr aktyoru olub. Vera 4 yaşında ikən atası dünyasını dəyişir. Anası həmişə ona təsəlli verərək deyirdi ki, qorxma, sənin bütün işlərin yaxşı olacaq. Çünki Allah yetimlərə kömək edir. Bir müddətdən sonra onlar Ukraynaya köçürlər. Geniş fantaziyaya malik Vera qonşu uşaqlarla birgə səhnəciklər düzəldir, köhnə pərdələrdən paltarlar tikir və onları güllərlə, yarpaqlarla bəzəyirdi. Anası teatrla qastrollara getdiyindən onlar müxtəlif şəhərlərdə olurdular. Vera məktəbə Ukraynada getsə də, orta təhsilini Altayda bitirir, Barnaul şəhərində tibb institutuna daxil olur.