Məşhur qadınlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Həyat bir an kimidir
“Niyə məni tək buraxdın?  Axı sonu belə olmamalıydı. Bilirəm, qayıdacaqsan. Və hər şey nikbin sonluqla bitəcək”, — yoldaşını bərk-bərk qucaqlayan Sofiya pıçıltı ilə danışır, olub-keçənlərlə barışmaq istəmirdi. Amma artıq çox gec idi… 
Dəfn mərasimində Sofiya Rotaru saatlarla tabutun yanında oturdu. Ayrılıq ona ağır gəlirdi.

Sofiya Mixaylovna Yevdokimenko-Rotaru ailədə altı uşaqdan ikincisi idi. 1947-ci il avqustun 7-də Ukraynanın Çernovitsk vilayətinin Novoselsk rayonunda anadan olub. Atası Jdanov rayonunda üzümçülük kolxozunun sədri idi. 

«Sonika, qalx, süfrəni açmağın vaxtıdır!» — Sofiyanı nə saatın zəngi, nə də günəşin pəncərədən düşən narıncı şüaları oyada bilirdi. Onu həmişə anası səsləyərdi. Balaca Sofiya narazılıq etmədən qalxar, süfrə açar və birlikdə nahar edərdilər. Nahardan sonra anası ilə bazara göyərti satmağa gedərdi.

Axşamlar çox vaxt dodağının altında xalq mahnılarından birini zümzümə edə-edə örüşdən qayıdan inəkləri sağar, südü götürüb böyük bacısı Zinagilə gedərdi. Keçirdiyi tif xəstəliyindən sonra Zinanın gözləri tutulmuşdu, odur ki, Sofiya kiçik bacı və qardaşlarına baxmaqla yanaşı, onun da qayğısına qalırdı. Birlikdə radioda rus mahnılarına qulaq asıb rus dilini öyrənirdilər. 

Əsl adı İolanda Cilyotti olan məşhur muğənni Dalida…
Bəziləri onun misirli olduğunu düşünsə də, Dalida 1933-cü ildə immiqrant italyan ailəsində dünyaya gəlib. Muğənninin uşaqlıq və gənclik illəri Qahirədə keçib.

Dalida böyük səhnələri fəth edir. İstəyi bu idi — ulduz olmaq… Ancaq “ulduz”luğu ondan çox şey alır, sənətinə görə analıqdan da imtina edən Dalida sonralar buna görə peşman olmuşdu, ancaq təəsüf ki, insan peşmançılıq hissini artıq heç nəyi düzəltmək mümkün olmadıqda keçirir..

Ta əvvəldən başlayaq...muğənninin uşaqlığından… Artıq 10 yaşında ikən göz xəstəliyi keçirir, həkimin “güclü” məsləhəti uşağın gözünü bir neçə gün sarıqda saxlamaq olur, bu səbəbdən gözdəki infeksiya daha da yayılır, nəticədə körpəyə konvergent çəpgözlük diaqnozu qoyurlar. Sonrakı illər bir neçə cərrahiyyə əməliyyatı keçirir, ancaq cüzi çəpgözlük Dalidada ömürlük qalır.

12 yaşında Dalida sevimli atasını itirir. Bu itkini gənc qız ağır keçirir… Başsız qalmış ailə çətin günlər yaşamalı olur.

O yaş dövründəki qızlar sevir, ailə qurur, uşaq dünyaya gətirir, onları böyüdürlər, Züleyxa xanım müharibəyə getdi. Geri qayıdanda partiya işinə cəlb olundu. İki-üç il sonra nazir seçildi. Nazir necə oğlanla gəzərdi? Kim bu qıza gül bağışlaya, görüşə dəvət edə bilərdi?

…Yay idi. Yenə Şüvəlanda bağ evindəydilər. Mina xanım mətbəxdə nahara hazırlıq görürdü. Başı qarışıq olsa da, bir gözü həyətdəydi. Uşaqları oynayırdılar. Böyük qızı Sima xanım, oğlanları Kamal, Tələt və Xəlil… Bəs Züleyxa xanım hanı? Mina xanım əlini işdən çəkib özünü həyətə atdı. Yox, onun dəcəl qızı da buradaydı. Ürəyindən keçdi: “Nə əcəb…”. Kiçik qızı ipə-sapa yatmaz uşaq idi. Hər gün bir oyun çıxarırdı. Bir də görürdün yoxa çıxdı. Mina xanım qızını yerdə tapmayanda ağacın ən uca budaqlarında axtarırdı. Onu güc-bəla ilə aşağı düşürür, üz-gözündə, qollarında, ayaqlarında təzə yara yerlərini görəndə ah çəkirdi: “Bircə bu qız böyüsəydi…”.

Mina xanım qızına fərəhlə baxıb mətbəxə qayıtdı. İş görə-görə də onun barəsində düşündü. Züleyxa xanım onun ikinci övladıydı. İlki Simaydı. Mina xanım ondan on dörd, Züleyxa xanımdan isə on beş yaş böyük idi. Gəlin gələndə Mina xanımın on bir yaşı var idi. Onu ata babası Mir Əhməd ağanın əmisi oğlu Mir Həbib ağaya ərə vermişdilər.

Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatını alan ilk qadın yazar Selma Lagerlöfdür. O, eyni zamanda Nobel mükafatı alan ilk isveçli yazardır.
O, bu mükafatı 1909-cu ildə “əsərlərini digərlərindən fərqləndirən yüksək idealizmə, aydın parlaq təхəyyülə və mənəvi təsir qüdrətinə görə” almışdır.

 Əsl adı Selma Ottiliana Lovisa Lagerlöfdür. Selma Lagerlöf 20 Noyabr, 1858- ci ildə ölkənin cənubundakı Vermland əyalətində, Marbaka adlı fermada, istefaya çıхmış zabit Erik Qustav Laqerlöfün ailəsində doğulan beş uşaqdan dördüncüsü olaraq dünyaya gəlmişdi. Selma üç yaşı olanda iflic keçirmişdi. Bir il yataqdan qalхa bilməmiş, sonra isə həyatı boyu şikəst qalmışdı. O dövrün tələblərinə görə evdə xüsusi təhsil almışdır. Nənəsindən dinlədiyi çoхsaylı nağıl və rəvayətlər Selmanı kiçik yaşlarından sözə bağlamışdır.

1882-ci ilin payızında Selma, atasının icazəsi olmadan Stokholmda müəllimlər məktəbinə girir. Müəllim olmaq istəyən Selma Laqerlöf 1885-ci ildə Stokholmdakı Kral Ali Qadın Pedaqoji Akademiyasını bitirmişdir. Təhsil aldığı müddətdə atası maddi sıxıntıya düşür və Marbaka ferması satılır. 1885-ci ildə atasını itirən Selma Lagerlöf həmən il, ailəsinə kömək məqsədilə Landskronda müəllimliyə başlayır. Tezliklə o, yüksək əqli və mənəvi keyfiyyətləri ilə şagirdlərinin sevimlisinə çevrilir.

Vermlandın təkrarsız mənzərələri, eşitdiyi хalq rəvayətləri Selmanı ilk romanını yazmağa ruhlandırmışdı. Hazır hissələr “İdun” jurnalının keçirdiyi müsabiqəyə göndərilmişdi. Jurnal onu sadəcə qalib kimi mükafatlandırmaqla kifayətlənməmiş, əsəri kitab şəklində çap etməyə hazır olduğunu da bildirmişdi.

 İki cildlik romanı “Host Berlinq haqqında saqa”nı (Gösta Berlings Saga) bu dövrdə, 1891-ci ildə yazdı. 1924-cü ildə Mouritz Stillerin (Mauritz Stiller) bu roman əsasında ekranlaşdırdığı film, Lagerlöfun doğulub, boya başa çatdığı Vermland bölgəsinin ən parlaq dönəmini, o illərdəki həyatı, yaşamı göstərirdi.

Həmin tarixdə mətbuat orqanlarında belə bir informasiya getmişdi: “Xaçmaz yolunda ölümlə nəticələnən yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib. Ənvər Həsənovun idarə etdiyi maşın aşıb, nəticədə sərnişin Möminat Qurbanova yerindəcə keçinib”.
Quru, ürəksiz informasiyalardan zəhləm gedir, çünki həmin anda onu deyən aparıcı, yazan jurnalist gündəlik işini görür, heç ağlına da gəlmir ki, bu acı xəbərin arxasında neçə-neçə yıxılmış talelər, qaralmış dünyalar durur. Bu dəfə də elə oldu.

 Buzovnada sadə bir ailədə dünyaya gəlib Möminat xanım.  Ailədə altı uşaq olublar, beş bacı, bir qardaş. Ailənin sonbeşiyi olduğundanmı, yoxsa xarakterinə görəmi Möminat  hamıdan ərköyün və çılğın uşaq idi. Ona görə də orta məktəbdə komsomol fəalı, özfəaliyyət kollektivinin, idmanın öncüllərindən olan bu qız məktəbi bitirib sənədlərini indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinə verəndə hamı bunu ərköyünlük kimi qarşıladı və reaksiya vermədilər. Dedilər ki, yəqin tezliklə həvəsdən düşüb özünə bir “düz-əməlli peşə” tapar.
Amma Möminatın bu ərköyünlüyü ötəri olmadı. Hələ orta məktəb illərində  “7 oğul istərəm” filminə o qədər baxmışdı ki, filmi əzbər bilirdi. Cəlalın dedikləri dilindən düşmürdü. Cəlalın (Ənvər Həsənovun-red.) şəklini otağının divarından asmışdı. Hərdən bu rəsmlə söhbət edirdi. Ona demişdi ki, səninlə bir filmə çəkilmək üçün aktrisa olacağam. Ənvər Həsənov haqqında mətbuatda yazılan məqalələr, tənqidlər, təriflər qovluqda, Möminatın kitab dolabında layiqli yerdə dururdu. İllər keçəcək Möminat Qurbanova Ənvər Həsənovun  evinə həmin qovluqla gəlin köçəcəkdi. Amma hələ ki, buna bir neçə il var. Hələ ki, Möminat  institutun aşağı kurslarında oxuyur, Ənvər Həsənov isə ardıcıl kinolara çəkilir.

“Don`t do it, Di!” – 29 iyul 1981-ci ildə ingilis feministlərinin yaydıqları döş nişanlarının üstündə bu sözlər yazılmışdı.
Amma 20 yaşlı gənc Diana Kamilla və Çarlz haqqında gəzən şayiələrə əhəmiyyət verməyərək Çarlza ərə gəldi. 
Diananı«Xalq şahzadəsi», "Ürəklərin şahzadəsi" və«Sülh qızılgülü» adlandırırdılar

Şahzadə Çarlz üçün həyat yoldaşı
Yəqin ki, kraliça II Yelizaveta oğlu üçün gələcək həyat yoldaşını heyvandarlıq üçün damazlıq heyvanı necə seçərlərsə, o cür ehtiyatla seçmişdi. Bu qız, təbii ki, təmiz ailədən olmalı, adı heç bir mübahisə və məhəbbət hekayələri ilə çirklənməmiş, tac daşıyacaq, ərinə tabe olacaq və tax-tac üçün varislər doğa biləcək məsum bir qız olmalı idi. Aydındır ki, Çarlzın incə hisslər bəslədiyi Kamilla 2 punkt üzrə Kraliçanın kriteriyalarına uyğun insan deyildi. Birincisi, ona görə ki, qızlıq familyası Şend olan xanım Parker-Boulz artıq o zaman evli idi, ikincisi, o hər zaman əmr etməyi sevirdi, tabe olmağı yox.

Ledi D və şahzadə Çarlz toydan əvvəl cəmi 13 dəfə görüşmüşdülər
Ledi Diana Spenserin namizədliyi ideal görünürdü – sakit, incə Dianayla evlənəcək Çarlzın heç bir problemi olmayacaqdı. Bunu ona həm anası, həm də məşuqəsi tövsiyə etmişdi. 33 yaşlı Çarlz ona yaxın qadınların məsləhətinə qulaq asaraqmı, oğlunun homoseksual olduğu haqqında söz-söhbət yaranacağından narahatçılıq keçirən atasının sözlərinə qulaq asaraqmı tezliklə Dianaya evlilik təklifi etdi. Təklif səhnəsi bir az əzik alındı. Sehirli sözləri eşidən Diana çox sevinmiş və bir neçə dəfə “Ser, mən sizi sevirəm” sözlərini təkrar etmiş (onun yerində olub kim sevinməzdi ki? Britaniya taxt-tacının varisi istənilən gənc qızın başını gicəlləndirə bilərdi. Onda 20 yaşlı gənc qızları yetkin kişilərdə cəlb edə biləcək xüsusiyyətlər vardı – bir az sirrlilik, soyuqqanlılıq, təcrid olunmuşluq). Çarlz daha ehtiyatlı idi və araya duman salmaq üçün “Kim bilir məhəbbət nədir?!”deyə cavab verməyə üstünlük verirdi. Ailə həyatı üçün əla başlanğıcdır, deyilmi? Xüsusilə də, nəzərə alsaq ki, toydan öncə bəy gəlini düz 13 dəfə görmüşdü. Sənin gələcək ərin kral ailəsinin qanının daşıyıcısıdırsa, çox şeyəmi göz yummaq olardı – Diana bunu yaşayıb görəcəkdi.

O, İslandiyanın ilk qadın baş naziri kimi adını tarixə yazdı! 
Coanna Siquradotir (Coanna Siguradotir) 1942-ci ilin oktyabrın 4-də Reykyavikdə (İslandiya) anadan olub. O, İslandiya Kommersiya Kollecində oxuyub. 1960-cı ildə kommersiya diplomunu aldıqdan sonra, öncə İslandiya Hava Yollarında stüardessa, daha sonra isə ofis işçisi kimi çalışıb. 
O, peşəkar həyatının ilk illərində həmkarlar ittifaqında çox fəallıq göstərib və 1976-cı ildən 1983-cü ilə kimi Kommersiya işçiləri Həmkarlar İttifaqı idarə heyətinin üzvü olub. 

“Minn timi mun koma!” 
O, 1978-ci ildə Sosial Demokrat partiyasının üzvü kimi parlamentə üzv seçilib. Parlamentdəki fəaliyyətinin ilk illərində (1979, 1983-84-cü illərdə) parlamentin vitse-spikeri vəzifəsini daşıdı, bu vəzifədə yaddaqalan fəaliyyəti ilə diqqəti cəlb etdi. 
1984-cü ildən 1993-cü ilə kimi o, Sosial Demokrat Partiyasının sədr müavini oldu. 1987-ci ildən 1994-cü ilə kimi dörd fərqli Kabinet dövründə hökumətdə sosial işlər naziri kimi çalışdı. 
Xanım Siquradotir, XX yüzilliyin doxsanıncı illərində mənsub olduğu partiyaya sədrlik mübarizəsində uduzduqda əlini qaldıraraq, “Minn timi mun koma!” (“Mənim vaxtım gələcək!”) demişdi və bu ifadə sonralar İslandiyada çox məşhurlaşmışdı. Bundan sonra o, “Oyanış” hərəkatına başçılıq etmiş və solçu müxalifət partiyasının fəal üzvü olmuşdur.

O, ABŞ-ın ilk qadın dövlət katibi kimi adını tarixə yazdı. Madlen Olbrayt! (Madeleine Korbel Albright)
O, bu vəzifəyə 1996-cı il dekabrın 5-də, dövrün ABŞ prezidenti Bill Klinton tərəfindən təyin edildi, Senatda isə yekdilliklə qəbul edildi. Beləliklə, ABŞ-ın ilk qadın dövlət katibi 1997-ci il yanvarın 23-də vəzifəsinin icrasına başladı. Başladı, nə başladı… 

Amerika, Allah və Dünya işləri barədə fikirləşən Olbrayt
Xanım Olbrayt təqaüdə çıxdıqdan sonra “Madam Katib” (2003) adlı memuar, “Güclü və daha güclü: Amerika, Allah və Dünya işləri barədə fikirlər” (2006), “Seçilmiş Prezidentə Yaddaş: Amerikanın nüfuzunu və liderliyini necə bərpa edə bilərik” (2008) və “Mənim işarələrimi oxuyun” (2009) adlı kitablarını yazdı. Necə deyərlər, məzmunu adından bəlli olan kitablarını! Bu kitabları oxumuş bir insan kimi hesab edirəm ki, siyasətçilərin, siyasətlə maraqlananların, ABŞ və onun siyasətini daha yaxşı anlamaq istəyənlərin və ümumiyyətlə, hər kəsin bu kitabları oxuması vacib, əhəmiyyətli və maraqlı olardı. Mən şəxsən onları böyük maraqla oxumuşam. Düzdür, bəzi məsələlərlə razılaşmasam da etiraf etməliyəm ki, oxuduğum ən maraqlı kitablar arasında onun kitablarının xüsusi yeri var!
Jurnalist fəaliyyətim dövründə onunla görüşmək, qısa da olsa söhbət etmək, müəyyən məsələlərlə bağlı məni maraqlandıran suallara cavab almaq imkanım olmuşdu. Amma doğrusu, bu qısa söhbətin ən azı 1-2 saat olmasını o zamanlar bir jurnalist kimi çox arzulamışdım. Ona veriləsi çoxlu suallarım vardı. Özü də kamera, mikrofon və diktofonsuz da görüşməyə hazır idim. Təki suallarımın həqiqi və səmimi cavablarını ala bilim…

O, 1986-cı ildə Ferdinand Markosun avtoritar rejimini demokratik rejimlə əvəz edən Xalq Gücü İnqilabına başçılıq etməsi ilə yaddaşlarda iz buraxdı.
1986-cı ildə “Time” jurnalı onu “İlin Qadını” adlandırdı.
O, Filippinin ilk qadın prezidenti oldu.
“Time” jurnalı zorakılığa qarşı fədakarlığını nəzərə alaraq onu “Demokratiyanın Müqəddəsi” adlandırmışdı. 
Filippinlilərin çoxu onu demokratiya ikonası kimi qəbul edir.
“Time” jurnalı 1999-cu ildə onu XX yüzilliyin “20 ən nüfuzlu Asiyalı”sı siyahısına daxil etdi.
2002-ci ildə o, Asiyanın lider biznes məktəbi olan Asiya Menecment İnstitutu İdarə Heyətinə təyin olunmuş ilk qadın oldu. 
2006-cı ildə isə “Time” jurnalı onu “Asiyanın 65 qəhrəmanı” siyahısına daxil etdi. 
1994-cü ildə Kaliforniyada Qeyl Meyer Rolka tərəfindən çap olunan “Dünya tarixini formalaşdıran 100 qadın” kitabına onun da adı salındı.
Filippinlilərin “Tita Kori” (Kori Xala) adlandırdıqları bu qadın adını Filippin tarixinə qızıl hərflərlə yazmış Prezident Mariya Korazon Aquinodur. 
Mariya Korazon (Maria Corazon «Cory» Sumulong Cojuangco Aquino) 1933-cü ilin 25 yanvarında zəngin bir ailədə dünyaya göz açıb. Kori Aquino Xose Kojuanqo və Demetria Sumulonqun 6-cı övladı olan Korazonun həm ata, həm də ana tərəfi zəngin və ünlü ailələr idi. Kojuanqlar iri mülkədarlar, Sumulonqlar isə Filippin Konqresində (hər iki palatada) yüksək səlahiyyətə malik idilər. O da bacıları kimi, öncə Manilada Müqəddəs Sxolastika Kollecində, müharibədən öncə isə alman rahibələri tərəfindən idarə olunan katolik məktəbində təhsil almışdı. Öz bacı-qardaşlarından fərqli olaraq, Korazon çox sadə idi. Bacısı Terenin məktəbli formasını geyinməyi çox sevən balaca Korazonun sevimli fənni riyaziyyat idi.

O, sözün əsil mənasında bir möcüzədir. Allah ona insanları maqnit tək özünə çəkmək kimi bir qabiliyyət verib. Onu “televiziya kraliçası” da adlandırmaq olar. 20 ildir ki, mavi ekranların ən çox sevilən siması olma statusunu heç kəslə paylaşmır. ABŞ prezidenti Barak Obamanın seçkilərdəki qələbəsinin əsas səbəbkarları arasında ön sırada durur. “Forbes” dərgisinin yaydığı məlumata görə, o, 20-ci əsrin ən zəngin qaradərili amerikalısı və Maykl Ceksonun ölümündən sonra dünyada tək qaradərili milyarderdir. “Forbes”in yazdığına görə, o, 2,7 milyard dollarlıq bir sərvətin sahibidir. Dərginin hazırladığı “dünyanın ən nüfuzlu 100 qadını” siyahısında isə o, Amerikanın 1-ci xanımı Mişel Obama, Kraft Foods qida məhsulları şirkətinin Baş Direktoru İren Rozenfelddən sonra 3-cü yerdədir. 25 illik televiziya aparıcısı və media maqnatı son 5 ildə 1.35 milyard dollar qazanıb. O, dünyanın ən nüfuzlu 100 qadını siyahısında ölkəsinin dövlət katibi Hillari Klintonu və Almaniyanın kansleri Angela Merkeli qabaqlayaraq, 3-cü sıraya yüksəlib.