Musiqi kateqoriyası üzrə məqalələr

Aşıq sənəti şifahi ənənəli Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin ən qədim sahələrindən biridir. Ta qədim zamanlardan aşıqlar elin ən hörmətli ağsaqqalı, məsləhətçisi, dostu sayılmışlar. Onlar həmişə el içində yaşamış, öz dövrlətinin, mühitlərinin bilikli, məlumatlı adamları, müdrik sənətkarları olmuşlar. Aşıq yaradıcılığında xalqımızın çoxəsrlik tarixi, xarici düşmənlərə qarşı mübarizəsi, əmək şəraiti, toy – düyünləri rəngarəng bədii boyalarla öz ifadəsini tapmışdır.

Aşıq sənəti sinkretik xarakter daşıyır. Burada musiqi, poeziya, təhkiyə, rəqs, pantomima, teatr sənəti elementləri üzvi şəkildə birləşmişdir. Yəni aşıq yaradıcı, ifaçı, pedaqoji əsasları özündə birləşdirir. Bu cəhətləri özündə cəmləşdirən və şagirdlər tərbiyə edən sənətkarlara “ustad aşıqlar” deyilir.

Avropa, əslində, 46 ölkədən ibarət, şərq və qərb hissələrinə bölünən bir coğrafi ərazi deyil. Renessans dövründən üzü bu yana bəstəkarların notlar üzərində cızdığı, rəssamların fırçayla, yazıçıların lələklə yaratdığı bir zövq sistemidir Avropa... Həmçinin kapitalist maraqlarına boyun əyərək soyuyan, qəddarlaşan bir soyuqluqdur Avropa...  Zaman keçdikcə Avropa zövq olaraq yalnız həmin bəstəkarların not dəftərlərinin arasında, rəssamların qurumuş fırçalarında qaldı. Venesiya, Milan, Vyana, Praqa, Münhen, Madrid, Moskva, Sankt-Peterburq bəstəkarları cəmi yeddi notla bir neçə əsr zövqə aid olan Avropanı, qəddar Avropadan -«Köhnə Dünya»dan qorudular…

Hazırda oxuduğunuz bu yazıda da həmin xilaskarların müəmma dolu həyatından bəhs edəcəyik… İlk olaraq kimdən başlayaq? Bəlkə… Cüzeppe Verdidən?

Caz nədir? Bu həyəcanlandırıcı ritmlər, davamlı inkişaf və hərəkətdə olan xoş canlı musiqidir. Bu xüsusiyyətlərinə görə bəlkə də onu başqa bir janrla qarışdırmaq mümkün deyil. 

Caz — XX əsrin əvvəllərində musiqidə yaranmış istiqamətdir. Caz Afrika ritmləri, ritual şənliklər, iş və dünyəvi mahnıları, keçmiş əsrlərin Amerika musiqisini yaxından əhatə edir. Başqa sözlə, bu, Qərbi Avropa və Qərbi Afrika musiqilərinin sintezindən ortaya çıxan yarısərbəst janrdır.

Musiqi sənəti tariximizdə iz qoyan sənətkarlar cismani olaraq bu dünyanı tərk etsələr də, onların sənət izləri, gördükləri işlər xalqın yaddaşında yaşayır və unudulmur. Belə musiqi xadimlərimizdən biri də tarzən, bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadimi Ağası Məşədibəyov (1912-1984) olub. 

1912-ci ildə Bakıda anadan olan Ağası Məşədibəyov Musiqi texnikumunda tar ixtisası üzrə təhsil alır. Tələbə ikən o, Radio Verilişləri Komitəsi nəzdində fəaliyyət göstərən xalq çalğı alətləri orkestrində çalışmağa başlayır. 1935-ci ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə bitirdikdən sonra Üzeyir bəyin təklifi ilə orkestrin dirijoru kimi də fəaliyyətini davam etdirir. Onun həm müəllim, həm də orkestrdə konsertmeyster kimi gənc musiqiçi kadrların meydana gəlməsində rolu az olmayıb.

Bakı, əziz şəhər, mehriban diyar,
Sinəndə boy atıb oldum bəxtiyar,
Səndə ilk eşqimin yadigarı var.

Sən mənim söhbətim,
Şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən,
Sən mənim söhbətim,
Şərəfim, şöhrətim,
Tükənməz dövlətim, əzizimsən,
Gözəl Bakı!

Qaş qabağın yerlə gedir,
De görüm neyləmişəm.
Ürəyim gup-gup edir,
De görüm neyləmişəm.

Qaş qabağın yerlə gedir,
De görüm neyləmişəm.
Ürəyim gup-gup edir,
De görüm neyləmişəm.

Mən çox gün görmədim
Bil ki, dünyada.
Ah, nə dərdə düşdüm
Cavanlıqda mən.

Mən çox gün görmədim
Bil ki, dünyada.
Ah, nə dərdə düşdüm
Cavanlıqda mən.

Pəncərənə qondu çiçək,
O çiçək məndim, dilləndi ağ ləpələr.
Əsən külək, dinən külək,
Coşan külək məndim.

Pəncərənə qondu çiçək,
O çiçək məndim, dilləndi ağ ləpələr.
Əsən külək, dinən külək,
Coşan külək məndim.

Mənə dəniz verin, tənha qalmışam,
O, mənə ən şirin sözlər deyəcək.
Mənə dəniz verin, bəlkə bu axşam,
Gur sular qapımı gəlib döyəcək.

Səhər açılanda, gecə düşəndə,
Mənə dəniz verin, qoy darıxmayım.
Gözümün yaşında islanım bir az,
Kədərli baxışla ona baxmayım.

Azərbaycanın sevilən, mahnıları illər ötsə də daim dillər əzbəri olan bəstəkarı Ramiz Mirişli 1934-cü il aprelin 16-da Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Asəf Zeynallı adına musiqi məktəbində oxuyan R. Mirişli 1956-1962-ci illərdə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında bəstəkarlıq ixtisası üzrə ali musiqi təhsili almışdır. 

Geniş yaradıcılıq diapazonuna malik olan Ramiz Mirişli folklor və xalq musiqisindən, milli bəstəkarlıq məktəbi ənənələrindən məharətlə bəhrələnərək Azərbaycanın musiqi mədəniyyəti xəzinəsini öz əsərləri ilə daha da zənginləşdirmişdir.

Əminliklə deyə bilərik ki, Ramiz Mirişli yaradıcılığı boyu musiqinin bütün janrlarına müraciət edib. Müxtəlif janrlarda əsərlər yazan bəstəkar operettalar, kamera orkestri üçün simfoniyalar, simfonik poemalar, simfonik süitalar, kantatalar, səs və orkestr üçün vokal məcmuələr, fortepiano üçün süita və miniatürlər, teatr tamaşaları və kinofilmlərə musiqilərin müəllifidir.