Ərzaqlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Soyuq havalarda vazkeçilməz ət məhsullarından olan balıq bir çox xəstəliklərin dərmanı sayılır. Ancaq bu qidadan düzgün istifadə etmək üçün bəzi məqamlara diqqət etmək lazımdır.

1. Balığın səhhətinizə yararlı tərəflərindən istifadə etmək istəyirsinizsə, onu çox qızartmayın. Çünki qızaran ət daha çox yağ çəkir və vitamin dəyərini itirir.

Martini 16-18* tündlükdə olan spirtdən və bitkilərdən hazırlanmış tinkturadır. Martininin tərkibində 35-dən çox bitki var. Bu bitkilərin siyahısında nanə, solmazçiçək, zəncirotu, çobanyastığı, keşniş toxumu, zəncəfil, darçın, yovşan, boymədəran və s. var. Martininin hazırlanması zamanı bitkilərin həm çiçəklərindən, həm də toxumlarından istifadə edilir. İlk dəfə martini 1863-cü ildə İtaliyanın Turin şəhərində hazırlanıb. Martini il dəfə Martini Rossi zavodu hazırlayıb. Onun unikal tərkibi isə qısa bir zamanda bu içkinin məşhurlaşmasına səbəb olub.

Martininin bir neçə növü var
* Rosso – ağ rəngdə olan martinidir. O 1863-cü ildən ixrac edilir. Onun karamel rəngini xatırladan rəngi, tünd dadı və güclü ətri var. Adətən onu limon, şirə və buzla bərabər qəbul edirlər.

* Bianko –ağ rəngli martınıdır. Biasko 1910-cu ildən istehsal edilməyə başlanılıb. Onun açıq sarı rəngi, şəffaf olmayan görüntüsü, xoş ətri olur. Bu martinini buz və ya qazlı su ilə durulaşdıraraq və ya limonadla birlikdə içirlər. Rosato — çəhrayı rəngdə olur və 1980-ci ildən istehsal edilir. Bu şərab qırmızı və ağ martinini qarışdırmaqla əldə edilir.

İlin soyuq fəsillərində, xüsusən də bayram günlərində süfrəmizi ən çox bəzəyən məhsullardan biri də qurudulmuş meyvələrdir. Çünki, məhz bu aylarda həmin meyvələri tapmaq ya mümkün deyil, ya da olduqca bahadır. Bəs quru meyvə seçərkən, nələrə fikir verməliyik? Aldığımız məhsulun faydalı və keyfiyyətli olub-olmadığını necə təyin etməliyik?

Çox vaxt mağazalarda süni parıltılı quru meyvələrə rast gəlirik. Unutmaq lazım deyil ki, hər bərq verən qızıl deyil və təbii yolla qurudulan meyvənin bu cür qeyri-təbii görünüşü olmur. Odur ki, qiymətə aldanıb, kimyəvi yolla qurudulmuş meyvələri süfrələrinizə rəva görməyin.

Mətbəxlərdə ən çox gənc maralın ətindən istifadə edilir. Maral əti Şimal ölkələrdə yaşayan əhalı tərəfindən daha çox istifadə olunur. Onun xüsusi dadı olur və müalicəvi, dietik ətlərdən hesab edilir. Maral əti bişirildiyi zaman gözəl dada malik xüsusi bulyona və ətə çevrilir. Ondan avitaminozlar və maddələr mübadiləsinin pozulmaları zamanı istifadə edilir. Maraldan məşhur diç adlanan yemək hazırlanır. Maral ətini buxarda və ya közdə bişirirlər.

Necə seçməli?
Ən yaxşı maral əti 6 ayına qədər yaşı olan maralın əti hesab olunur. Gənc maral əti tünd qırmızı rəngdə və zərif, yaşlı maralın ətinin rəngi isə daha tünd və bərk olur. Ən yaxşı maral əti isə erkək maralın əti hesab edilir.

Necə saxlamalı?
Maralın ətində yağın miqdarı az olduğuna görə onu uzun müddət saxlamaq olmur. Maral əti tez xarab olan ətlərdəndir. Onu hətta dondurucuda 3 gündən artıq saxlamaq mümkün deyil. Çünki saxlanılan maral əti dadını və keyfiyyətini itirir. Maral ətindən müxtəlif dadlı yeməklərin hazırlanmasında geniş istifadə edilir.

Durna balığı sürü şəklində yaşayan balıqlardandır. Onun uzunluğu 1,5 metr, çəkisi isə 35 kiloqrama qədər böyüyə bilir. Amma əsasən durna balığının 8 kq çəkiyə qədər böyüyən növlərinə rast gəlinir. Durna balığının ölçüsü və rəngi yaşadığı su hövzəsinin mühitinə uyğun olaraq dəyişə bilir.

Durna balığının boz-yaşıl, boz-sarı, tünd boz rəglərinə rast gəlmək olur. Onların hamısının bel hissəsinin rəngi tünd olur. Bəzi durna balıqlarının dərisində isə tünd və ya narıncı rənglərdə ləkələrə rast gəlmək mümkündür. Durna balığı 30 il ömür sürə bilir. Durna balığına Avrasiya və Şimali Amerikanın bütün sularında rast gəlmək mümkündür. Baltik, Azov, Xəzər və s. dənizlərində də durna balığına rast gəlinir.

Cökə balı
Bu balı tərkibinə görə ən qiymətli bal hesab eləmək olar. Onun cökə çiçəyini xatırladan zərif qoxusu, solğun sarı rəngi olur. Cökə balı tez bir zamanda kristallaşa bilir, bu zaman onun xırda və narın kristalları olur. Cökə balı kristallaşan zamanı onun rəngi ağarır. Onu xüsusi dadı olur və bu dad cökə balını digər ballardan asanlıqla fərqləndirir. Cökə balının qidalandırıcı və müalicəvi faydaları böyükdür. Xalq təbabətində cökə balından soyuqlama, angina, laringit, bronxit, traxeit, bronxial astma, ürək zəifliyi, mədə-bağırsaq xəstəlikləri, böyrək və öd kisəsi xəstəlikləri zamanı istifadə edilir. Cökə balı, cökə çiçəyinin müalicəvi təsir etdiyi xəstəliklərin müalicəsini sürətləndirir və sağalmasında rol oynayır.

Ağ akasiya balı
Akasiya balı tünd dada və akasiya qoxusunu xatırladan ətrə malikdir. Təzə akasiya balı açıq sarı rəngdə olur. O gec kristallaşır, kristallaşanda süd ağı rəngdə olur. Bu bal ən qatı bal hesab edilir. Akasiya balı orqanizmi möhkəmləndirir, yuxusuzluq, mədə-bağırsaq, öd və böyrək xəstəlikləri zamanı faydalı təsir göstərir.

Dovşan demək olar ki, dünyanın bütün ölkələrində yaşaya bilən heyvanlardandır. Onların həyat tərzi çox sadədir. Dovşanlar səhər və axşam yeməyə çıxırlar və ölənə kimi doğulduqları yerdə yaşayırlar. Onlar təhlükə hiss etdikləri zaman yaşayış yerlərini tərk etsələr də, ondan 2 km uzağa getmirlər.

Qarlı qışda isə dovşanlar qar olmayan yerlərdə özlərinə yem axtarırlar. Onlar təmizliyi sevirlər və tüklərini dilləri ilə yalayıb təmizləyirlər. Dovşanlar tullanaraq hərəkət edirlər və otla, tərəvəzlərlə qidalanırlar.

Dovşanın ətindən qida vasitəsi kimi istifadə olunur. Ən yaxşı dovşan əti ömrü bir yaşından yuxarı olmayan dovşanların ətidir.

Dil ən dadlı delikateslərdəndir. Dil əti dadlı, zərif və qidalandırıcı olur. Dildən həm tək halda, həm də müxtəlif salatlarda istifadə edilir. Dili bişirməzdən əvvəl soyuq suda saxlayıb ona duz və ədviyyatlar əlavə edirlər. Sonra dilin üstündə olan nazik dəri soyulur. Bir-neçə saat belə suda saxlanılan dil bişirilən zaman daha dadlı və yumşaq olur. Dil bütöv və ya doğranmış halda bişirilir.

Tərkibində dil olan salatlar çox dadlı olur. Dil aid olduğu heyvanın növündən və çəkisindən asılı olaraq 200 qramdan 2 kiloqrama qədər ola bilir. Duzlu suda 8-10 saat saxlanılan dil isə şit suda bişirilir. Dil 40-60 dəqiqə ərzində bişir.

Mal dilinin isə bişirilməsi üçün 3 saat vaxt lazımdır. Onun bişməsini isə dilin son hissəsinə bıçaq batıraraq yoxlamaq olur. Həmin hissənin yumşaq olması dilin bişmiş olduğunun göstəricisidir. Orta Asiya ölkələrində heyvanın dilini evin böyüyünə və ya ən hörmətli qonağına təqdim edirlər.

Dəvəquşu yumurtası onun özünün ölçüsünə uyğun olduğundan digər yumurtalardan daha böyük ölçüdə olur. Dəvəquşu yumurtasnını satış qiyməti çox böyükdür. Ən faydalı yumurta isə gənc dəvəquşunun yumurtası hesab edilir. Onu yanlız dəvəquşu fermalarından almaq mümkündür. Dəvəquşu yumurtasının tərkibi toyuq yumurtasının tərkibindən çox fərqlənmir. Onun ölçüsü isə 25-40 toyuq yumurtası qədər olur.

Bir dəvəquşu yumurtasının çəkisi 450-1800 qram arasında dəyişə bilir. Cavan dəvəquşu yumurtasının çəkisi az, yaşlı dəvəquşu yumurtasının çəkisi isə daha çox olur. Ən iri dəvəquşu yumurtası Çində qeydə alııınmışdır. Onun çəkisi 2,35 qram, diametri isə 18,67 sm olub.

Lanqustin xarici görünüşünə görə lanqusta və omar xərçənginə çox bənzəyir. O çoxayaqlı xərçəngkimilər sinfinə aiddir. Bu dəniz heyvanı narıncı rəngə sahib olur. Onların uzunluqları 15-25 sm ölçüdə, bədənləri dairəvi formada olur. Lanqustinlərin on ayağı və nazik bığcıqları olur. Lanqustinlərə Atlantik okeanı, Aralıq və Şimal dənizlərinin sularında daha çox rast gəlinir.

Onlar suyun 45-250 metr dərinliklərində yaşayır, özlərinə sığınacaq tapır və oradan yalnız gecələr çıxırlar. Lanqustinın ətli hissəsi onun quyruğudur, buna görə də qida vasitəsi kimi onun quyruğundan istifadə edirlir.