Ərzaqlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Bu yazını oxuduqca zeytun yağına heyran olacaqsınız.

1. Yediyiniz yeməklərə və salatlara başqa yağları çox töksəniz xolesterin yüksələcəkdir, amma zeytun yağını nə qədər çox töksəniz o qədər yüksək xolesterin azalacaqdır.

2. Başqa yağların çoxluğu mədədə qıcqırmaya səbəb olursa, zeytun yağı əksinə çox olduqca turşuluq azalacaqdır.

3. Başqa yağları bol yesəniz öddə və böyrəkdə daş əmələ gələcəkdir, amma zeytun yağı əksinə bol-bol yedikcə nəinki daş əmələ gələcək, hətta olan daşlarınız yavaş-yavaş əriyəcəkdir.

Kvas zəif alkohollu içkilərdəndir. O südün və ya çörəyin qıcqırdılması yolu ilə əldə olunur. Kvası ilk dəfə slavyan xalqları hazırlayıb. O beynəlxalq standartlara görə pivə növlərinə daxil edilib. Bəzi ölkələrdə kvas gündəlik istifadə edilə bilən adi içkilərdən hesab olunur.

Kvas yetərincə qədim içkidir. Ondan bizim eradan əvvəl 3000 il əvəllər də istifadə edilmişdir. Onun hazırlanması və istifadəsi barədə Herodot və Hippokratın əlyazmalarında qeydlərə rast gəlinib. İndi kvasın 500-dən çox növü var. Bu içkidən xəstəxanalarda, lazaretlərdə əməliyyyatlardan sonra gücün bərpası üçün və həzmin normallaşması məqsədilə istifadə edilib.

Şərab (lat.Vinum) üzümün və ya digər meyvələrin təbii yolla qıcqırması nəticəsində əldə edilən içkidir. Şərab 9-16 dərəcə sərtlikdə olur. Bəzən daha çox sərtlikdə də şərab istehsal olunur ki, bu da meyvənin qıcqırması zamanı spirtin dərəcəsi çox olduğu zamanda baş verir.

Şərab ən qədim spirtli içkilərdəndir. Qədim zamanlarda Romada, Yunanıstanda bu içkidən çox istifadə edilib. Şərabın qırmızı və ağ olmaqla iki növ olur. Qırmızı şərab qırmızı üzümdən əldə edilir. Şərabların rəngləri kimi dadları da müxtəlif olur. Bizim eradan 5400-6000 il əvvəllər də şərab içilib.

Balzam (yunan. Balsamon – “müalicə vasitəsi”) 40-45 dərəcə sərtlikdə olan spirtli içkidir. Balzam təbii bitkilərdən, onların meyvə və köklərindən müalicə məqsədilə hazırlanan spirtli içkidir. Müalicə məqsədli balzamların hazırlanmasına XVIII əsrin ortalarından başlanılıb.

Balzamların hazırlanması bir neçə mərhələdən keçir:
1. İçkinin hazırlanması zamanı istifadə edilən hər bir məhsul ayrı-ayrılıqda 1-3 ay müddətində spirtdə saxlanılır.
2. Sonra hər bir məhsul ayrı – ayrı disstillizasiya edilir. Distillizasiya prosessi iki və ya bir mərhələli ola bilər.
3. Əldə olunan hər bir maddə bir ay boyunca saxlanılır. Bu müddət ərzində isə onun faydalılığı maksimuma qədər artır.

Tekila aqava bitkisinin qıcqırdılması yolu ilə əldə edilən alkohollu içkidir. Tekila 55* sərtlikdə olur. Ona su əlavə edərək 38*- ə qədər durulaşdırılaraq da içilir. Tekila istehsalına görə dünyada birinci yeri Meksika tutur. Bu ölkədə tekilanın istehsalına dövlət səviyyəsində nəzarət edilir.

Saxlama müddətindən asılı olaraq tekilanın müxtəlif növləri var:
•   Joven – saxlanılmamış tekila 
•   Blanka və ya plata – 2 aydan az müddətdə saxlanılan tekila
•   Reposado – 10-12 ay müddətində saxlanılan tekila 
•   Anejo – 1-3 il müddətində saxlanılan tekila 
•   Extra anejo – 3 il və daha çox saxlanılan tekila.

Tunes balığının özünəməxsus həyat tərzi var. Onlar yorulmadan daima hərəkətli olurlar. Onların bədənləri enli olmalarına baxmayaraq saatda 77 km yol qət edə bilirlər. Bu balıq növü okean, tropik və subtropik sularda yaşayıırlar.

Tunes balığı il boyu kürü tökür. Kürü tökən zaman onlar 3-6 milyona yaxşı kürü qoyarlar. Tunes balığı müxtəlif xırda heyvanlarla qidalanır.Tunes balığı dünyada satışına görə krivetlərdən sonra ikinci yerdə durur.

Tunes balığının ətinin tərkibində 22-26% züllalar və yağlar var. Onun 20%-ni yağlar təşkil edir. Onun sənayedə ən çox kürüsündən isstifadə edilir. Tunes balığının tərkibi kalsium, fosfor, kalium, yod, maqnium, xlor, kükürd, dəmir, sink, ftor, xrom, kolbat, nikel, molibden elementləri ilə zəngindir.

Likör meyvə tərkibli, şirin alkohollu içkidir. O 16-50* sərtlikdə və meyvə dadına malik olur. Likörün ilk dəfə nə zaman meydana gəldiyi məlum deyil. İlk likörün Fekam şəhərində bir monarx tərəfindən hazırlanması barədə söyləntilər var. Likörün tərkibində az miqdara spirt və meyvə dadının olmasına görə o yarandığı dövrdən uzun illər aristoktarların içkisi olub.

Likörün müxtəlif cür hazırlanma texnologiyası var
* Bitki tərkibli spirt və ya brendi bir neçə ay dincəlməyə qoyulur.
* Sitrus meyvə və ya giləmeyvədən əldə edilmiş içki filtirasiyadan keçirilir.
* Spirt tərkibli sirop hazırlanır, tərkibinə şəkər tozu əlavə edilir. Şəkər tozunun çox olması likörün çox şirin olmasına səbəb olur.
* Meyvə siropu və spirtli qarışım eyni qabda qarışdırırlır, filtirasiya edilir və şüşələrə doldurulur.

Müasir dövrdə keçi ətindən dünyanın hər bir yerində istifadə edilir. Ondan hazırlanan yeməklər çox məşhurdur. Keçinin süddündən, dərisindən və tükündən də istidfadə edildiyini nəzərə alsaq onun nə qədər faydalı bir heyvan olduğunu anlamaq çətin deyil. Keçi ətinin xüsusi qoxusu olur ki, bu da onun tərinin və sidiyinin qoxusunun təbii olaraq ətə hopmasından irəli gəlir. Ətə iyin hopmaması üçün bəzən onun dərisini soyarkən əlcək geyinir və sonra əlcəyi çıxardıb əti doğrayırlar. Bu ətə qoxunun hopmasının qarşısını alır.

Keçi ətinin vitamin və faydalı maddələrlə zəngin olduğu qədim zamanlardan məlumdur. Bəzi xəstəliklər zamanı hətta həkimlər keçi əti yeməyi məsləhət görürlər. Keçi ətinin tərkibində olan makro və mikroelementlər bir çox xəstəliklərin sağalmasını sürətləndirir.

Forel balığı qızılbalıqkimilər sinfinə aiddir. Onun bədəni uzun, yanlardan yastı və dərisi isə az miqdarda pulcuqlarla örtülmüş olur. Forel balığını digər balıqlardan fərqləndirən onun gözəl xarici görünüşə malik olmasıdır. Forel balığının qarışıq rənglərə malik dərisi, yastı kürəyi və kiçik başı var.

Onu ağzı çoxlu sayda dişlərlə doludur. Adətən forel balığının uzunluğu 40-50 sm, çəkisi isə 1 kiloqrama qədər olur. Forel balığı çayda, gölməçələrdə, dənizdə yaşayan balıqlardandır. O soyuq sularda yaşamağı sevən bir balıqdır. Forel balığı bol oksigenli, sərt və daha çox sığınacağı olan yerlərdə yaşamağı sevir.

Qaraciyər tərkibində olan bioloji maddələrə görə qiymətli ət məhsulu sayılır. Qaraciyər müalicəvi qida maddələrindəndir. Onun hüceyrə quruluşu özünəməxsus tərkibi ilə orqanizmə müalicəvi təsir göstərir. Qaraciyərdən hazırlanan paştetlərin və kolbasaların dadını isə heç nə ilə əvəz eləmək mümkün deyil. Qaraciyərin tərkibində olan zülalların miqdarı mal ətinin tərkibində olan zülalların miqdarından daha çox və orqanizm üçün daha faydalıdır.

Qaraciyərin tərkibi dəmirlə zəngindir. Bu isə qanda hemoqlobinin miqdarının artmasına və qanda olam bəzi piqmentlərin miqdarının çoxalmasına səbəb olur. Qaraciyər yumşaq ətdir. Onu bişirən zaman diqqətli olmaq lazımdır. Bəzi aşbazlar qaraciyəri bişirməzdən əvvl onu süddə saxlayırlar. Bu zaman qaraciyər bişərkən daha dadlı, sərt və quru olur, əzilmir. Qaraciyəri bişirməzdən əvvəl onu təmiz yumaq lazımdır.