Ərzaqlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Azərbaycan milli mətbəxində zoğaldan daha çox mürəbbə və kompot hazırlanır.
Zoğal həm də insan sağlamlığının qorunmasında çox təsirli vasitədir.
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin Bağçılıq kafedrasının professoru, «Meyvələrlə müalicə (Pomoterapiya)» əsərinin müəllifi Zaur Həsənov müsahibəsində zoğal meyvəsinin faydaları, bu meyvə ilə qidalanma və müalicə vasitəsi kimi istifadə qaydaları haqqında danışıb.

Küncüt daha çox Hindistanda bitir. Arxeoloqlar qədim məskənlərdə ilk küncüt yağının qalıqlarını tapıblar.
Bu gün küncütün mədəni sortları Asiya, Afrika və Amerikada yetişdirilir. Dünyada küncütü ən çox idxal edib, yeyən Yaponiya və Çindir. Yağı isə bütün Yaxın Şərqdə istifadə edilir.
Küncüt yağı bitkinin ağ və qara toxumlarından alınır. Qovrulmuş toxumlarından soyuq sıxılma üsulu ilə çıxarılır. Ən keyfiyyətlisi qara küncütdən alınan hesab olunur.
Bu yağda yarıdoymuş yağ turşuları və mikroelementlər var. Bu məhsulda sezamolin və sezamin adlı antioksidant da vardır ki, hüceyrələri sərbəst radikallardan qoruyur, E vitamininin təsirini artırır.

Acı bibər kalorisi az olan bir tərəvəzdir. Acı bibər yemək aclıq hissini azaldır və toxluq hissi yaradır. Tərkibindəki kapsaisin maddəsi mədə və bağırsaq fəaliyyətini sürətləndirdiyi, həzm sistemindəki qan dövranı sürətini artırdığı üçün beyinə toxluq siqnalları göndərir.
Acı bibər turşusu metabolizm sürətləndirici olaraq bilinir. Metabolizm sürətli çalışırsa, yedikləriniz tez bir zamanda enerjiyə çevrilərək bədəndən atılmasına kömək edir. Beləliklə, aldığınız kalorilər bədəninizdə yağ olaraq yığılmır.

Son zamanlar bitki yağlarının keyfiyyəti ilə bağlı çoxlu mənfi məlumatlara rast gəlirik.
Bəs yaxşı keyfiyyətli yağ necə seçilməli?
Bitki yağını stəkana tökün, duz əlavə edib qarışdırın. Yağ ərimirsə, bu yağda su yoxdur. Yaxşı bitki yağında su olmamalıdır. Bəzi istehlakçılar yağın miqdarını artırmaq və qiymətini azaltmaq üçün bitki yağının istehsalı zamanı ona su əlavə edirlər.

Qurudulmuş meyvələr il boyu bizlərin faydalı vitamin və minerallarla təmin edən qidalardandır. Ona görə alarkən və yeməzdən öncə bu məqamlara diqqət edin:
Quru meyvə yeyilməzdən əvvəl ilıq su ilə təmiz yuyulmalıdır. Qaynar sudan istifadə etməyin. Çünki qaynar su quru meyvənin tərkibindəki vitaminləri yox edə bilər.
Keyfiyyətli quru meyvə ya bütöv, ya da səliqə ilə doğranmış olmalı və üzərində zədə, ləkə olmamalıdır.
Quru meyvələr nə çox bərk, nə də çox yumşaq olmamalıdır. Çünki meyvə qurudulan zaman onun tərkibindəki nəmlilik dərəcəsi 18-20 faizədək azalır. Bu isə o deməkdir ki, quru meyvə elastik və rahatyeyilən olmalıdır.

Süd çox qiymətli qida məhsuludur. Onun tərkibində orqanizmin həzm prosesini qaydaya salan qidalı maddələr var. Südü müxtəlif yaş qruplarında olan insanlar qida rasionuna daxil etməlidirlər. Süd, xüsusən uşaqlar və yaşlılar üçün çox qiymətli qida məhsuludur. Təbii inək südünün tərkibinə zülal, A, B, B2, PP, C, D vitaminləri daxildir. Süd təkcə gözəl içki deyil, ondan həm də yağ, kəsmik, xama, qatıq, şirin kəsmik və s. qidalı ərzaqlar hazırlamaq olar.

Bütün həyatı boyu insan orqanizmində dayanmadan maddələr mübadiləsi gedir. Bunun üçün orqanizmə böyük miqdarda enerji lazımdır. İnsan orqanizminin həyat enerjisinin isə əsas mənbəyini qida təşkil edir.
Dərinin, saçların, dırnaqların sağlamlığı, insanın daxili orqanlarının normal fəaliyyəti düzgün və hərtərəfli qidalanmadan asılıdır. Normal qidalanmayan orqanizm ona lazım olan maddələri almır və getdikcə insanın immuniteti azalır, səhhəti pisləşməyə başlayır. Tez-tez soyuqdəymələr, qanazlığı, yaz yorğunluğu, dişlərdə kariyes halları müşahidə edilir.

Çərəz olaraq istifadə edilən, eyni zamanda şirniyyatlara xüsusi ləzzət qatan yerfıstığının faydaları saymaqla bitməz.

Elmi adı “Arachis Hypogea” olan yerfıstığı dünya miqyasında nadir formada çiy yeyilir. Əksər insanlar bu çərəzi qovrulmuş və duzlanmış formada sevir.

Ana vətəni Cənubi Amerika olan, lakin artıq dünyanın bir çox ölkələrində geniş şəkildə becərilən yerfıstığı B qrupu vitaminləri, fosfor, maqnezium, kalium və mineral baxımından olduqca zəngindir. 100 qr yerfıstığında 26 qr protein var.

1. Banan — buğda, düyü və qarğıdalıdan sonra dünyanın ən məşhur 4-cü qidasıdır. Hər il dünyada 100 milyarddan çox banan yeyilir.

2. Hər kəs bilir — banan ağacda yetişir. Amma əslində banan ağacı bir ot növüdür. Banan ağacı — qısa gövdəli və iri kökümsovlu hündür, bəzən də nəhəng otdur. Yeri gəlmişkən, banan dünyanın ən böyük ot bitkisidir.

Paprika — saplaqlı istiotdan hazırlanan tozlu ədviyyatdır. Qırmızı bibər dünyanın hər yerində istifadə edilir. Daha çox düyü yeməkləri ilə təklif edilir. 

Paprika yeməklərə xüsusi dad veririr. Bununla yanaşı sağlamlıq üçün də inanılmaz xeyirləri var. Antioksidləşdirici rolu oynayayan ədviyat, minerallar və vitaminlərlə də zəngindir. Beta karoten, lutanın, likopen, selenyum, A, C və E vitaminləri ehtiva edir. Mikro qida paprika faydalı birləşmələrlə zəngindir.