Ərzaqlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Qəhvə dünyada heç zaman bu qədər populyar olmayıb. 1991-ci ildə qəhvənin dünyada istehlakı 90 milyon 60 kiloluq torba həcmində olmuşdursa, Beynəlxalq Qəhvə Təşkilatına (ICO) görə, bu il istehlak edilən belə torbaların sayı 160 milyonu keçəcək.

1. Qəhvə — meyvə toxumudur
İçdiyimiz qəhvə əslində qəhvə meyvəsinin qızardılmış toxumlarından hazırlanır. Döyülməmiş qəhvə dənələri əslində qəhvə meyvəsinin toxumlarıdır. Qəhvə meyvəsində adətən bir üzü yastı olan iki toxum olur. ABŞ Beynəlxalq Qəhvə Assosiasiyasına (NCA) görə, dünya üzrə qəhvə meyvələrinin yalnız 5 faizində toxum tək və lobya dənəsinə bənzər olur.

İspaniyada belə qəhvə dənələrinə «balaca ilbiz» deyilir. Bu növ qəhvə dənələrinin emalını maşın yox, insanlar həyata keçirir. Bu növ qəhvənin incə dadı və güclü ətiri olur.

Bir çox Asiya və Avropa ölkələrinin mətbəxində özünəməxsus yeri olan qaz ətini bir çoxlarımız sevirik. Amma ləzzəti ilə yanaşı tərkibindəki vitamin və minerallar sayəsində insan orqanizmi üçün çox faydalı bir qidadır. 

Qaz əti adətən qışda yeyilir. Tərkibində bol miqdarda vitamin və minerallar var. Çox duzlu və yağlı istifadə edilməsi məsləhət görülməyən qaz ətinin suyu da özü qədər ləzzətli və faydalıdır.

At ətindən müxtəlif qidaların hazırlanmasında istifadə edilir. Bişirilmək üçün əsasən 2-3 yaşlı atların ətindən istifadə edilir. Ən dadlı və tərkibi yaxşı olan at əti isə bir yaşına qədər olan atların əti hesab edilir. At ətindən ən çox monqollar və Orta Asiya ölkələrinin əhalisi istifadə edir. Asiya ölkələrində at ətindən kolbasaların və sosislərin hazırlanmasında istifadə edilir.

Müasir dövrdə Qazağıstan, Qırğızıstan və Monqolustanda at əti əsas qida vasitəsi hesab edilir. Bir çox at əti yeyilməyən ölkələrdə də kolbasaların hazırlanması zamanı at ətindən istifadə edilir. Məşhur və dadı vazkeçilməz olan servelat kolbasasının hazırlanması zamanı at ətindən istifadə edilir. At ətinin dadı onun yetişdirildiyi yerdən və aldığı qidalartdan asılı olaraq fərqli olur. Məsələn, Avropa ölkələri arasında ən dadlı at əti Macarıstanda böyüdülən atlar hesab edilir.

Qazlar əhliləşdirilən dövrdən indiyə kimi insanlar qaz yumurtasından istifadə edirlər. Qaz yumurtası neolit dövründən indiyə qədər insanların süfrələrində öz yerini tutur. Qaz yumurtası dietik qidalardan hesab edilir. Onun qida dəyəri isə toyuq yumurtasının qida dəyərindən qat-qat artıqdır.

Qaz yumurtası toyuq yumurtasından böyük olur. Onun çəkisi 200 qrama qədər ola bilir. Bu yumurtanın qabığı çox bərk olur. Qaz yumurtasının qabığı bərk olduğuna görə onu 15 dəqiqə zəif odun üstündə qaynatmaq lazımdır. Qaynatmağa qoymazdan əvvəl isə onu axar suyun altında yumaq vacibdir. Qaz yumurtasının dadı onun yediyi qidalardan asılı olaraq dəyişə bilir. Qaz təzə otlarla nə qədər çox qidalanarsa, onun yumurtasının dadı bir o qədər yaxşı olur.

Brınza pendiri duzlu pendirlərdəndir Onu inək, keçi, qoyun və s. südündən hazırlayırlar. Bəzi hallarda isə brınza pendiri bu südlərin qarışımından hazırlanır. Brınza pendirinin duz tutaraq dadlanması 60 günə baş verir. Düzdür marketlərdə ondan alarkən üstündəki etiketdə bu barədə yazılara rast gəlinmir.

Brınza pendirinin çox duzlu və sərt olması onun 60 gün ərzində duzda qaldığının göstəricisidir. Brınza pendirinin üst hissəsində digər pendirlərdəki kimi qovuqcuqlar olmur. Əgər marketdən aldığınız brınza pendirinin kənarı qurudursa bu onun uzun müddət əvvəl kəsildiyini bildirir. Bu zaman o pendiri almaq məsələhət götülmür. Bu cür pendir öz keyfiyyətini də itirmiş olur.

Brınza pendirini digər pendirləırdən fərqləndirmək üçün onun üst hissəsini adətən xüsusi bəzəkli edirlər. Brınza pendirinin daxilində boş qabarcıqlar tamamən az olur. Brınza pendirinin tərkibində yağın miqdarı 40%-dən çox olamamlıdır. Ən dadlı brınza pendiririnin tərkibində isə yağın miqdarı 50% olur. Bu yağlılıqda olan brınza pendiri daha dadlı olur.

Qarğıdalı istehsalına 7-12 min il əvvəllər başlanmışdır. İlk dəfə qarğıdalı Meksika ərazilərində əkilib. Ən qədim qarğıdalı qalıqları Oaxaka rayonunda olan Qvila Nakits mağarasında arxeoloji qazıntılar zamanı tapılıb.

Qarğıdalı yağı açıq sarı rəngdən, qəhvəyi rəngə qədər ola bilir. Onun xoş ətri və özüəməxsus dadı olur. Onu “Qərbin qızılı” da adlandırırlar.

Qarğıdalı yağının aşağıdakı növləri var:
* rafinəedilmiş dezodoranlaşdırılmış (D marka) — dietik qidaların hazırlanmasında istifadə edilir
* rafinəedilmiş dezodoranlaşmış (P marka) – ümumi qidalanmada isstifadə edilir
* rafinəedilmiş dezodoranlaşmamış – xüsusi iyə məxsus olur, təyin edilmiş təmizliyə ehtiyacı olan növ
* rafinəedilməmiş – tünd rəngli, artıq maddələri çox olan növ.

Konyak (fr.cognac) Fransanın Konyak şəhərində istehsal olunan spirtli ikçidir. Konyak üzümdən xüsusi texnologiya yolu ilə əldə edilir. Konyak ağ üzüm növündən hazırlanır. Onun hazırlanması zamanı isə əsasən uni blan növlü ağ üzümdən istifadə olunur. Bu üzüm növü oktyabr ayının ortalarında yetişir. Konyakın hazırlanması üçün əldə edilən spirt iki texnoloji prosesdən keçir.

Əvvəlcə sıxılma yolu ilə şirə əldə edilir, sonra isə onun fermentasiyası həyata keçirilir. Bu zaman şirəyə şəkər əlavə edilmir. Sonra əldə edilən şərab 270-450 litrlik palıd çəlləklərə doldurulur. Konyak çəlləklərədə ən azı 2 il, ən çox isə 70 il saxlanılır. Bu müddət ərzində şərabın rəngi dəyişilərək açıq qəhvəyi rəng alır.

Lobster ən iri dəniz xərçənglərindən biridir. O buğumayaqlılardan hesab edilir və on ayağı var. Xırda xərçəngkimilərdən fərqli olaraq onun başından, ayaqlarından, gövdəsindən və hətta daxili orqanlarından istifadə edilir. Kulinariyada istifadə edilən omar xərçənginin çəkisi adətən 1 kiloqramdan artıq olmur. Xərçəng bu çəkiyə 5-6 yaşlarında sahib olur. Bu xərçəng növü 100 ildən çox ömür sürə bilir. Onların hətta 140 il yaşadıqlarına dair qeydlərə də rast gəlinib. Bişirmək üçün xərçəngi doğramaq çox çətin olur. Onu hissələrə ayırarkən diqqətli olmaq lazımdır.

Lobster ətinin faydalı xüsusiyyətləri
Lobster(omar) ən sağlam proteinli qidalardan sayılır. Onun tərkibində az miqdarda kalori, yağ və xolesterin var. Lobsterin tərkibində çoxlu miqdarda amin turşuları, maqnium, B12, B6, B3, B2, A vitaminləri, kalsium, dəmir, fosfor və sink var. Omar xərçəngindən müxtəlif qidaların hazırlanması zamanı istifadə edilir.

Tofu soya südündən hazırlanmış pendirdir. Tofu vegeteryanların ən çox sevdiyi qidalardandır. Tofunun vətəni Çin və Yaponiya hesab edilir. Tofu onların ən çox xoşladıqları ağartı məhsullarındandır.

Tofu soya südünün qatılaşdırılmışından əldə olunan qidadır. Onun tərkibi təbii minerallarlla və kalsiumla zəngindir. Onu mayalandıran zaman limon şirəsindən və ya sirkədən istifadə olunur. Tofu ilk dəfə Çində bizim eradan 200 il əvvəl hazırlanmışdır. Bu barədə çoxlu Çin əfsanələri var. Müasir günümüzdə tofu bir çox Asiya ölkələrinin mətbəxində hər gün istifadə edilən qidalardandır. Tofu dadsız və iysiz, yumşaq pendiri xatırladan ağartı məhsuludur. Ondan dadlı piroqların və tortların hazırlanması zamanı geniş istifadə edilir.

Dəvə ətindən qədim zamanlardan isitifadə edilib. İslam dini dəvə ətini müsəlmanlar üçün halal sayır. Dəvə əti qədim zamanlardan əksər ölkələrin mətbəxində əsas qida vasitəsi sayılıb. Buna səbəb isə uzaq səfərlərə çıxan zaman ətin uzun müddət saxlanıla bilməsi olub. Dəvələr uzun müddət aclığa və susuzluğa davam gətirə bilən heyvanlardandır.

Səfərə çıxanlar özləri ilə həmişə dəvə götürürlərmiş. Səyyahlar dəvənin dözümlülüyündən həm nəqliyyat vasitəsi kimi, həm də qida vasitəsi kimi istifadə ediblər. Dəvə ətinin bütün dünya mətbəxlərinə yayılmasında səyyahların rolu olub.

Qədim zamanlarda İran və Romada dəvə ətindən delikates kimi istifadə edilib. Monqolustanda onun yağından istifadə olunub. Yaxın Şərqdə, Şimali Afrikada və Orta Asiyada dəvə ətindən daha çox istifadə edilir. Şərq ölkələrində dəvə ətinin impotensiyanı aradan qaldırması haqda söyləntilər var.