sağlam həyat tərzi kateqoriyası üzrə məqalələr

Artıq uzun zamandır ki, qida və içkilərin daha iştahalı görkəmi üçün istifadə olunan boyaq maddələri, qida sənayesində aktiv fəaliyyət göstərir.

Lakin yaxın zamana qədər,heç kimi onların ziyanlı tərəfi narahat etməyib. Buna səbəb odur ki, əvvəllər boyaq maddələrini meyvə, tərəvəz, giləmeyvə və bitki kökləri kimi təbii xammaldan istehsal edirdilər.

Təbii boyaq maddələrinin tərkibində boyayıcı piqmentlər, orqanik turşular, ətirli maddələr və vitaminlər olduğundan, insan orqanizmi onlara tam olaraq uyğunlaşıb. Baxmayaraq ki, onlarda son dərəcə mümkün olan konsentrasiya var, onlar insan orqanizmi üçün təhlükəsizdir.

Müasir dövrdə isə, daha çox istifadə olunan süni boyaq maddələri — təbiətdə olmayan, suda həllolunan orqanik birləşmələrdir. Qida dəyəri olmasa bele, insan orqanizmi üçün kifayət qədər təhlükəli hesab edilirlər. Hal hazırda qida sənayesində E100-E199 markalı boyalar aktiv istifadə olunur.

İngiltərədə aparılan araşdırmalar nəticəsindı bəlli olunmuşdur ki, Е102, E104, E110, E122, E124, E129 kimi boyaq maddələri uşaq və böyüklərin orqanizminə mənfi təsir göstərir. Səbəb ola biləcəyi əlamətlər:

Mumiyo xalq təbabətində üç min il bundan əvvəl də tətbiq edilirdi.
İbn Sina demişdir: «Mumiyo hiss etmə qabiliyyətini kəskinləşdirən, mədəni möhkəmlədən, nəfəs almanı yüngülləşdirən ən təkmilləşmiş mürəkkəb dərmandır». «Mumiyo» yunan sözü olub «bədəni saxlayan» deməkdir. Bunu anlamaq çox da çətin deyildir, axı, mumiyo və mumiya sözü eyniköklüdür. Belə məlum olur ki, uzun əsrlər boyu Misir mumiyalarının saxlanmasına kömək edən «illiriya qətranıdır», о, bizə bəlli olan qəhvəyi rəngli, qətranlı maddədən başqa bir şey deyildir və həqiqətən də heyrətamiz xassələrə malikdir.

Yemək yedikdən sonra bəzi səhvlərə yol veririk. Çoxumuz yeməkdən dərhal sonra çay və ya qəhvə içirik. Kişilər isə adətən siqaret çəkirlər. Halbuki, bunların hər biri sağlamlığımız üçün olduqca təhlükəlidir. 

Duş qəbul etmək — Yeməkdən dərhal sonra duş qəbul etmək bədən üçün yaxşı fəaliyyət sayılmır. Duş qəbul edən zaman əl, ayaq və bədənin qan dövranı sürətləndiyi üçün mədə ətrafındakı qan dövranı zəifləyir. Bu isə həzmsizlik probleminə yol açır.

Qaçmaq və yatmaq — İnsanların çoxu yeməkdən sonra gəzməyin faydalı olduğunu düşünür. Ancaq mütəxəssislər yürüşə yeməkdən ən az bir saat sonra çıxmağı tövsiyyə edir. Yeməkdən dərhal sonra yürüşə çıxsanız, aldığınız qidalar həzm edilmir. Yeməkdən dərhal sonra yatmaq isə həzm sistemindən problemə, dolayası ilə qastritə səbəb olur.

Çay və ya qəhvə — Bu səhvi etməyən yəqin ki, yoxdur. Mütəxəssislər çay və qəhvəni yeməkdən 2-3 saat sonra içməyi tövsiyyə edir. Əks halda içilən qəhvə və çay bədənin dəmir almasına mane olur və hemoqlobini aşağı salır. Qan azlığının ən böyük səbəbi yeməkdən sonra çay və qəhvə qəbul etməkdir.

Bildiyimiz kimi qarşıdan isti yay günləri başlayib, insanlar işləri ilə əlaqədar olaraq saatlarlagünün altında qalırlar ki, bu zaman da günəş şualarının bir çox fəsadları ilə qarşılaşırlar. Bu fəsadlardan ən birincisi demek olar ki, günəş şualarının dəri xərçənginə səbəb olmasıdır.

Mütəxəsislər əsasən məsləhət görürlər ki, günəşin pik vaxtı (saat 12:00 dan 4:00 kimi) mumkun olduqca az çölə çıxmaq və ya çıxarkən şlyapalardan, ultrabənövşəyi şüalardan qoruyan günəş eynəklərindən və qolları və ayaqları örtən geyimlərdən istifadə etmək lazımdır. Bütün bunlarla yanaşı günəşdən qorunma kremlərindən də istifadə etmək məsləhətdir. Kremin istifadə qaydası belədir təqribən  çölə çıxmamışdan 30 dəqiqə əvvəl bu kremdən bədənin günəş şüasının nüfuz edəbiləcəyi bütün hissələrə vurmaq məsləhət görülür.

Xüsusilə su içmə vərdişi olmayanlar üçün bu vərdişi inkişaf etdirməyə kömək olan bu tətbiq fərqli sağlamlıq təsirlərini də özü ilə daşıyır. Təbii suya necə ləzzət qatmaq olar?

1. Suyun içinə ananas dilimləri, nanə yarpaqları və buz əlavə edin. Ananas A və C vitamini baxımından zəngindir. Sümük inkişafında və həzmdə təsirli rol oynayır. 

2. Suyun içinə bol buz və nanə yarpaqları atın. İsti havalarda sərinlədici təsiri vardır. Ayrıca qanı toksinlərdən təmizləyir və həzmə kömək olur. 

3. Portağal dilimləri əlavə etdiyiniz suyunuza, istəsəniz bir az limon suyu da əlavə edə bilərsiniz. C vitamini baxımından zənginləşəcək olan suyunuzu xüsusilə soyuqdəymə ilə mübarizə əsnasında tez-tez için.

4. Çaya və şorbaya sıxılan limonu suyunuza da əlavə edin. Dəri sağlamlığı və qrip kimi vəziyyətlərdə təsirlidir. 

5. Soyuqdəymə zamanı iştah itkisinə, həzmdə faydası olan zəncəfili suyunuza əlavə etməyiniz sizə enerji verəcək.

6. Suyunuza çiyələk dilimləri əlavə edin. Nanə də əlavə etsəniz birlikdə uyğunlaşması gözəl olacaq. Ürək problemləriylə mübarizədə çiyələk ən böyük köməkçilərdəndir.

Alimlərin rəyinə görə plastikdə olan birləşmələr, xərçəng xəstəliyi daxil olmaqla, sağlamlıq üçün bir çox problemlər yaradır.

Son zamanlar mütəxəsisslər, plastikin tərkibində olan A bisfenolundan çox danışırlar. Onların fikrinə görə, o, hormonal fona təsir edir və bir çox xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur. Qıda məhsullarının qablaşdırılması üçün istifadə olunan bütün materiallar, plastik qablar və hətta uşaq butulkaları kimi gündəlik istifadə etdiyimiz əşyaların tərkibində A bisfenolu vardır.

Bu gün üçün, A bisfenolunun orqanizmdə çox miqdarda olması, xərçəng şişlərinin inkişafı, ürək-damar və endokrin sisteminin iş pozğunluqları və hətta 2-ci tip şəkər xəstəliyinin inkişafı üçün, katalizator rolu oynadığı rəsmi olaraq sübut olunub. Az miqdarda isə bu maddə zərərsiz sayılır.

Lakin, unutmayın ki, bu maddənın orqanizmdə yığılması acınacaqlı nəticəyə gətirə bilər. Bu zərərli maddənin orqanizmə olan təsirinin azaltmaq üçün, plastik qablardan təmamilə imtina etmək lazımdır. Aldığınız hər bir məhsulu, plastik qaba deyil, şüşə və ya farfor qablara yerləşdirin. Xüsusən də, plastik qabda yemək qızdırma, bu qablarda cızıq və ya çat olduqda istifadə etmək orqanizmin sağlamlığı üçün çox təhlükəlidir.

Bəzi sabunlardan istifadə etdikdə təmizliyə deyil, xəstəliyə səbəb olur. Həmçinin təmizlik məhsullarında, ətirlərdə, dəftərxana ləvazimatlarında, hətta dərmanlarda, yeməklərdə belə, minlərlə qatqı maddəsi var ki, bunlar da sağlamlıq üçün zərərlidir.

Xüsusilə, antibakterial sabunların xərçəng xəstəliyi törətdiyi və hormon pozğunluğuna səbəb olduğu bildirilir. Tərkibində “trilokzan” adlı maddə olan bu sabunlar sağlamlığa mənfi təsir göstərir. Trilokzanın sudakı xlorla reaksiyaya girməsi nəticəsində xərçəng xəstəliyi meydana çıxır. Ona görə də sabun, jele, diş pastası, dezodorant və digər bu kimi məhsullar alarkən triklozan tərkibli olmayanları seçin.

Digər tərəfdən, antibiotik müqavimətə gətirib çıxaran triklozan xloroform kimi sağlamlığa zərərli maddələrin əmələ gəlməsinə, həmçinin sudakı sərbəst xlorla birləşərək dixlorofenolun yaranmasına şərait yaradır ki, bu da ultrabənövşəyi şüaların təsiri ilə dioksinə çevrilir. Dioksin isə çox zəhərlidir və orqanizmdəki hormonlarda ağır fəsadlar törədir. Araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, triklozanla təmasda olan uşaqlarda allergik xəstəliklərə daha çox rast gəlinir. Triklozan eyni zamanda üz losyonlarına, kosmetik vasitələrə və bir çox başqa bu kimi məhsullara qatılan bir maddədir.

Onu da qeyd edək ki, bu maddədən son illərdə daha çox istifadə olunmağa başlanılıb (mətbəx alətləri, oyuncaqlar, yataq dəstləri, corablar, paltarlar, kompyuter klaviaturaları və s.).

İnfarktdan sonra adi həyat tərzinə qayıtmaq olarmı? Qəti şəkildə “bəli” və ya xeyir” demək çətindir.
Buna hər bir halda fərdi şəkildə yanaşmaq lazımdır: çünki biri yükdaşıyan fəhlə işləyir, digəri isə iş gününü yazı stolu arxasında keçirir. Əlbətdə ki, birinci şəxsə öz adi işi ilə məşğul olmaq asan olmayacaq, ikinci şəxsə isə az bir səbəb mane ola bilər. Bundan başqa infarktın özü və onun fəsadları da hər bir şəxsdə fərqli olur.

Miokard infarktından sonra bərpa prosesi bir neçə ay müddətində davam edir. Hadisələri qabaqlamağa çalışmayın. Heç bir halda nəyin hesabına olursa-olsun tez bir zamanda əvvəlki həyat tərzinə, iş rejiminə qayıtmağa tələsməyin! Bununla siz özünüzə yalnız ziyan vurmuş olarsınız! Miokard infarktından sonra həkim nəzarəti altında xüsusi müalicəvi bədən tərbiyəsi (“qaçan yol” qurğusunda gəzmək, velotrenajorda məşğələ və s.) ilə məşğul olmaq orqanizmə özünü bərpa etmək üçün çox yaxşı kömək edir.

Açıq havada, əvvəlcə qısa müddətli, daha sonralar tədricən artırılan piyada gəzintilər, müəyyən vaxtdan sonra isə hovuzda üzmək və pillələrlə hərəkət etmək də çox xeyirli hesab edilir. Hətta, pillələr ilə hərəkət aktiv həyata qayıtmaq üçün yaxşı sınaq (test) da hesab edilə bilər: əgər xəstə döş nahiyyəsində ağrı, təngnəfəslik hiss etmədən, orta templə binanın 4-cü mərtəbəsinə qalxa bilirsə, demək bərpa prosesi müvəffəqiyyətlə keçir.

İstər evdə, istər idman salonunda velosipedə minmək kalori yandırmaq və formaya düşmək üçün çox yaxşı bir yoldur. Eyni zamanda ucuz bir məşqdir. Evinizə bütöv bir məşq dəsti almaq baha başa gələ bilər, amma bir velosipedlə lazım olan hər şey əlinizin altındadır. Velosipedə minməyin sizə uyğun məşq olub-olmadığını öyrənmək istəyirsiniz? Budur, sizə velosipedə minməyə başlamaq üçün 5 səbəb:

Məşq və ya yol velosipediylə arıqlayın
Velosipedə minmək kalori yandıraraq çəkinizi azaltmaq üçün çox faydalıdır. Böyük əzələlər işlədiyi üçün 65 kilo çəkisi olan bir qadın bir saat ərzində orta sürətli velosipedlə təxminən 500 kalori yandırmış olur. Həm də velosipedə minmək oynaqların həddindən artıq yük qaldırmadığı üçün hər yaşda olan insanlar üçün ideal bir məşqdir. 

Ürək sağlamlığınızı qoruyun
Məşq etmək sadəcə arıqlamaq deyil, eyni vaxda sağlam və formada qalmaq üçün də əhəmiyyətlidir. Nizamlı olaraq ürək damarlarını məşq etdirən insanlar daha uzun ömür yaşayırlar. Sağlam ağciyərlərə sahib olmaq astma kimi tənəffüs xəstəliklərinə daha müqavimətli olmaq deməkdir. Orta və ya yüksək sürətli velosipedə minmək ürək döyüntüsünün sürətini artırar və formada qalmağa kömək edər.

Fəsil dəyişikliyi zamanı insan səhhətində baş qaldıran problemlər sırasında boğaz ağrıları da xüsusi yer tutur. Əsasən yazqabağı və soyuq aylarda ortaya çıxan xəstəliyin müalicə edilməməsi müxtəlif fəsadlara gətirib çıxarır.

“Öskürək və öyümə məni təngə gətirib”

Həmsöhbətimiz Nazim Cəfərov Milli.Az-a açıqlamasında faringit xəstəliyindən əziyyət çəkdiyini bildirir: “Mən xəstəlikdən uzun müddətdir ki, əziyyət çəkirəm. Əsasən boğazda qıcıqlanma və kəskin öskürək tutmaları məni narahat edir. Öskürək və öyümə məni təngə gətirib. Demək olar ki, hər səhər yuxudan duranda öskürəklə yanaşı, öyümə halları baş verir. Müntəzəm olaraq həkim nəzarətində müalicələri davam etdirirəm. Bu xəstəlik məndə xroniki hala keçdiyi üçün hər il bir neçə dəfə müalicə alıram. Həkim mənə duzlu, istiotlu, həddən artıq şirin və turş qidalar qəbul etməyi məsləhət görmür. Həmçinin pəhriz saxlamağı tövsiyə edir. Qida rejimini pozduqda bunun zərərini hiss edirəm. Bu səbəbdən çalışıram ki, qidalanma rejimini pozmayım”.