sağlam həyat tərzi kateqoriyası üzrə məqalələr

                     
Bu zərərli vərdişi tərgitmək istəyənlər, biz sizin üçün burda ən populyar üsulları diqqətinizə çatdırırıq. Bu üsulların effektliliyi insanların xarakterindən asılıdır. Yəni hər bir üsul bir qrup insanlara kömək edir, digərinə yox. Ona görə bütün üsulları diqqətlə oxuyun,sonra hansı üsul sizdə daha çox inam yaratdısa, demək o üsul sizə mütləq kömək etməlidir. Məhz həmin üsulu da seçin!

Siqareti tərgitmək qərarına gəlmək bu üsulların hamısının açarı hesab oluna bilər. Amma ürəkdən, ciddi siqaret çəkməməyi istəmək lazımdır. İlk növbədə insan öz nəhfsinin iradəsinə hakim olmağı bacarmalıdır. Hər gün siqaretin zərərləri haqqında yazılar oxumalı videolara, şəkillərə baxmalıdır.

Siqaretçəkmənin nəticəsində əmələ gələn, əzabverici, işgəncəli ölümə səbəb olan ağciyər, mədə, dil, dodaq, qırtlaq xərçəngi və s. xəstəliklər haqqında oxumalıdır. Siqareti hətta cibindəki siqaret qutusunu çixarıb ayaq altında əzib və bir daha əlinə siqaret almamaqla da atmaq olar.

Ailəli qadınların gündəlik qayğılarının əsasını günün menyusu təşkil edir. Sadə dillə desək, «nə bişirim» problemi. Xüsusilə ailə həyatının ilk illərində qadınlar gündəlik qidanın nədən ibarət olduğunu dəqiq müəyyənləşdirə bilmirlər. Nahardan azacıq vaxt keçəndən sonra kiminsə yenidən yemək istəməsi başqa işələrə mane olur. Nə etmək lazımdır ki, ailə üzvləri bir-iki saatdan sonra yenidən acmasınlar? Təbii ki, bunun da çarəsi var. Bunun üçün nahara, şama nə bişirəcəyinizə qərar verməzdən əvvəl ərzaqların kalorisini dəqiqləşdirməyi unutmayın. Ən əsası isə hər şeyin ailəniz üçün maksimum xeyirli olmasına nəzarət edin.

Bəs gündəlik qidanın tərkibi necə olmalıdır? Unutmayın ki, düzgün qidalanma insanın sağlamlığı üçün ən vacib amildir. Gündəlik rasionda zülallar, yağlar, karbohidratlar, mineral duzlar və təbii ki, vitaminlər olmalıdır. Bu üzvi maddələrin hər biri müəyyən miqdarda insan orqanizmi üçün çox vacib və faydalıdır.

Zülallar                        
Zülallar hər bir canlı hüceyrədə olur. Onlar yeni hüceyrələrin yaranması, bütün orqanizmin toxumalarının bərpası və inkişafı üçün lazımdır. Zülallar həm heyvan, həm də bitki mənşəli olurlar. Heyvan mənşəli zülallar ən çox süd, ət, balıq və yumurtanın tərkibində mövcuddur. Tərəvəzlər, yarmalar, çörək bitki mənşəli zülallarla zəngindir. Qidalanma üçün meyvələrin, kələmin və kartofun tərkibinə daxil olan zülallar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hər bir insan gündə 100-120 qram zülal qəbul etməlidir. Fiziki işlə məşğul olan insanla üçün gündəlik zülal həddi 150-160 qramdır. Bu miqdarın 60 faizini heyvan mənşəli zülallar təşkil etməlidir.

Yayın gəlməsi ilə birlikdə orqanizmimiz də zəifləyir. Belə mövsümdə orqanizm üçün faydalı qidalarla qidalanmaq lazımdır. Sizə köməkçi olacaq əsas qidalar:

1. Brokkoli 
Xərçənglə mübarizəyə kömək edən qida! Vitamin, lif və kalsium baxımından zəngin olan brokkoli orqanizmin zəifləmə müddətində bolca yeyilməlidir. Buxarda qaynadıb, zeytun yağı, limon tökərək yeyə bilərsiniz.

2. Yulaf əzməsi 
Son zamanlarda tez-tez eşitdiyimiz yulaf əzməsi və ya yulaf kəpəyi qan şəkərini yavaş-yavaş yüksəldərək ani aclığın qarşısını alır, lifli quruluşu sayəsində gec acmanızı təmin edir. Digər bir faydası da bağırsaq problemi olanlar üçündür. Yulaf əzməsi bağırsaqların nizamlı çalışması üçün olduqca faydalıdır. Yulafın içinə süd, darçın və bir az vanil qataraq bişirib, üstünə meyvələr əlavə edib yeyə bilərsiniz.

3. Südlü qəhvə 
Südlə hazırlanan şəkərsiz qəhvə tox qalmanızı təmin edər. İdmandan əvvəl içilən qəhvə yağların yanmasını dəstəkləyir. Təbii ki, gündə bir fincan içmək şərtilə. Yaddan çıxartmaq olmaz ki, hər şeyin çoxu zərərdir.

Yaşınızın neçə olmağından asılı olmayaraq bədəniniz sağlam və canlı olduğu müddətdə özünüzü həmişə gümrah, gənc hiss edəcəksiniz. Belə ki, kosmetika sektoru bu sahədə çox inkişaf etmiş olsa da, ən təsirli üsullara sağlam qidalanma və idmanla məşgul olmaq aiddir.

Amerika dieta saxlayanlar  dərnəyi, bədəni gənc və təravətli saxlayacaq yeməkləri, qidaları açıqlayıb. Bunlara sırf buğdadan hazırlanan makaron, qovrulmuş qarığdalı, yumurta, paxla, qatıq, kanola yağı, təbii şirniyatlar və desertlər (bal, bəhməz və s.) aiddir.

Ensklopedik biliklərə əsaslanan və söykənən bu qidalar insanlarda vaxtından tez yaşlanmağın qarşısını almaqla bərabər onları xərçəngə və ürək xəstəliklərinə qarşı qoruyur.

Sırf buğdadan hazırlanan makaron adı verilən bu qidanın tərkibində adi, normal makarondan üç qat artıq antioksidant var. Tədqiqatçılar tədqiqatlar zamanı qidada olan liflərin xolestrolu azaldaraq, ürək tutması xəstəliyi olan kəslərin bu riskdən uzaq olduğunu göstərir.

Yuxu ilə bağlı problemlərin səbəbi müxtəlif olduğu kimi onların müalicə üsulu da müxtəlifdir.
Yuxunun tənzimlənməsi üçün bəzi məhsulların mütəmadi olaraq qəbulu məsləhət görülülr.

Yuxudan öncə ne yemək və içmək laızmdır?
Yaxşı yuxu sağlamlığın təminatıdır. Yuxu pozğunluqları bir çox xəstəliklərə səbəb ola bilər. Rasionun korreksiyasi həqiqətən yuxusuzluq və digər yuxu problemlərində köməkçi ola bilər. Beləliklə serotonin və triptofan nə deməkdir?

Baş beyində serotoninin (yuxu hormonu)atılması və karbohidratlar arasında müəyyən əlaqə vardır. Buna görə yatmazdan 1 saat öncə yeyilən az miqdarda zülal və karbohidrat tərkibli qida serotoninin artmasina səbəb ola bilər. Niyə?

Serotonin maximal ayrılması üçün 2 əsas lazımdır. Triptofan — serotonin ayrılması üçün xammal olan amin turşuları. Zülal tərkibli məhsullarda vardır. Karbohidratlar — Siz karbohidrat yedikdə, orqanizm insulin istehsal edir. O isə, triptofanın beyinə düşməsi üçün yolu təmizləyir. Buna görə, çalışın, yuxudan 1 saat əvvəl az miqdarlı zülal və karbohidratlar tərkibli yüngül qida yeyin.

Ən çox rast gəlinən sağlamlıq problemlərindən biri anemiyadır. Bu xəstəlik dəmir əksikliyindən yaranır. Dəmir əksikliyi həm qeyri-sağlam və qeyri-kafi qidalanmadan qaynaqlanır, həm də irsi səbəblərdən yarana bilər. Ən çox rast gəlinən anemiya əlamətləri arasında əl və ayaqlarda üşümə, göz qaralması, baş gicəllənməsi kimi sağlamlıq problemlərini misal göstərmək olar. Qansızlıq problemi zamanı dəmir, fol turşusu və B12 vitaminlərini qəbul etmək lazımdır. Vitaminlərdən əlavə tərkibində bu növ vitaminlər olan qidalardan istifadə etmək də vacibdir.

Qaraciyər
Qaraciyər xalq arasında qan azlığına ən təsirli dərman kimi tanınır. Bunun səbəbi qaraciyərdə yüksək nisbətdə olan B12 və dəmir vitaminləridir.

Gicitkən
Yarım çay qaşığı doğranmış gicitkən otu bir stəkan qaynar su ilə qaynadılır və süzülür. Gündə 3-4 dəfə içilən bu məlhəm qan artımına faydalıdır.

Keçibuynuzu
Keçibuynuzu çox qüvvətli dəmir mənbəyidir. Xüsusilə keçibuynuzu bəkməzindən gündə 2-3 çay qaşığı qəbul edilsə, qadınlarda görülən qan azlığının müalicəsində böyük rol oynayır.

Qeyri düzgün qidlanma bir başa ürək xəstəliklərinə, piylənməyə, mədə- bağırsaq traktının xəstəliklərinə aparıb çıxarır.

Yağlı qida çəkinin artmasına gətirib çıxarır. Tərkibində çoxlu miqdarda qida əvəzediciləri və rəngləyicilər olan qidaların bolluğu tədricən orqanizmi zəhərləyir, lakin həm də alışmaya səbəb olur. Bişmiş qida doyma hissini kütləşdirir. Qaba bitki mənşəli qida həzm sisteminin işini stimullaşdırır. Ona görə də gündəlik qida rasionunu elə təşkil etmək lazımdır ki, onun tərkibində bacardıqca çox çiy meyvə və tərəvəz olsun.

Zərərli ərzaqların siyahısı:
1. Çeynənən konfetlər, pastila, «meybonlar», «çupa-çupsı». Onların tərkibində küllü miqdarda şəkərlər, kimyəvi əlavələr, rəngləyicilər, qida əvəzediciləri və s. vardır.

2. Həm kartof, həm də qarğıdalı çipsiləri- orqanizm üıün çox zərərlidirlər. Çipsilər rəngləyicilərin və dad əvəzedicilərinin qişasında karbohidratlarla yağların qarışığından başqa bir şey deyildir. Həmçinin kartofel-frinin yeyilməsi də yaxşı heç nə vəd etmir.

Passiv siqaret çəkmə yanan bir siqaretin tüstüsü və siqaret çəkən adamın nəfəsi ilə yaydığı tüstünün birləşməşidir.
Ayrıca siqaret çəkmə nəticəsində əmələ gələn tüstünü siqaret tütünü tüstüsü adlandıraq- STT. Qoxusuyla asanca ayırd edilir. STT pis qoxulu, yandırıcı, göz və burnu narahat edicidir. Daha da əhəmiyyətlisi sağlamlığı təhdid edicidir.

STT içində 4000-dən çox kimyəvi maddə təyin olunmuşdur. Bunların ən azı 43-ü xərçəng əmələ gətirəndir. 

Siqaret tütünü tüstüsünə məruz qalmaq sıx rast gəlinən bir vəziyyətdirmi?

A.B.Ş-da böyüklərin təxminən %26-ı siqaret çəkir. 5 yaşdan aşağı uşaqların %50-67i də ən az bir ailə üzvünün siqaret çəkdiyi evlərdə yaşayır. Ölkəmizdə bu nisbət çox daha yüksək səviyyələrdədir.

Kimlər risk qrupundadır?
STT hər kəs üçün zərərlidir. Ancaq, ana bətnindəki körpələr, kiçik körpələr və uşaqlar daha böyük risk altındadır. Çünki inkişaf etməkdə olan ağciyər, beyin kimi orqanlar zərər görərlər.

Özünüzü dolub-daşan, tam güclü və enerjili hiss etmək istəyisinizmi? Aşağıdakı məsləhətylərə əməl edin:

Tez-tez yeyin
Ən yaxşısi gündə 5-6 dəfə yeməkdir. Heç vaxt səhər yeməyini yaddan çıxarmayin. Bir ədəd alma və ya banan, südlə və ya yoqurtla bulka qəlyanaltı etmək olar. Nahar doyumlu olmalı, özündə çörəyi, düyünü, makaron məmulatlarını, kifayət qədər süd məhsullarını, balıq və yağsız əti birləşdirməlidir. Və bacardıqca çoxlu miqdarda təzə meyvədən, tərəvəzdən və göyərtidən istifadə edin.

Yaxşı yatın
Yuxunun keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün, yatağa uzanmağa 3 saat qalmış alkaqoldan, nikotindən və tərkibində kofein olan içkilərdən(çay, kofe, toniklər) imtina edin. Yaxşı olar ki, əgər xoşunuz gəlirsə, bal və ya südlə sakitləşdirici bitki dəmləmələri içəsiniz. Pəncərəni açın-yataq otağı nə qədər sərin olarsa, yuxulamaq bir o qədər asan və yuxu bir oqədər dərin və yaxşı olacaqdır.

Gözlər istirahət etməlidir
 Əgər fokusu dəyişmədən uzun müddət bir nöqtəyə baxarıqsa (məsələn, kompyuterin ekranına) göz əzələləri gərginləşir ki, bu da çox yorulmaya səbəb olur. Əgər siz kağızlarla və ya kompyuterlə işləyirsinizsə, müntəzəm olaraq gözə istirahət verin ki, onlar fokusu dəyişə bilsinlər və gərginlikdən qurtarsınlar. Bunun üçün hər 30 dəqiqədən bir 3-4 dəqiqə uzağa və ya iş yerinin əksinə baxmaq lazımdır.

Mütəxəssislər soyutma qidaları məsləhət görürlər.

Türkiyə və bir sıra xarici ölkə alimləri 120 dərəcə istilik altında bişirilən və qızardılan qidalarda xərçəng şişinə yol aça bilən akrilamid maddəsinin formalaşdığını müəyyənləşdiriblər. 120 dərəcədən az temperaturda bişirilən qidaların daha xeyirli olduğunu qeyd edirlər.

Akrilamidin daha çox tərkibində nişasta olan çörək, kartof qızartması və digər qənnadı məmulatlarında daha çox olduğu bildirilir və  bu cür qidaları nisbətən aşağı temperaturda tədricən bişirməyi məsləhət görürlər.

Beləliklə suda pörtülmüş qidaların insan orqanizmi üçün daha xeyirlidir!