Məşhur rəsmlər və rəssamlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Rəssamların ağrı və əzabları, sevinci və ilıq təbəssümü daha şirin olur. Dünyanın nəhəngləri — Salvador Dali, Pablo Pikasso qürbət ellərdə fırça və boyalarla, kətan və iç dünyaları ilə Vətən, bəşəriyyət anlamını insanlığa doğmalaşdırdılar. Günlərin birində general Franko həsəd və paxıllıqdan yaxa qurtarmaq üçün Pikassoya məktub göndərdi: «Əzizim Pikasso, Madridə qayıt və mənim portretimi işlə». Bu zaman Pikasso artıq dünyanın övladı idi. Bircə cümlə ilə cavab göndərdi o cəllada: «Kəllənizi göndərin, məmnuniyyətlə işləyərəm». Hiddətlənən general onu ömürlük İspan vətəndaşlığından məhrum etdi. İndi dünyada nə həmin general var, nə də Pikasso. Yox…yox. Pikasso Parisin küçələrində uşaqların arenasındadır. Muzeylərdə insanlarla söhbət edir. Sevincək, ilıq təbəssümlə.

Pol Sezannın 1895-ci ildə ərsəyə gətirdiyi “Kart oyunçuları”  rəsm əsərini Qətərin kral sülaləsi 250 milyon dollara alıb. Beləcə, Sezannın rəsm əsəri açıq auksionda əldə edilmiş ən bahalı incəsənət əsərinə çevrilib. 

Art bazarda baş tutmuş bu böyük alış-veriş barədə Vanity Fair jurnalı xəbər verir. Məqalənin müəllifi The Observer-in keçmiş redaktoru Aleksandra Pirs yazıb ki, rəsm əsərinin qiymətini və onu əldə edən insanlar haqda məlumatı bir neçə insandan öyrənib. 

  İstedadla çalışqanlıq bir araya gəlincə, bəzən təbiət öz övladına bu mükəmməlliyi bağışlamır. Elə təkcə rəssamlıq sənətinin tarixinə baxsaq, buna şamil olunacaq bir neçə nümunə görə bilərik: Frida Kahlonun inadkarcasına həyat və sənət sevgisi, Van Qoqun tək-tənha yaşadığı bütün ağrılarına və sənətdəki uğursuzluğuna rəğmən dayanmadan səyahətlər edib gözəl peyzaj rəsmləri çəkməsi və s. Bu nümunələrin sırasında dahi rus rəssamıİlya Repin də var. Bu xoş xasiyyətli, dostcanlı, istedadlı rəssam demək olar ki, öz dövrünün ən qabaqcıl rəssamı idi. Repin olduqca çalışqan idi, lakin təbiət onu sağ qolunu qurutmaqla sənətində ağır imtahana çəkir. Mücadilə – bu, rəssamın sənətə olan sevgisinin ifadəsi idi, sanki. Tibb elmi onun qolunun qurumasının dəqiq səbəbini tapa bilmədiyi halda, bunu yalnız rəssamın gərgin iş qrafikinə bağlamışdır. Lakin araşdırmalar nəticəsində başqa inanılmaz faktlar da meydana çıxıb. Öncə gəlin rəssamın həyat yoluna nəzər salaq: 

   İlya Repin Xarkovun yaxınlığında yerləşən Çuquev şəhərciyində doğulmuşdu. Balaca İlya hərbi şəhərcikdə yaşadığına görə ilk olaraq hərbi məktəbin mətbəə şöbəsində təhsil almışdı. Məhz o məktəbdə onda rəsm sənətinə güclü ehtiras oyandı. Lakin onun bəxti gətirmədi, çünki oxuduğu şöbə tezliklə bağlanmalı oldu. O vaxt İlyanın təhriki ilə atası onu rəssamlıq məktəbinə oxumağa göndərdi. O, təxminən, 4 il ikonalar çəkir və qədim ikonaların bərpası ilə məşğul olurdu.    1863-cü ildə gənc rəssam Rəssamlıq Akademiyasına qəbul olmaq üçün Peterburqa yola düşür. Bununla belə klassik rəssamlığı bilmədiyinə görə, onu akademiyaya qəbul etmirlər. Bu halda Repin İ.N.Kramskinin dərs dediyi özəl rəssamlıq məktəbinə daxil olur. Qısa müddətdə müəllimi ondakı istedadı kəşf edir və onu öz evinə qonaq çağırır. Repinin həyatında mühüm rol oynayan bu dostluq o vaxtdan etibarən başlamışdı.  İki aydan sonra Repin Kramskinin zəmanətilə qəbul ola bilmədiyi Rəssamlıq Akademiyasında sərbəst dinləyici kimi qəbul edilir. Birinci kursun sonunda “Talan olunmuş Yerusəlimdə peyğəmbərin göz yaşları” adlı əsərinə görə İlya əla qiymət alır və beləliklə, o, akademiyanın tələbəsi olur.

Tarix bizə  sübut edir ki, yaradıcılığınızda çox deyil, hətta bir şah əsəri yaratmağınız kifayətdir ki, onun yaddaşında əbədi qalasınız. Buna dair incəsənət və ədəbiyyat tarixində çoxsaylı nümunələr vardır ki, onları saymaqla bitməz. Bəs əgər bir möhtəşəm əsər üzərində səylə işləməyə dəyərsə, niyə bu qədər “çalışqan sənətçilər” hər beş aydan bir mahiyyətcə zəif əsərləri ərsəyə gətirməkçün dəridən-qabıqdan çıxırlar? Sual budur! Baxın, hətta ən istedadsız və uğursuz sənətçi də ömrü boyunca elə bir əsər yarada bilər ki, bununla dünyaya səs salar.

   Bu dəfə sizlərə nümunəvi çalışqanlığına baxmayaraq, sənətində heç cür uğur qazana bilməyən rəssamın yalnız bir əsəri ilə incəsənət tarixinə öz adını necə yazması haqda danışacağam. Onun adı Bill Stoxandır.

   Çikaqo rəssamı Bill Stoxan öyünəcək xüsusi bir istedada malik deyildi. Ötən əsrin 70-ci illərində onun rəsmləri yaxşı qəbul olunurdusa da, çox ucuz qiymətə satılırdı. Demək olar ki, heç satılmırdı da. Stoxan onları bir qalereyadan digərinə daşımaqla məşğul idi. Çikaqo böyük şəhərdi və burda çoxsaylı – istənilən zövqə və cibə münasib qalereyalar var.

Bu tablo Viliam Holman Hunt`un The İmportunate Neighbour” (İnadkar qonşu) adlı tablosudur. Şəkildəki adam köhnə bir qapını yumruqlayır. Özündən bezmiş, yorulmuş bir vəziyyətdə qapının açılmağını gözləyir. Gecə yarısıdı və gedəcək bir yerinin olmadığı görünür. Ayaqları çılpaq, əynində isə sadəcə bir entari ( gecə paltarı ) var. Bəlkə də uzun bir yol gəlmiş, sığınmaq üçün bir evə ehtiyacı var idi. Ancaq qapını aça bilmir, çünki qapının dəstəyi yoxdur.

1. Pikassonun tam adı 23 sözdür. Picasso’nun tam adı: Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Maria de los Remedios Cipriano de la Santisima Trinidad Martyr Particio Clito Ruiz y Picasso. Müxtəlif yaxın adamlar və qohumları ona bir çox ad vermişdir. Picasso adı isə anası Maria Picasso Lopezdən qaynaqlanır. Atasının adı isə Jose Ruiz Blascodur.n düzəldilmə olduğu qeyd edildi.

2. Doğularkən onun ölü doğulduğunu sanıblar. Picassonun doğumu olduqca ağır olmuşdur və çox zəif bir uşaq olmuşdur. Onun ölü doğulduğunu düşünən həkim, onu masanın üzərin qoyaraq anası ilə maraqlanmağa başlamışdır. O zamanlarda bir çox həkimlərin siqaret çəkdiyini söyləyən Pikasso, stolun üstündə uzanarkən həkim olan dayısı Don Slavadorun çəkdiyi siqaretin tüstüsünü Pikassonun üzünə üfləməsi ilə o, qəflətən bağıraraq və ağlayaraq reaksiya vermişdir. Beləliklə, Don Salvador, Pikassonun həyatını xilas etmişdir.

3. Pikassonun ilk soylədiyi söz: Qələm Pikasson sözün əsl mənasında rəssam olmaq üçün doğulmuşdur: ilk dediyi ispan dilində “qələm” mənasını bildirən “lápiz”in qısaldılmış “piz” versiyası olub. Rəssam və professor olan atası Ruiz, 7 yaşından etibarən rəsm istiqamətində dərs vermişdir. Ruiz Pablonun özündən daha üstün olduğunun görəndən sonra rəsm çəkməkdən imtina etmişdir.

4. Pablonun ilk rəsmi Hələ 9 yaşında ikən Picasso ilk rəsmini tamamlayıb: “Le picador” – “Öküz güləşində at sürən adam”. Ilk akademik işi “First Communion”da isə atası, anası və kiçik qardaşının kilsə mehrabı önündə diz çökməyini təsvir etmişdir. Pikasso bu işi bitirərkən 15 yaşı var imiş.

5. Pikasso dəhşətli bir şagird imiş. Pikasso məktəb illərində özündən 5- 6 yaş böyük olanlardan belə irəlidə imiş, lakin nəyisə etməli olduğunu söyləniləndə verdiyi reaksiyalara görə tez- tez cəza alırmış. Pikasso sonralar verdiyi müsahibələrdə pis bir şagird olduğunu və tez- tez zirzəmiyə göndərildiyini deyib. Ağ divarları olan boş bir otaqda sadəcə bir oturacağın olduğunu deyən Pikasso orda vaxt keçirməyi sevdiyini, hətta sonsuza qədər orada qala biləcəyini, çünki orada fasiləsiz qara qələmlə işləyə bildiyini söyləmişdir.
 

6. Picasso’nun İlk İşi Pikasso ilk müqaviləsini ona ayda 150 frank ödəməyi qəbul edən Pere Menach adında sənət dəllalı ilə Parisdə bağlamışdır.

7. Pikasso Mona Lisa’nı Oğurladımı? Əslində, xeyr, amma 1911- ci ildə Mona Liza Luvrdan oğurlandığı zaman polis Pikassonun şair dostu Guillaume Apollinaire’ı tutur, amma Apollinaire günahkar kimi Pikassonu göstərmişdir. Nəticədə polis Pikassonu nəzarətə götürmüşdür. Hər ikisi də sonra buraxılmışdır.
———————————————————————————————————————————————-

8. Kübizm: Milyonlarla Kiçik Kub 1909- cu ildə Pikasso və fransız rəssamı Georges Braque kubiz olaraq bilinən bir cərəyan yaratdılar. Əslində “bizarre cubiques”, ya da kubizm sözü ilk olaraq Fransız rəsm tənqidçisi Louis Vauxcelles tərəfindən Pikasso və Braque.un rəsmlərini adlandırmaq üçün istifadə olunmuşdur.

 
9. Picasso Bir Playboy idi Məşhur bir rəssam olmaq, əlbəttə ki, Pikassoya bir çox qız dost qazandırdı, həm də olduqca çox… beləliklə, Pikassonun məlum arvadları və sevgililərinin qısa siyahısı: — Fernande Oliver (Picasso’nun ilk sevgisi, Oliver 18 yaşında ikən Pikasso 23 yaşında idi.) — Marcelle Humbert AKA Eva Gouel (Gouel 27 yaşında ikən Pikasso 31 yaşında idi.) — Gaby Lespinasse (Gaby’nin yaşı məlum deyil, lakin olduqca gənc idi, Picasso 34 yaşında idi.) — Olga Khokhlova (Picasso’nun ilk arvadı; Khokhlova 26 yaşında idi, Pikasso isə ilk dəfə tanış olanda 36 yaşında idi.) — Marie-Thérése Walter (Walter 21 yaşında ikən Pikasso 55 yaşında idi) — Dora Maar (Maar 29 yaşında ikən Pikasso 61 yaşında idi) — Françoise Laporte (Picasso’nun son sevgilərindən. Laporte təxminən 20 yaşlarında idi ve Pikassonun Fransız modellərindən biri idi; münasibətləri başlayanda Pikassonun 70 yaşı var idi.) — Jacqueline Roque (Picasso’nun ikinci arvadı. Roque 27 yaşında ikən Pikasso79 yaşında idi.)

 
10. Pikassonun Maşını Etiraf edək ki, həqiqətdə bu maşın Pikassonun maşını olmamışdır. Dorset İngiltərə’də yaşayan 44 yaşında təcrübəli bir usta olan Andy Saunders, köhnə Citroen 2CV markalı maşının Pablo Pikassodan təsirlənərək kubist bir işə çevirmək üçün 6 ay vaxt sərf edib. Saunders maşınına “Picasso’nun Citroen’i” adını vermişdir. Citroen hələ də Picasso adı ilə maşın istehsal edir. Pikassodan təsirlənərək dizayn edilmiş bu nəqliyyat vasitələri dünyanın bir çox yerində satılmaqdadır və istifadə olunur.
Tərcümə edən: Könül Təhməzova

Bəzi rəssamların çəkdikləri rəsm əsərləri fotoşəkillərdən fərqlənməməyi ilə seçilir. İlk baxışdan mükəmməl fotoşəkillərə bənzəyən bu hiperrealistik əsərlər reallığı, tam anlamında, olduğu kimi əks etdirir.

Hipperrealizmin nümayəndələrindən biri olan dünyaca məşhur rəssam Ruben Belloso insanları olduğu kimi, bütün çatışmazlıqları və qüsurları ilə birlikdə təsvir edir. O heç bir ştrixi ötürmür, hər qırışı, hər qatı, üzdəki hər nöqtəni, başdakı hər tükü bir-bir çəkir. Onun rəsm əsərlərindən sanki canlı insanlar boylanır. Onlar tamaşaçı ilə ünsiyyətə girməyə, tamaşaçının hər bir baxışını izləyə və hər bir emosiyasına göz qoymağa qadirdirlər.

Malayziyalı rəssam Vins Lou rəsm çəkməyin yeni üslubunu yaradıb. O, sadəcə olaraq bir parça kağız götürdü və üzərinə uşaqlıqda olduğu kimi o kənardan bu kənara xəttlər çəkməyə başladı. İlk öncə anlaşılmayan bir şey alındı. Lakin qələmlə rəsm çəkmə texnikasını inkişaf etdirən Lou bu işində çox irəliyə getdi. Öz fərdi üslubunu yaratdı. Unikal texnikadan istifadə edərək, əlini kağızdan ayırmayaraq, rəssam bir vərəqə bütün emosiyaları və duyğularını tökməyi bacardı. Yaratdığı hər qəhrəman sanki canlıdır və hər dəqiqə vərəqdən kənara çıxa biləcək. 

Numerizm (Numberism) 2008-ci ildə Portland sakini Sienna Morris tərəfindən işlənib hazırlanmış orijinal rəsm texnikasıdır.

Əsərlərini yaratmaq üçün Sienna yalnız rəqəmlər və riyazi düsturlardan istifadə edir.

Rauf Canıbəyov özü haqqında çox danışmağı sevmir, əsərlərinin onun haqqında danışmasını və onu tanıtmasını daha məqsədəuyğun hesab edir.

Rauf Canıbəyov 19 dekabr 1956-cı ildə Bakıda anadan olub. Azərbaycan Tibb Universitetinin məzunu olan Rauf bəy ixtisasca cərrahdır. 1984-1993-cü illərdə Bakı Dəmiryol Xəstəxanası, 1993-2003-cü illərdə Mərkəzi Kliniki Xəstəxanada plastik cərrah kimi çalışıb. 2004-cü ildən Azərbaycan səhiyyə sistemini tərk edib.