Pediatriya kateqoriyası üzrə məqalələr

9 aylıq inkişaf dövrü – bir çox körpələr üçün iməkləmədən, ayaq üstə durmağa, gəzməyə çalışma dövrü hesab olunur. Bəzi körpələr isə iməkləmədən də gəzə bilir. Bu da normal hal hesab olunur.

— 9 aylıq körpənin təxmini çəkisi 9,5 – 10 kq, boyu 70 – 73 sm olmalıdır.
— Dəstək olmadan uzun müddət otura bilir.
— İməkləyə bilir.
— Dəstəyə söykənərək, ayaq üstə durur və bir müddət müstəqil dayana bilir.
— Böyüklərin əllərindən tutarkən, gəzməyə çalışır.
— Yavaş-yavaş əşyalar arasındakı əlaqəni başa düşür. Kiçik predmeti böyük predmetin üzərinə qoyaraq, kiçik ev inşa edə bilir.
— Otaqda bir müddət sərbəst oynaya bilir, lakin bəzən gözünə görünmək lazımdır.

8 aylıq körpənin inkişafı çox sürətlə gedir. Balaca öyrəndiyi hərəkətləri tam mənimsəyir, əllərini yaxşı idarə edə bilir. Bu yaşda körpə, böyükləri fəal yamsılayır və sadə hərəkətləri asanlıqla öyrənir.

8 aylıq körpənin xüsusiyyətlərini və bacarıqları:
— 8 aylıq körpənin təxmini çəkisi 8,7 – 9,5 kq, boyu 70-71.2 sm olmalıdır.

— Artıq çoxlu sayda müxtəlif əşyaları müəyyən edir. Ətrafdakı hər şeylə maraqlanır. Özüdə qarşısına düşən hər şeyin dərhal dadına baxmağa çalışır.

— Diqqəti hələ dağınıqdır, o tez-tez məşquliyyətindən yayına bilər. Amma, bu mərhələdə, o, yarımçıq qalan işinə qayıtmağı, öyrənməyə başlayır.

7 aylıq uşaqların əksəriyyətində əvvəllər öyrəndiyi hərəkətlər, daha da möhkəmlənərək, mənimsənilir. Balaca arxayın oturur, fəal sürüklənir, kəkələyir. Əgər əvvəllər bunu bilmirdisə, indi etməyə başlayır. Onun qida rasionu xeyli genişlənir.

— 7 aylıq körpənin çəkisi təxminən 8,2 – 8,9 kq, boyu 66,5 – 68 sm olmalıdır.

— Bu ayda uşağın baş dövrü 45 sm, döş qəfəsi isə 45,8 – 46,6 sm təşkil edir.

— Uzun-uzadı “ma-ma-ma”, “ba-ba-ba” eyni üslubları təkrarlayaraq, danışmağa çalışır. Digər səsləri də təqlid etmək, xoşuna gəlir.

Çox insanlar düşünür ki, gözlərin altının torbalanması, qaralması, tünd halqalar ya yaşla bağlı olur, ya da böyrək və qanazlığı problemində. Uşaqların gözlərinin altı isə qarala bilməz. Amma pediatrlar uşaqların da gözlərinin altınnı batıq və tünd olmasının öz səbəbləri olduğunu açıqlayıb.

Hətta 5 yaşlı uşağın belə gözlərinin altının rənginin dəyişməsi 2 səbəbdən ola bilər: uşağın fizioloji özəlliyi və normal halı- uşaqlarda gözaltı dəri çox nazikdir, kapilyarlarla zəngindir. Elə uşaq var ki, damarları çox üzdə olur, dərisi də açıqdır, sarıdır. Xüsusən mavi, açıq gözlü uşaqlarda gözaltı tünd, görə çalar olur. Bu halda heç bir müalicə tələb olunmur.

İlin ilk yarısının sonunadək uşaq ona yeni olan yeni bacarıqları öyrənir. O, oturmağa, qalxmağa və sürünərək hərəkət etməyə başlayır. O, böyüklərlə ünsiyyət prosesində fəal iştirak edir, emosiyaları aydın olur, xarakter xüsusiyyətləri daha da güclənir.

6 aylıq uşaq daha nələri bacarmalıdır:
— Orta hesabla, 6 aylıq körpənin çəkisi təxminən 7,5-9 kq, boyu 66–68 sm olmalıdır.

— Bu ayda uşağın baş çevrəsi 43,5-45 sm, döş qəfəsi isə 45-46 sm təşkil edir.

— Kənar yardım olmadan, bir tərəfdən digər tərəfə çevrilə və beli düz şəkildə otura bilir.

— Hərəkət edərək, yerini dəyişməyə çalışır.

— Əgər uşağın qoltuğunun altında saxlasaq, o, möhkəm bir səth üzərində, özünə inamlı duracaq.

Bəşəriyyət milyonlarla il ayaqyalın keçinib və yalnız son bir neçə əsrdə ayaqqabı geyinməyə başlayıb.
Tədqiqatçı alimlərin sözlərinə görə, ayaqyalın gəzəndə daban fərqli şəkildə formalaşır. Ayaqabının yaratdığı təzyiq nəticəsində daban böyüyür, pəncə isə daralır. Ayaqqabısız çox gəzənlərin isə ayağı daha genişlənir, dolayısı ilə təzyiq dabana yox, pəncə və ayaq barmarlarına daha çox yayılır.

Publika.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, çox sayda bioloji aktiv nöqtələrin ayaqda cəmləşdiyi çoxlarına məlumdur. Pəncə və dabanın masajla müntəzəm stimullaşdırılması daxili orqanların fəaliyyətini yaxşılaşdırır, immun sistemini artırmağa kömək edir və yastıayaqlığın qarşısını alır.

Uşaq dünyaya gəldikdən dərhal sonra onun vəziyyəti 0-dan 10-a kimi xüsusi Apqar şkalası üzrə qiymətləndirilir. Bu şkala keçən əsrin 50-ci illərində mamalıqda fəaliyyət göstərən amerikalı professor anestezioloq Virginiya Apqar tərəfindən tətbiq edilmişdir. Bu metodun əsas məqsədi reanimasiya tədbirlərinə ehtiyacı olan körpələrin tez aşkar edilməsidir. İndiyə kimi bu metod bütün ölkələrdə istifadə olunur və yenidoğulmuşun vəziyyətinin ilkin qiymətləndirilməsi üçün ən sadə və etibarlı metod sayılır.

Apqar şklalası üzrə yenidoğulmuşun hər bir əsas göstəricisi ballarla (0-dan 2-yə kimi) qiymətləndirilir. 2 bal (ən yüksək qiymət) — göstərici yaxşı ifadə olunub, 1 bal — göstərici orta səviyyədə ifadə olunub, 0 — göstərici ifadə olunmayıb. Uşağın vəziyyəti doğulduqdan sonra 1-ci və 5-ci dəqiqələrində qiymətləndirilir, bu səbəbdən 2 qiymət göstərilir — məsələn, 8/9.

Əgər uşaq yerə düşən konfeti götürüb ağzına qoyursa, əllərini yumamış yemək yeyirsə və ya şüşədən su içirsə, sakitləşin, təşvişə düşməyə dəyməz.

Alimlər uşaqların sağlamlığı üçün palçıq oyunlarının əhəmiyyətindən danışıb. Bu araşdırma “New England Journal of Medicine” jurnalında dərc edilib.

Çikaqo Universitetinin mikrobioloqu və 2 uşaq atası Cek Gilbert iddia edir ki, kir və mikroblarla əlaqə uşaqların immunitetini gücləndirir. Gilbert və onun həmkarları mikrobların uşaqlara təsiri haqqında çox maraqlı bir həqiqəti üzə çıxarb. Gilbert deyib ki, mikroblarla əlaqə çox faydalıdır:

Yenidoğulmuş uşağın qayğısı ananın bütün zamanını alır. Bu zaman əsl xilaskar əmzik olur, onunla uşaqlar tez yatır və az şıltaqlıq edirlər. Amma körpə böyüyür və əmziklə vidalaşma zamanı gəlib çatır. Bunu necə edək ki, əmziklə ayrılıq uşağı travmaya məruz qoymasın? Nələri heç bir halda etmək olmaz?

Pediatrlar adətən əmziyi tərgitməyi 12 aya qədər etməyi məsləhət edirlər. Səbəb ondadır ki, hələ bu yaşına qədər körpədə əmziyə dərin asılılıq yaranmamışdır. Ona görə də onun yoxluğu uşağa o qədər də ağır təsir etməyəcək.

Hidronefroz — böyrəyin maye ilə dolaraq genişlənməsi körpələrdə tez-tez rast gəlinən bir vəziyyətdir. Uroloq-androloq, uzman həkim Ülviyyə Əliyeva bildirib ki, buna hətta antenatal (doğumdan əvvəl) dövrdə belə rast gəlinir.

Hamiləliyin ilk həftələrində aparılan ultrasəs müayinəsi (USM) zamanı körpədə bu problem aşkarlana bilir. Oğlan uşaqlarının 1%-də, qız uşaqlarının isə 0.5%-də təsadüf olunur.