Stomatologiya kateqoriyası üzrə məqalələr

Uşaqlar ağız qulluğuna yetkinlər qədər diqqət edə bilməzlər. Bu baxımdan körpə vaxtlarından ağız baxımı ciddiyə alınmalı, çürüklərə qarşı qoruma təmin edilməlidir.

İllionis Universitetinin elm adamları, hələ dişi çıxmamış körpələrdə etdikləri araşdırmada, ağız içində çox sayda fərqli bakteriyanın varlığını təyin ediblər.

Uşaqlarda ağız mikroflorasının 1,5-3 yaş arasında, yəni ilk dişlərin çıxması ilə meydana gəldiyi fərziyyəsini araşdıran Kelly Swanson, çürüklərin meydana gəlməsində yalnız bir bakteriya növünün deyil, bütün ağız florasının məsul olduğunu ifadə edib.

Swanson, valideynlərin, körpələrinin doğumundan etibarən ağız gigiyenasına diqqət etməsini, irəli yaşda çürük meydana gəlməsinə qarşı tədbir almasının vacibliyindən danışıb.

Günümüzdə texnologiyanın inkişafı bunu deməyə əsas verir ki, lazımi tədbirlərdən əlavə estetik tibb sayəsində insan gözəlliyində sağlam və utandırmayacaq gülüşə sahib olmaq mümkündür.                                                                     
 
                         

Üzümüzə hansı gülüşün yaraşdığına qərar vermək, müəyyən olunan müddət ərzində prosedur qaydalara riayət etməyi şərtləndirir. Tibb aləmində bu gülüş layihələndirilməsi  və ya dizaynı kimi başa düşülür. Müraciət edən şəxslərdən müxtəlif informasiyalar toplanılır. Müayinə zamanı toplanan həmin vəsaitlər hesabına müraciət edən şəxslərə  sağlam və yaraşıqlı gülüşə sahib olmaq üçün lazimi məsləhətlər verilir, diaqnoz qoyulur və işlər görülür.

Tarixi məlumatlara əsasən, rəsmi olaraq stomatologiyanın tarixi 1700-cü ildən başlayır.

  Əslində isə xəstə dişlər lap qədim dövrlərdə də müxtəlif üsullarla müalicə edilirmiş. Belə ki, qədim yunan papirusları üzərində xəstə dişlərin müalicəsi haqqında məlumatlara rast gəlmək mümkündür. Qədim Romada xəstə dişlərin müalicəsi zamanı xüsusi burğulardan, deşici alətlərdən istifadə edilirmiş.

  Misirdə aparılan arxeloji qazıntılar zamanı eramızdan əvvələ məxsus olan alt çənə dişləri tapılmışdır. Bu dişlər bir-birinə qızıldan duzəldilmiş tağlarla bərkidilmiş halda idi. Bu da onu göstərir ki, hələ eramızdan əvvəllərdə də insanlar dişlərin müalicəsi, dəyişdirilməsi, əvəz edilməsi ilə çox ciddi məşğul olmuşdur.

Bildiyimizə görə insan orqanizminin yarı hissəsi sudan ibarətdir. Məhz buna görə suya olan tələbatını ödəmək üçün, insan gün ərzində çoxlu miqdarda su içməlidir.

Lakin içdiyimiz bəzi digər içkilər orqanizmə adi suyun təsir etdiyi kimi müsbət təsir göstərmir. İstifadə etdiyimiz bir çox içkilər: çay, qəhvə, qazlı sular, limonadlar və s. bir çox hallarda orqanizm və ən əsası ilk olaraq kontaktda olduğu dişlərə mənfi təsir göstərə bilir. Son zamanlar qazlı içkilərin dişlərə nə qədər ziyanlı olduğu haqda bir çox məlumatlar yayıldığından, bu məqalədə sizə bunun səbəbi və nə qədər düzgün fakt olduğunu bildirmək istəyirik:

Beləlilkə hər bir şirin qazlı içki, tərkibində şəkər və ya şəkər əvəzedicisi olan turşa şirin əsasa və tuşuya malikdir. Həm şəkər həm də turşu(xüsusən də limon turşusu) diş emalını parçalayaraq, kariesin yaranmasına səbəb yaradaraq dişlərə eyni dərəcədə çox pis təsir göstərir.

Diş ağrısı zamanı edəcəyimiz ilk iş diş həkiminə getmək olmalıdır, lakin bəzən bu ağrılar ele bir şəraitdə və elə bir zamanda baş verir ki, həkimə müraciət etmək mümkün olmur. Bu vaxt isə əlac bildiyimiz üsullardan istifadə etmək lazımdır. Təəssüf ki, çoxlarımız bu əlaclardan düzgün qaydada istifadə etmirik.

Diş ağrıları zamanı həkimə müraciət edənədək bu ağrıların qarşısını necə ala bilərik?

* Allergiyaya yol açmadığına əmin olduqdan sonra tox qarnına ağrı kəsici istifadə etmək. Qeyd edək ki, bu zaman ağrılar 10-30 dəqiqə sonra kəsəcək.
Qeyd: Ağrıkəsiciləri heç bir zaman ağrıyan dişin üzərinə qoymayın onu yalnız su ilə içərək qəbul edin.

Heç bir sahə yerində saymadığı kimi stomatologiya da bu dəfə çox xoş və çoxlarını sevindirən bir yeniliklə qarşınızdadır.

Görünməz breketlər
Düşünürdük ki, bu reallığa uyğun deyil. Breket necə tam görünməz ola bilər? Halbuki, Alman alimləri “İncognito”sistemini icad etdilər. Bu breketlər hər zaman öyrəşdiyimiz kimi dişlərin üz tərəfinə deyil, iç tərəfinə bərkidilir. ”İncognito”- konkret pasient üçün hazırlanan individual ortodont aparatdır.

Şirin saqqız — Bütün şəkərli qidalar, xüsusilə də daha uzun müddət çeynəndiyi üçün şirin saqqızlar dişlərin çürüməsinə səbəb olur.

Butulka qapağı açmaq — Dişlərinizlə şüşə qabların qapaqlarını açmayın. Bu yanlış vərdiş dişlərinizdə çatlar yarada bilər.

Energetik içkilər və meyvə suları — Energetik içkilər və meyvə sularının tərkibindəki şəkər və xeyli miqdarda vitamin diş minasına ziyandır. Buna görə də sıxılmış təzə meyvə suyu içmək daha məqsədəuyğundur.

Qələm çeynəmək - İş stressindən, ya da gərginlikdən qələmin başlarını çeynəmək dişlərə ciddi zərər verir.

Qəhvə və siqaret — Qəhvə içmək və siqaret çəkmək tədricən dişlərin rəngini dəyişməsinə və saralmasına səbəb olur. Siqaret kimi digər tütün məmulatları da dişlərinizdə ləkələnmə və diş əti xəstəliklərinin yaranmasına gətirib çıxarır. Tütündən istifadə, eyni zamanda, ağız xərçənginə yol aça bilər.

Tum çırtlamaq - Tum çırtlayarkən tumların qabıqları dişarası boşluqlara girərək diş və diş ətinə ziyan verə bilər.

Dişləri qıcamaq - Dişləri qıcamaq zamanla dişlərə ziyan verəcək ağrılara səbəb olur.

Müasir dövrdə dişlərin xarici görünüşünü yaxşılaşdırmaq üçün bir çox üsullardan istifadə olunur.

Bu üsullardan biri də farfor vinirlərdir, hansı ki nazik farfor lövhəciklərinin dişə bərkidilməsi deməkdir. Bu üsul dişlərin kosmetik olaraq xarici görünüşünü yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə dişlərin üz səthinə bərkidilərək həyata keçirilir.

Bu gün məhz farfordan hazırlanan bu vinirlər stomatologiyada son nəaliyyət sayılır. Lövhəciyin bərkidilməsi stomotologiyada artıq uzun zamandır istifadı olunan xüsusi materaillarla həyata keçirilir. Məhz bu materialların xüsusiyyətləri lövhəciyə möhkəmlik verərək onu uzun müddətli  istifadəsinə imkan yaradır.

Bilidyimizə görə dişlərin emal qatı vardır və o qat möhkəm və ən əsası şəffafdır. Bu şəffalıq işığın dişin digər qatlarına keçməsinə imkan verir və nəticədə işığın qismən udulması və yalnız ondan sonra dişin üz qatından deyil, daxili qatından əks etdirilməsi baş verir.

Dünya əhalisinin cəmi 10%-i sağlam diş əti və möhkəm dişlərlə öyünə bilər. Bu bəxtəvərlərin cərgəsinə necə düşmək olar? 

1. Düzgün qidalanın
Yediyimiz nə varsa, dişlərin və diş ətinin sağlamlığına birbaşa təsir edir. Ağ çörək və yağlı xəmirdən hazırlanmış yumşaq və özlü qida dişlərin üzərində mikrobların mənbəyinə çevrilən və parodont toxumalarını parçalayan “yapışqan” ərpin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Odur ki, yağlı yeməkləri qida rasionundan mümkün qədər xaric etmək lazımdır, xüsusən, ona görə ki, bu, yalnız diş və diş ətinin deyil, bədən biçiminin də xeyrinə olar.

Hər dəfə qida qəbul edərkən təzə tərəvəzlərdən istifadə etmək çox yaxşı olardı. Yerkökü, çuğundur, turp, kərəviz gövdəsini çeynəyin – bu, dişləri mexaniki olaraq təmizləyəcək. Diş əti üçün təzə və şirin olmayan meyvələr də faydalıdır.  Arzuolunanlar  arasında – qabıqlı alma durur. Çox kobud qida ilə isə ehtiyatlı olmaq lazımdır. Belə ki,  suşka və ya suxari həm diş minasını, həm də diş ətini zədələyə bilər. Dişləri ilə qoz sındırmağı sevənlər də  həmin fəsadlar ilə üzləşə bilərlər.

Planetimizdə canlı varlıqların əksəriyyətində dişlər var. Canlıların dişlərinin forması onların otyeyən, ətyeyən, yırtıcı və ya qeyri-yırtıcı olmalarından, həmiçinin həyat tərzindən aslı olaraqı dəyişirlər və bu da onların yedikləri qidaya maksimum uyğunlaşmasını təmin edir.
Amma mənşəcə bütün canlıların dişlərinin təkamülü eynidir. Qəribə də səslənsə bizim dişlərimiz təkamülə uğramış balıq pulcuqlarından əmələ gəlmişdir.
Yüz milyon il əvvəl qədim balıqlar qidanı tutmaq və parçalamaq üçün çənə nahiyyəsində yerləşən bərk pulcuqlardan istifadə etmişdir. Daha sonra bu pulcuqlar daha dəyərli dişlərə dəyişildi.Bununla da balıq pulcuqları ilə dişlər arasında əlaqə olduğu güman olunur.