Stomatologiya kateqoriyası üzrə məqalələr

Yuxudan oyanıb əl-üzü yuyan zaman dişləri də fırçalamaq ənənəsi əslində səhvdir. Həkimlər bildirir ki, dişlər səhər yeməyindən sonra fırçalanmalıdır. Əks halda səhər yeməyinin qalıqları dişlərin arasında qalır və onların çürüməsinə «kömək edir».Bundan başqa, dişləri hər gün 2 dəfə hərəsi təxminən 2 dəqiqə olmaqla fırçalamaq lazımdır. Axşam təbii ki, bu, yatmazdan əvvəl edilməlidir.

Həkimlər bildirir ki, dişi fırçalayan zaman fırçanı dişlərə təxminən 45 dərəcə əyərək sürtmək məqsədəuyğundur.Sürtməni isə «dairəvi» şəkildə, arxadan önə doğru aparmaq məsləhət bilinir. Prosesə dişin çölündən başlanmalı, sonra içəri hissələr fırçalanmalı, sonda isə fırça dişlərin «çeynəyən hissəsi»nə sürtülməlidir.
Damaqlar da diş fırçası ilə sürtülməlidir. Amma bu zaman damağı zədələməmək üçün ehtiyatlı olmaq məsləhətdir. Nəfəsin təmiz omlası üçün dilin də yüngülvari fırçalanması məqsədəuyğundur.

Ən vacibi, həkimlər diş fırçasının heç olmasa 2 ayda 1 dəfə yenilənməli olduğunu bildirir. Diş səthi məhz yeni fırça ilə daha yaxşı təmizlənir.

İnsanın dişlərinin qayğısına qalması hələ lap qədim zamanlara təsadüf edir. Lakin dişlərə qulluq əsasən gigiyenik məqsəd deyil, daha çox kosmetik məqsəd daşıyırdı.
Antik təbabətdə 1 çox reseptlər hazırlanırdı ki, onların tərkibinə bitkilərin külü, toz şəklinə salınmış daşlar, bal hopdurulmuş şüşə, yun və s. daxil edilirdi. Dişləri daşla, heyvanların dişləri və dırnaqları ilə təmizləyirdilər.
Bəzi yerlərdə hətta indiyə kimi qətranın köməyi ilə dişlərin ağlığına nail olurlar. Yeni Qvineya və Solomon adalarında bizim işlətdiyimiz diş tozuna bənzər vasitələrdən istifadə edirdilər. Şərqi-Afrika tayfaları taxta diş təmizləyicilərindən istifadə edərək dişləri yeməkdən sonra təmizləyirdilər.

Görəsən keçmişdə dişləri necə təmizləyirdilər? Həyat yoldaşını Böyük Vətən müharibəsində itirmiş Nurayə nənənin ömrünün sonuna qədər öz dişləri ilə qidalanması uşaq vaxtlarımdan məni çox maraqlandırırdı. Çox sevinirəm ki, sağlığında bunu Nurayə nənədən öyrənə bildim. Sən demə, o dövrdə duz və kömürü ocaq külü ilə qarışdırıb dişlərini belə sürtürlərmiş.
İndi isə dişləri qorumaq üçün saysız-hesabsız imkanlar var. Bəs niyə bəzi valideynlər bu imkanlardan istifadə etmirlər?
Orta məktəb şagirdləri üzərində apardığım müşahidələrdə məni narahat edən bir sıra problemlərlə qarşılaşdım. Belə ki, fiziki cəhətdən tamamilə sağlam olan uşaqların dişləri çox pis vəziyyətdə idi.

Süd dişinin vaxtından əvvəl çəkilməsi hansı fəsadlara yol aça bilər?
Süd dişi vaxtından əvvəl çəkilərsə, onun yeri boş qaldığı üçün həm qarşı diş uzanır, həm də yanındakılar böyüyərək onun boşluğunu doldururlar.
Nəticədə dişlərin deformasiyası prosesi baş verir. Buna görə də sonradan çıxan dişlər özünə yer tapmır və əyri bitir. Çəkilən dişin yeri qorunmalıdır. Süd azı dişlərinin dəyişməsi 9 yaş civarında başlayır və 12 yaşa qədər davam edir. 6-7 yaşda süd azı dişləri dəyişmədən ən arxada birainci daimi azı diş çıxır, 7-8 yaşda alt ön süd dişləri dəyişir. 12-13 yaşda daimi dişlər süd dişlərini əvəzləyir. Dişlərin gec çıxmasına genetik faktorlar da təsir edir.

Diş meydana gəlməsi ana bətnində 30-34-cü gündə başlayır, buna görə ananın qidalanması, qəbul etdiyi dərmanlar, keçirdiyi xəstəliklər körpənin dişlərinin zəif və ya qüvvətli quruluşda olmasını təsir göstərir. Daimi dişlərin inkişafı isə doğuş vaxtı başlayır, körpənin keçirəcəyi xəstəliklər, alacağı dərmanlar və qidalanması də gələcəkdə diş çıxartmasına təsir edər.

Dişləri hər gün yumaq yaddaş zəifliyini və ya ümumiyyətlə yaddaşın itməsi problemini aradan qaldırır. Bu, 270 nəfər yaşlı insan üzərində aparılan araşdırma nəticəsində məlum olub. Araşdırmaya görə. dişlərə düzgün quluq orqanizmi bir çox problemlərdən qoruyur və beyinin fəaliyyətinə müsbət təsir göstərir. Lakin dişləri yumaqla yaddaş arasındakı əlaqəni alimlər hələ ki bilmirlər.
Həkimlərin sözlərinə görə, dişlərin çürüməsinin əsas səbəbi qidalanmadır. Xüsusilə şəkərli qidalar dişləri məhv edir. Ona görə də şirniyyatı çox sevən uşaqlarda diş çürümələrinə daha çox rast gəlinir. Stomatoloqlar həm də süni qida məhsullarının dişlərin əsas düşməni olduğunu deyirlər.

Bəzi qidaları qəbul edərkən diqqət edin!
Ağız boşluğumuzda təxminən 700 fərqli tipdə bakteriyalar mövcuddur. Bu bakteriyalar bəzi qidalarla birləşdikdə dişlərimizə zərər verməyə başlayırlar. Dişlərinizin sağlamlığına fikir verirsinizsə,bəzi qidaları qəbul edərkən iki dəfə düşünməkdə yarar var.

Cips və partladılmış qarğıdalı
Cips və partladılmış qarğıdalıda yüksək miqdarda karbohidrat və şəkər vardır. Bunlar da öz növbəsində ağız boşluğunda bakteriyalarla birləşdikdə dişlərimizə zərər verməyə başlayırlar. Bu tip qidaları qəbul etdikdən sonra yeddi dəqiqə ərzində dişlərinizi fırçalamalısınız.

Qəhvə
Bəzi qəhvə növlərinin tərkibində qaz olduğundan, onlar da dişlərimizə zərər yetirə bilir. Qəhvənin dişimizə təsirini azaltmaq üçün şəkərsiz saqqız çeynəyə bilərik.

Spirtli içki
Daima spirtli içki qəbul etmək sadəcə qaraciyərimiz üçün deyil, ağız boşluğumuz üçün də təhlükə yaradır. Yüksək dozada spirtli içki qəbulu ağzımıza ciddi zərər verə, hətta ağız xərçənginə səbəb ola bilər.

Salat sousları
Bir çox salat sousları sirkəli və şəkərli olur. Sirkə orqanizmimiz üçün yararlı olsa da, dişlərimizi zəiflədir. Salatımıza bu cür sousları az miqdarda əlavə edərək istifadə edə bilərik. Souslu salatları yedikdən sonra yenə də ağzımızı yaxalamaqda və ya dişlərimizi fırçalamaqda yarar vardır.

Təxminən altı aylığından başlayaraq körpələrdə süd dişləri çıxmağa başlayır.20-yə yaxın süd dişi çıxır.Təbii ki,böyüklərdə olduğu kimi,bu dişlər çeynəmə və yeməyə kömək edir.Həmçinin üz və çənənin normal inkişafına kömək edir,daimi dişlərin çıxması üçün şərait yaradır.
Süd dişlərinin vaxtından tez çürüməsi diş ağrıları ilə bərabər gələcəkdə bir çox problemlərə də səbəb ola bilər.Bəs uşağın ağız boşluğunun və dişlərinin sağlamlığını qorumaq üçün nəyə diqqət yetirmək lazımdır?
Körpənin gələcəkdə sağlam dişlərə sahib olması süd dişlərinə düzgün qulluqdan başlayır.Uşağınızın yaxşı vərdişlərə sahib olmasına kiçik yaşlarından çalışmalısınız.Dişlərə qulluqla bağlı əsasən bunlara fikir vermək lazımdır: