Kulturologiya (mədəniyyətşünaslıq) kateqoriyası üzrə məqalələr

«Xan qızı” adı ilə tanınan, xeyirxah işləri və nəcibliyi ilə el içində dərin hörmət qazanan görkəmli Azərbaycan şairəsi Xurşudbanu Natəvan gözəl şair və ictimai xadim kimi tanınmaqla yanaşı, həm də çox incə zövqə malik rəssam və bədii tikmə ustası olub. Özünün rəssamlıq fəaliyyətini poetik yaradıcılığından bir an belə ayrı təsəvvür etməyən Natəvan deyilənə görə bu sənətin sirlərini ona həm də ilk təhsil verən bibisi Gövhər xanımdan alıbmış. Onun bizim dövrə gəlib çatmış bədii irsi bir o qədər çox olmasa da, onlar Azərbaycan incəsənətini yeni çalarlarla zənginləşdirən sənət nümunələri kimi qəbul olunurlar. Tarix onun Qafqazda, o cümlədən Bakıda səfərdə olan məşhur fransız yazıçısı Aleksandr Dümaya özünün qonağı heyrətə gətirən tikmələrini bağışladığı faktını yaşatmaqdadır.

Süjetli əsərlərdə təsvir olunan əşyalar, onları əhatə edən mühit nə qədər əhəmiyyətli olsa da, burada başlıca rol insana məxsusdur. Kompozisiyada hər şey onun obrazının açılmasına xidmət edir.
Görkəmli rus rəssamı İlya Repinin yaradıcılığında insan münasibətləri, əmək fəaliyyəti, gerçək və həyati xarakterlər realist sənətin ən yüksək zirvəsində təsvir edilmişdir.
Repinin yaratdığı obrazlar qalereyası çox müxtəlif və genişdir.

Həyatda rəngli bir ömür yaşamaq, insanlara mənəvi gözəllik bəxş etmək hər kəsə nəsib olan bəxtiyarlıq deyil. Uca Yaradan belə bir ömrü ən çox incə, zərif, romantik təbiətli insanlara, qəlbi saf duyğularla süslü olan sənət xiridarlarına bəxş edir. Bu xüsusiyyətlər sənət adamlarının həyat tərzində, davranışında, daxili aləminin gözəlliyində özünü büruzə verir. Bu füsunkarlıq o qədər bənzərsiz, rayihəli ki, yazda çiçəkləyən ağaclar, minbir rəngə çalan gülzarlıq təki adamın ruhunu oxşayır. Bütün bunları sadəcə təsəvvür etmək, uzaqdan-uzağa duymaq belə, insanı ehtizaza gətirir. Bəs görəsən, xarakterik cizgilər, fərdilik və özəlliklər həqiqi sənətkarda necə yaranır?

Çoxəsrlik tarixə və zəngin bədii ənənələrə malik olan təsviri sənətimizin mövzu palitrasında hərb tariximizə  həsr olunmuş müxtəlif janrlı əsərlər xüsusi yer tutur. Bunu şərtləndirən başlıca səbəb bu hərb tariximizin kifayət qədər qədim olmasıdır. Elə Albaniya dövlətini idarə edən Mehranilər sülaləsinin nümayəndəsi Cavanşirin naməlum tişə ustası tərəfindən hazırlanmış tunc heykəlində (VII əsr) də hərb tariximizin əski işartıları görünməkdədir. Eldəgizlərin əsgərini əks etdirən plastika nümunəsi də bu qəbildəndir.

Üç misralıq yapon şeiri ilkin olaraq hokku, sonra haykay və XIX əsrin sonlarından hayku adlanmışdır. Bu janr yaradıcı xarakter daşıyır və bütün mövcud qaydalardan istisnadır. On yeddi hecalı üç misralıq haykular klassik yapon beşmisralıq şeirlərdən – tanka və ya vakadan, yaxud da daha bir janr – renqadan törəmişdir.

Misir Qədim Afrikanın şimalında, Nil çayının aşağı axarında qədim dövlətdir.
Misir musiqisi dünyanın ən qədim musiqi mədəniyyətlərindəndir. Dövrümüzə qədər gəlib çatmış ilk musqi mədəniyyəti abidələri təqribən e.ə 5-ci minilliyə aiddir.Qədim divar rəsmləri və sərdabələrin divarlarındakı barelyeflərlə müğənni və musiqiçilərin təsvir olunması musiqini məişətdə geniş yayıldığına sübutdur.Kütləvi bayram və təntənələr,din mərasimləri,əmək prosesləri daim musiqi ilə müşayət olunmuşdur.Bir sıra məlumatlara görə tədqiqatçılar Misir musiqisinin bir səslıi olduğunu ehtimal edirlər.

Heykəltəraş Cəlal Qaryağdının  ləzzətli söhbətləri olardı. Səməd Vurğunla, Rəşid Behbudovla ova çıxmağından, “palçıq adamlar” düzəltməyindən, sonra onlara görə aldığı ətək-ətək  pulları xərcləməyindən elə şirin-şirin danışardı ki, bir də görürdün, qaş qaralıb, axşam düşüb. Onunla “Nəriman Nərimanov” metrostansiyası yaxınlığındakı köhnə emalatxanasında elədiyimiz söhbətlər,  bu səmimi, sadə, dəli-dolu adamın danışdığı məzəli əhvalatlar qışın soyuğunda içimizi isidərdi…

Aksel Erlandson (Axel Erlandson 1884 — 1964) — öz dizaynına görə ağac yetişdirən qeyri-adi bir fermer olub. Hobbi olaraq canlı ağaclara müxtəlif formalar verən fermer 1947-ci ildə “Ağac sirki" adlanan “dünyadakı ən qəribə ağacların məkanı” olan bağ yaradıb.