sağlam həyat tərzi kateqoriyası üzrə məqalələr

Texnologiyanın inkişafı və həyatımızdakı dəyişikliklər nəticəsində insanlar az hərəkət edir, amma çox qida qəbul edir. Getdikcə ağır çəkili, hətta şişman adamların sayı artmaqdadır. “Piylənmə”, mütəxəssislər tərəfindən vücudda yağlanmanın artması ilə inkişaf edən, mütləq müalicəyə ehtiyacı olan bir “xəstəlik”dir.

Dünyanın bir çox ölkəsində qeyri-hökumət təşkilatları və dövlət qurumları bu xəstəliyə qarşı geniş kütlələri maarifləndirməyə çalışırlar. Çünki çağımızın ən qorxulu, ən gizli inkişaf edən və zərərsiz görünməsinə baxmayaraq ən təhlükəli xəstəliyi piylənmə sayılır. Piylənmə ya da xalq arasında köklük adıyla bilinən, bədəndə çox miqdarda piy yığılması nəticəsində ortaya çıxan və mütləq müalicə edilməsi lazım olan bir xəstəlikdir. Piylənmə, qidalarla alınan enerji miqdarının, maddələr mübadiləsi və fiziki fəaliyyət ilə istehlak edilən enerji miqdarını üstələdiyi zaman ortaya çıxar. Piylənmə, insan bədənində ürək və damar sistemi, tənəffüs sistemi, hormonal sistem, həzm sistemi kimi sistemlərə təsir edən və bir çox əhəmiyyətli narahatlığa zəmin hazırlayan bir xəstəlikdir. Ürək xəstəlikləri, yüksək təzyiq, şəkər xəstəliyi, yüksək xolesterin, tənəffüs narahatlıqları, oynaq xəstəlikləri, nevrozlar, sonsuzluq, iqtidarsızlıq, böyrək və öd kisəsində daş meydana gəlməsi, bəzi xərçəng növləri piylənmə nəticəsində yaranan xəstəliklərdən bir neçəsidir. Nəticə olaraq piylənmə, insan həyatını qısaldan və həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edən bir xəstəlik sayıla bilər.

Yuxu insanın ən əhəmiyyətli ehtiyaclarından biridir. Sağlam olmaq üçün təkcə yediyimiz yeməyin keyfiyyəti, işlərimizin normal qaydada getməsi, yüksək əhvali- ruhiyyə və s. kifayət etmir. Normal, şirin, dərin yuxu sağlam yaşamaq üçün önəmli rol oynayır.

Yatarkən sizi sıxmayan, narahat etməyən geyimləri seçin. Çoxlu çay içmək də yuxunun “qaçmasına” səbəb olur.

Yatmazdan əvvəl 15-20 dəqiqə təmiz havada gəzin, dərindən nəfəs alın, ağır məşqlər etməyin, detektiv filmlərə baxmayın. Şam edərkən yüngül yeməklərə üstünlük verin. Yatmamışdan ən azı 3 saat əvvəl süfrədən qalxmağa çalışın. Yataq otağını çox isti etməyin. Yatmazdan əvvəl ilıq duş qəbul edin. Otaq səssiz, təmiz və havalandırılmış olmalıdır.

Şaftalı

Şaftalı xoş ətirli və şirəli meyvəsilə demək olar ki, bütün meyvələrdən fərqlənir. Meyvəsində 10 – 12 %-ə qədər şəkər, 0,8 % üzvi turşular, pektin, karotin, C və B vitaminləri, mineral maddələrdən: kalium, natrium və dəmir duzları var. Toxumlarının tərkibində isə 50 – 60 % əla keyfiyyətli piyli yağ və panqam turşusu olur. Elmi təbabətdə şaftalı toxumlarından

alınan piyli yağdan bir sıra məqsədlər üçün geniş istifadə olunur. Məsələn, bu yağdan emulsiya hazırlayıb körpə uşaqlarda tez-tez baş verən qarın ağrılarında zərif işlətmə dərmanı kimi

Ən çox keyfiyyətli bal çiçək balıdır.

Ən çox olan bal növü şam balı, şabalıd çiçəyi balı. Bal içində bakteriya saxlamaz, eyni zamanda bakteriya öldürücü təsiri vardır. Sümük və diş inkişafı üçün bal faydalıdır. İçərisində inkişafa qatqı təmin edən A, B, C vitaminləri və əhəmiyyətli minerallar var. 

Bal mədəyə qüvvət verər. Həzmi lazım olmadığı üçün qana asanca keçər.

Amerika materikinin kəşfi ilə dünya bir çox yeni bitki və heyvan növləri ilə tanış oldu. Müasir dövrdə xərçəng kimi bir çox xəstəliklərin səbəbi sayılan tütünün də vətəni Amerikadır. Tütün 1560-cı ildə fransız Jan Nikot tərəfindən Avropaya gətirilib və qısa zamanda bütün dünyaya yayılıb. İlk dövrlərdə, sadəcə, zərərli məşğuliyyət sayılan siqaret, hazırda az qala  narkotik maddələr qədər asılılıq yaradır və bir çox ölümcül xəstəliklərə səbəb olur. Siqaret çəkən insanların 82 %-i inkişaf etməkdə olan ölkələrin payına düşür.

Siqaret çəkən insanlarda həzm prosesinin pozulması, mədə yarası, xroniki bronxit, arterioskleroz, yəni damar divarlarının sərtləşməsi, qol və ayaq damarlarında tıxanmaların əmələ gəlməsi, yaddaş zəifliyi və bir çox xəstəliklər müşahidə olunur. Bundan başqa, ağciyər və qırtlaq xərçənginin də əmələ gəlməsinin 90%-nə səbəb siqaretdir. Əgər bir adamın damarına 2 mq nikotin vurularsa, bu zaman ürəyin ritmi pozular və bir dəqiqə ərzində əvvəlkindən azı 15-20 dəfə daha çox döyünər. Həmin müddətdə ürəkdən damarlara vurulan qanın həcmi də xeyli artar. Belə olan halda siqaret çəkən adamın ürəyi yorğun hala düşür, insanın özü isə süst vəziyyətdə olur. Bu cür vəziyyət ifliclə də nəticələnə bilər.

Havaların dəyişkən keçməsi ilə əlaqədar daha çox yoluxduğumuz və “keçib gedər” deyə müalicəsindən imtina etdiyimiz qrip sonradan əksər xəstəliklərin “səbəbkarına” çevrilir. Son vaxtlar isə uzunmüddətli öskürəklə müşayiət olunan qriplər daha çox yayılıb. Qripi əlamətlərinə görə bənzər xəstəliklərdən ayırd etdikdən sonra müalicəsinə başlamaq lazımdır. Özünü tədricən göstərən halsızlıq, asqırıq, burun tutulması, boğaz ağrısı, bəlğəmli, ya da fasiləli öskürək soyuqdəymənin əlamətləridir və tez keçib gedir. Qripin əlamətləri isə birdən ortaya çıxır və 3-6 saat ərzində üşümə, halsızlıq, yorğunluq və hərarətin yüksəlməsi ilə müşayiət olunur.

Qrip virusuna yoluxan adam 3 gün ərzində xəstələnir və öskürərkən havaya milyonlarla virus yayılır. Sağlam orqanizmə hava vasitəsilə virus daxil olur və əgər bədənin immuniteti azdırsa, 1-4 gün ərzində xəstə olur. İctimai yerlərdə qripə yoluxma halları daha çox baş verir. Çünki virus xarici mühitdə 2-8 saat qala bilir.

1.Qara zirənin üyüdülmuş dənələrini balla qarişdirilmiş halda istifadə etmək öd kisəsindəki və böyrəklərdəki daşları əritməyə kömək edir.
2.Qara zirə orqanizmin iş qabiliyyətini və həyat tonusunu yüksəldir.
3.Qara zirənin qəbul edilməsi mədə və bağırsaq qurdlarini məhv etməyə kömek edir.
4.Soyuqdəymələrdə və revmatizm hallarinda qara zirəni qaynadaraq ondan hazirlanan kompresi başa qoymaq olduqca xeyirlidir.
5.Bel ağrısı zamanı qara zirəni limon şiresi ile qarişdırıb qəbul etmək lazimdir.
6.Qara zirənin tüstüsü ağcaqanadlari və digər həşəratları uzaqlaşdırır.

İşləriniz, gündəlik problemləriniz üçün bütün günü ora-bura qaçır, nə isə etməyə çalışırsınız. Şübhəsiz ki, bu vaxt sağlamlığınızı unudursunuz. Elə isə son dəfə nə vaxt ürəyinizi müayinə etdirmisiniz? Və ya son dəfə nə vaxt təmiz havada gəzmisiniz? Sözsüz ki, ürəyinizin yorulmasının qarşısını almaq üçün bəzi qaydalara riayət etməlisiniz. Elə isə bu qaydalardan bəziləri ilə tanış olaq:

-Rejimlə qidalanmağa çalışın.  -Çox soyuq və ya çox isti mühitlərdə qalmayın. -Yay aylarında gərgin işlər üçün günün sərin vaxtlarını seçin. -Çox soyuq və ya küləkli havalarda ağzınızı və burnunuzu bağlayın. Çalışın ki, soyuq havanı içinizə çəkməyəsiniz. -Gündəlik işlərinizi elə qurun ki, ürəyinizə istirahət verməyə də vaxtınız olsun. -Bir iş görəndə tələsməyin. -Ağır işlərinizi günün müxtəlif saatları arasında bölüşdürün. -Dincəlmək, mütləq yatmaq demək deyil. -Hər gecə ən azı 6-8 saat yatmağa çalışın. -İşləyərkən əllərinizin çiyin səviyyəsindən aşağı olmasına çalışın. Çünki əllər çiyin səviyyəsindən yuxarı olduqda ürək daha çox işləyir. -Bütün pəhrizləri unudun. Unutmayın ki, tez-tez arıqlayıb kökəlmək olmaz. -Minerallara qarşı laqeyd olmayın. -Özünüzə inanın. Hər kəs özü üçün nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu daha yaxşı bilir.

Hər fəslin, belə demək olarsa, öz geyimi var. Paltar seçərkən çalışmaq lazımdır kı, həm fəslə uyğun olsun,həm də insan sağlamlığına ziyan vurmasın. Yəni paltarın hansı materialdan tikilməsinə, rənginə, biçiminə diqqət yetirmək çox önəmlidir. Çünki  allergiyaya səbəb olan, təri çəkməyən sintetik parça və geyimlər müxtəlif cür xəstəliklərə səbəb olur. Buna görə də paltar seçimində təbii materiallara daha çox üstünlük vermək lazımdır.

Sintetik tərkibli geyimlər tərləmənin qarşısını aldığı üçün bədən temperaturunun yüksəlməsinə səbəb olur. Ona görə də bu tip geyimlərdən yalnız soyuq havalarda və qış fəslində istifadə etmək məqsədəuyğundur. Belə geyimlərdən düzgün istifadə etməyəndə sızanaq, göbələk və digər yoluxucu xəstəliklər meydana gəlir. Təbii materiallardan hazırlanmış paltarlar isə bədənin nəfəs almasını təmin edir, xəstəlik törətmir, dərini aşındırmır.

Tamamilə sintetik məhsullardan ibarət olan paltarlardan uzaq durun.

İndi nə qədər istəsən kosmetik məhsullar var, özü də çeşid-çeşid: gecə, gündüz kremləri, ətirlər, pudralar, pomadalar, tuşlar, saç boyaları, gellər, nələr, nələr… Çox vaxt “təki gözəl görünüm” deyə bu məhsullardan sağlamlığımıza zərbə vuraraq, necə gəldi, düşünmədən istifadə edirik. Bəs bu “gözəllik iksirləri” orqanizmdə hansı fəsadlara yol açır?
— Başlıcası bədəndən atılası zəhərli maddələrin qaraciyərdə, böyrəkdə, yağ təbəqəsində yığılmasına səbəb olur, xərçəng, astma, allergiya, ürək-damar kimi  xəstəliklər törədir. Zəhərli maddələr orqanizmə pomada, cürbəcür krem, pudra və s. vasitəsilə daxil olur.Dəri bədənin həssas orqanlarındandır. Ağız yolu ilə qəbul edilən maddələrin, bəlkə də, bir qismi xaric ola bilir, lakin dəri vasitəsilə alınanlar birbaşa qana keçir.
Bugünkü reallıq ondan ibarətdir ki, şampunlardan, dezodorant və antiperspirantlardan daha çox istifadə etmək məcburiyyətindəyik. Bu məhsullardakı zərərli kimyəvi maddələr tər vəzilərilə qana keçir.Yaxşı olar ki, qidalar qədər əhəmiyyətli hesab edilən kosmetik məhsulların təbiisindən, yəni saç boyası əvəzinə, xınadan, gözləri gözəl göstərən, həm də müalicəvi təsirə malik olan sürmədən, xoş qoxuya, rəngə görə bitkilərdən əldə edilmiş məhsullardan istifadə edəsiniz.