Məşhur rəsmlər və rəssamlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Fuad Əbdürrəhmanov 1915-ci il may ayının 11-də Nuxada (indiki Şəki şəhəri) anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda (1929–1932) və İ.Y.Repin adına Leninqrad Boyakarlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutunda (1935-1939) təhsil almışdır.1942–1948 illərdə Ə. Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində dərs demişdir.

Uzun yüzilliklər ərzində rəssamlar onları əhatə edən gerçəkliyi daha dəqiq təsvir etmək üzərində çalışıblar. Onlar təsviri uzun və üzücü zəhmət tələb etmədən gerçəkləşdirmək üsulunu tapmağa səy göstərirdilər.

Mövzu üzrə rəsm əsərləri geniş məzmunlu olduğu üçün bu kateqoriyaya tarixi, hərb və məişət səhnələri, insan həyatında gündəlik baş verənlər və ən aktual hadisələr, insanlara və təbiətə ümumiləşdirilmiş fəlsəfi baxışlar təsvir olunmuş əsərlər aid edilir. Bəzən bütün bu hadisələr bir əsərdə də cəmləşir. Rəssamın mövzu üzrə əsərlərdə qarşısına qoyduğu məsələlər müxtəlif olur.
Təsviri sənətdə süjetli tablo — ümumi mövzu və ya təsvir obyektlərini birləşdirən bədii əsərlərin məcmusudur.

Milli rəngkarlıq sənətimizin ən tanınmış nümayəndələrindən biri, monumentalist və teatr rəssamı kimi öz fitri istedadı sayəsində mədəniyyətimizin inkişafına dəyərli töhfələr vermiş görkəmli rəssam Toğrul Nərimanbəyovun yaradıcılığı təkcə ölkəmizdə deyil, onun hüdudlarından çox-çox kənarda da tanınır və sevilir. Azərbaycan incəsənətinin zəngin ənənələrindən qidalanan və bənzərsiz üslubu ilə səciyyələnən sənətkarın yaradıcılığı həm vətənimizdə, həm də bütün dünyada böyük şöhrət qazanmışdır.

Azərbaycan incəsənətinin dünyada təbliğində böyük xidmətləri olmuş istedadlı rəssamlarımızdan biri də Sakit Məmmədovdur.
O hələ məktəb illərində artıq rəssam olacağını müəyyənləşdirmişdi. Rəssam gənc yaşlarından öz dəstxəti və üslubunun yaranmasına can atırdı. Onun tələbəlik işləri dəfələrlə sərgilərdə nümayiş etdirilmiş, böyük uğurla qarşılanmışdı. Sakit Məmmədov rəngkarlıq əsərlərini onların bütün detal və incəliklərini — rəng, ton, forma, üslub və cərəyanları öyrənərək yaradırdı. Zaman keçdikcə o, şux kolorit və qüsursuz kompozisiyanın hakim olduğu öz dəstxətini dəqiqləşdirdi.

Azərbaycan milli incəsənətinin müasir rəngkarlıq istiqamətində xüsusi yer tutan rəssamlarımızdan biri də Fərhad Xəlilovdur. Öz fərqli qavrama tərzi, dünyaya özünəməxsus baxışı, fərdi ifadə üslubu onu başqalarından fərqləndirir. Rəssamın əsərləri yaşadığı mühit çərçivəsində, eləcə də Qafqaz regionunda unikal hesab edilir.
Fərhad Xəlilov çoxillik axtarışlarının nəticəsi olaraq özünəməxsus bədii üslubunu yaratmışdır. Onun yaratdığı üslub — şərti-fəlsəfi bədii formalar üslubudur. Rəssam daha cəsarətli və kəskin ümumiləşdirmə yolu ilə gedir: onun əsərlərində dağ elə dağdır, tikililər isə — onlardan doğan təəssürat, obrazdır. Rəssam əşyanın zahiri formasını hansısa güclü, gərgin hiss ilə əlaqələndirməyi bacarıb. Onun sənətində olan simvolika düşündürücü forma üslublarında öz əksini tapmışdır.

İnsanlar hələ qədim zamanlardan ətraf aləmin gözəlliyini və möhtəşəmliyini təsvir etməyə cəhd göstəriblər. incəsənətdə hər bir cərəyan bu və ya digər dövrlərdə yaşayan insanların dünyanın dərk edilməsi ilə bağlı müəyyən məqsədlərə çatmasına səy göstərir.
Lakin rəngkarlıqda və heykəltəraşlıqda elə üslublar var ki, onlar konkret obrazı deyil, təsvir edilənləri formasız çatdırmağa səy göstərir. Belə incəsənətin məqsədi — təxəyyülü inkişaf etdirməkdir. Belə yaradıcılıq nümunələrini izləyən hər kəs özü üçün orada başa düşüləni tapır.

XVII əsrdən etibarən natürmort Avropada müstəqil janr kimi meydana çıxdı, daha parlaq və dərin məzmunu ilə Flandriya və Niderlandda çiçəklənərək inkişaf etdi. Bu dövrdə milli məişətin xüsusiyyətlərini, təbiətin nemətlərini, sadə insanların əməyini və yaşayış tərzini özündə əks etdirən əşyalar rəssamların diqqətini daha çox cəlb edirdi. Məhz bu dövrdə məişət, mənzərə və natürmort kimi müstəqil janrlar meydana gəldi.
Natürmort özünün həm çiçəklənmə, həm də tənəzzül dövrlərini yaşamışdır. İntibah dövründə XV-XVI əsr rəssamlarının yaratdıqları tablolarda natürmort çox sadə bir yer tuturdu: əşyalar sanki tablonun küncünə sığınmış kimi təsvir olunurdu. Natürmort janrının ən yüksək inkişaf dövründə XVII əsrdə əşyalar artıq əsərin “əsas qəhrəmanı” kimi təsvir edilirdi.

İmpressionizm dövrünün görkəmli sənətkarlarından biri fransız rəssamı Klod Mone idi. Monenin işıq və rəngə vurgunluğu onun çoxillik tədqiqat və eksperimentlər aparmasına səbəb olmuşdur. Təbiətin çox sürətlə, bir anda dəyişən çalarlarını kətan üzərinə köçürmək istəyi onun əsas məqsədi idi. O, Sena çayı boyunca, ona emalatxananı əvəz edən qayıqla hərəkət edərdi. Mone hava şəraitində daimi və lokal rənglərin olmadığını aşkar etmişdi. O, hava şəraitindən asılı olaraq daim dəyişən rənglərin ötəri təəssüratlarını təsvir etməyi qarşısına başlıca məqsəd qoymuşdu.

XIX əsrin ortalarınadək rəssamlar emalatxanalarda, studiyalarda insan, mənzərə və ya tarixi hadisələr mövzusunda əsərlər yaradırdılar. Sonralar rəssamlar rəngkarlıqda yaradıcılıq zamanı yeni yanaşma və metodlardan istifadə etməyə başladılar. Artıq onları akademizmin1 məqsəd və vasitələri qane etmirdi. İncəsənət tarixində ilk dəfə bir qrup gənc rəssam əsərlərini emalatxanada deyil, açıq havada yaratmağı özləri üçün qaydaya çevirdi. Onlar dəyişən mühitdə işıq və rəng keçidinin bütün məqamlarını dəqiqliklə təsvir etdilər. Parisdə keçirilən sərgidən sonra bu rəssamları impressionistlər adlandırdılar. Bu söz onların yaratdığı əsərlərə çox uyğun gəlirdi, çünki rəssamlar bilavasitə gördüklərindən aldıqları təəssüratları təsvir edirdilər.