346 saylı marşrut kateqoriyası üzrə məqalələr

Bəzən klassiklərdən birinin məqaləsini, şeirini, hekayəsini paylaşırsan. O dəqiqə bir neçə insan peyda olub, belə bir şərh yazır:

“Allah sənə rəhmət eləsin, Mirzə Cəlil. Allah sənə rəhmət eləsin, Sabir. Allah sənə rəhmət eləsin, Üzeyir bəy… Heç dəyişməmişik. Yüz il əvvəlki kimi qalmışıq. Yüz ildə heç nə dəyişməyib”.

Elə həvəslə dəyişməmişik yazırlar ki, elə bil dəyişmədiklərinə sevinirlər. Əvvəla, çox şey dəyişib. Onların zəhməti hədər getməyib. Biz çox vaxt necə ola bilərdik, necə ola bilərdi haqqında yox, necə var haqqında düşünürük.

Yuz il bundan əvvəl baş vermiş bir çox hadisələr təkrarlana bilər. Düzdü, Mirzə Cəlilin, Haqverdiyevin bir çox obrazlarına son vaxtlar daha tez-tez rast gəlirik. Amma ümumilikdə çox dəyişiklik var. Yüz il bundan əvvəl bir qadının səhər evdən çıxıb, işə getməsi möcüzə sayıla bilərdi. Bu gün minlərlə qadın işə gedib-gəlir. Yuz il bundan əvvəl bu qədər qız xeylaqının təhsil alması heç kimin ağlına gəlməzdi. Heç nə dəyişməyib deyənlər görünür, klassiklərin əsərlərini diqqətlə oxumayıblar və yaxud heç oxumayıblar. Əgər sən dəyişməmisənsə bu sənin problemindir. Mən dəyişmişəm.

* Yerə düşən hər şey ən çətin küncə diyirlənər.
* Mürəbbəli çörək nə zaman yerə düşsə, mürəbbəli üzü üstə düşər.
* Bir şey təmir edərkən əlin tamamilə yağa bulananda burnun qaşınar.
* İnsanların səni seyr etmə ehti…malı düşdüyün gülünc vəziyyət ilə düz mütənasibdir.
* Səhv nömrə yığanda yığılan nömrə heç vaxt məşğul olmur.
* Duşa girib islandığında telefona zəng gələr.
* Bir əşyanın işləmədiyini isbat etdiyin zaman, həmin əşya işləməyə başlayar.
* Ayağınıza tam oturan bir ayaqqabı gətirildikdə mağazadakı ayaqqabıların ən eybəcəridir.
* Hər hansı bəyəndiyiniz bir şeyin istehsalı dərhal dayanar.
* Telefona zəng gözlədiyin müddət ərzində zəng gəlməyəcək, ancaq gedib, başqa bir işlə məşğul olduğun anda zəng gəlib səni işindən ayıracaq.
* Siz imtahanlara istədiyiniz qədər hazırlaşın, sonda hər zaman öyrənmədiyiniz bir yerdən sual çıxacaq!
* Dəqiqələrlə gözlədiyin avtobus sən tam siqaret yandırdığında gəlir.
* Siqaret tüstüsü hər zaman siqaret çəkməyən adama doğru gedir.

Çox adama məlumdur ki, Skandinaviya ölkələrində həyat şəraiti çox yüksəkdir və orada yaşayan əhali demək olar ki, ehtiyacın nə olduğunu bilmədən, firavan həyat sürür. Statistikaya görə İsveç, Norveç, Danimarka dövlətləri sosial təminat və qayda-qanun baxımından yaşamaq üçün ən əlverişli ölkələr sırasında birincilərdən hesab olunurlar. Bir başqa statistikaya görə isə, dünyada ən çox mənasız intihar halları elə bu ölkələrdə olur. Araşdırmalara görə bu ölkələrdə intihar edənlərin əksəriyyəti, özlərini stressiz həyat yaşadıqlarına görə öldürüblər. Yəni cəmiyyətləri o qədər ideallaşıb ki, insanların həyatında stress, əsəbiləşmək demək olar ki, yox olub. Hüquq və azadlıqlarının tam qorunması şəraitində stressiz, sosial problemləri çözülmüş vətəndaşlar nəticədə heç bir stimul tapmayaraq, özlərinə qapılırlar, ani bir inciklik, adi bir narahatlıqdan depressiyaya düşərək özlərini öldürürlər.

Aleksey Tolstoyun «Qızıl açar, yaxud Buratinonun sərgüzəştləri» nağılını və bu nağılın süjeti əsasında çəkilmiş eyni adlı filmi yəqin ki, çoxları xatırlayır. Uşaqlıqda bu nağılı çox sevirdim, filmi də həmçinin...

Evimizdəki çoxsaylı kitabların arasında bu nağılın diqqətimi xüsusi olaraq cəlb etməsinin isə, şübhəsiz ki, özəl səbəbi var idi...

Deməli belə...

Qonşularımdan bir oğlan, ondan 2 yaş kiçik olan bacısından qənaət etdiyi pulları almaq üçün hiyləyə əl atmışdı. Və qızcığazı inandırmışdı ki, əgər o pullarını torpağa basdırsa bir neçə gündən sonra həmin yerdən «pul ağacı» cücərəcək. Qızcığaz isə ildırım sürəti ilə böyüyən bu «ağac»ın «meyvə»lərini dərərək bütün arzularını həyata keçirəcəkdi... 

Yəqin ki, hər birimiz bankomatlarda, marketlərdə, avtobuslara minərkən və s. hallarda insanların heç bir sıraya məhəl qoymadan bir-birlərinin önünə keçməsinin və nəticədə, yaranan qarma-qarışıqlığın dəfələrlə şahidi olmuşuq. Həmin vaxt sual yarnır ki, axı bu insanlar niyə belə edirlər? Məgər belə aqressiv olmaqdansa, daha mədəniyyəli tərzdə davranıb, növbədə dayanmağı məqbul hesab edə bilmərikmi? Əlbəttə ki, edə bilərik, çünki bu, məhz bizlərin əlindədir.

Ancaq təəssüf ki... Təəssüf ki, bizlər metro stansiyalarının girişlərində quraşdırılmış post-terminallara gediş haqqı yükləmək üçün, demək olar ki, bir-birimizə aman vermirik. Hətta pik saatlarında elə hallar olur ki, ayaqlar altında qalıb tapdalananlar, çantaları cırılanlar, pərən-pərən düşüb bir-birini itirənlər də tapılır. Təəssüf ki, belə məqamlarda insanlar nə qocalara, nə uşaqlara, nə əliuşqalı qadınlara, nə də hamilə xanımlara yol və sıra vermək istəmirlər.

...Son 200 ilin tarixini varaqlasaq, az qala hər günümüzə bir faciə, bir matəm, bir işğal, bir parçalanma… düşür. Boş günümüz yoxdu...

İl boyu faciələrimizi və bu faciələrin gətirdiyi ovqatdan bir o qədər də fərqli əhval-ruhiyyə aşılamayan bayramlarımızı sıralayırıq...

Sanki 200 ildir üzərimizdə şok terapeyası ilə bağlı eksperiment aparılır: Ağla, gül, əylən, sonra yenə də ağla… Amma düşünmə, nədən ağlar günə qaldığının fərqinə varma… İmanının yerini xurafatla, sevginin yerini istəklə, fədakarlığın, intellektin və cəsarətin yerini populizm və ritorika ilə doldursunlar və sən taleyinə hökm edən çərxi-fələk görüntülü yel dəyirmanlarının əxlaqsız təkəbbürünə boyun əy, müti ol, başın ayaqlarınla qol-boyun olanadək əyil...

...Bizi parçalayıblar, yurd yerlərimizi yağmalayıblar, etnik təmizləməyə, soyqırımına məruz qoyublar. Soyu-kökü bilinməyən murdar bir toplum tarixi torpaqlarımızda dövlət qurub və yenidən yağmaladığı ərazilərimizdə meydan sulayır. 35 milyonumuz fars şovinizminin əsarətində can verir. Dərbəndin, Borçalının adını heç dilimizə də gətirə bilmirik. Daha doğrusu dilimizin ucundaca əski yurd yerlərimizin adına edam hökmü kəsirik... 

Azerbaycanlilarin cox sevdikleri janr—xatire janridir. Azerbaycan insan; xatire danışmağı, xatirə yazmağı çox sevir.
Xatire janrinin en gozel numunesi azerbaycan qizlarinin xatire defteleridir. Azerbaycanda universitete, kollece-zada giren qizlarin boyuk ekseriyyeti derhal bu ishe girishir. Elimizde olan melumatlara gore, Sabir adina kollecin (bedbext Sabir!), pedaqoji ve muellimler institutlarinin, Baki 2 nomreli baza tibb mektebinin qizlari bu ishde xususi fedakarliqlari ile secilirler. Adeten xatire defterine rengli qelemlerle qizilgul, oglan, qiz resmleri cheken, defterin kenarini namelum naxishlarla bezeyen qizlarin xatire defteleri daha populyar olur. Internet hele de adini cekdiyimiz tehsil muessiselerine daxil ola bilmeyib. Uzaqbashi chata-zada girirler, vessalam.

Hər gün çoxlu suallar veririk bir-birimizə. Bunlardan bəziləri cavab almaq, nəsə öyrənmək üçündür. Bəziləri isə sadəcə artıq ənənəyə çevrilmiş və əslində cavabı olmayan suallardır. Bunlar arasında bizi əsəbiləşdirənlər, bezdirənlər də olur. O suallardan yadımıza düşənləri yığdıq bir yerə.

“Necəsən? Başqa nə var, nə yox? Ayrı vəziyyətin?”
Birinci suala cavab vermək olur, digər iki sual müəmmalıdır. Adam soruşmaq istəyir, səni konkret nə maraqlandırır? Başqa nə var nə yox? Bu nə deməkdir axı?

Bir ərəbdən soruşursan ki, sən kimsən?
Deyir: – Ərəb!
-Sən nə dindəsən?
—İslam.
—Nə dildə danışırsan?
—Ərəb.
İslam olmayan ərəbdən də bu sualları etsən, cavabında deyər ki, mən ərəbəm, dinim xristian dinidir, dilim ərəb dilidir.
Bir farsdan da bu əhvalatı soruşsan, deyər ki, mən farsam, dinim islam dinidir, dilim fars dilidir. Bir ləzgidən də bunu soruşsan, deyər ki, özüm ləzgiyəm, dinim əlhəmdülillah, islamdır, dilim də ya alaz, ya əmdi, ya qumuk, ya çərkəz və s. dilidir. Həmçinin rus, erməni və sairə. Amma bizim bir nəfərimizdən sor ki,
—Sən kimsən? Deyər müsəlmanam.
—Hansı millətdənsən?
—Müsəlman millətindən.
—Nə dinindəsən?
—Müsəlman dinindən.
—Nə dili danışırsan?
—Müsəlman dili.
Halbuki özü türkdür, dini islam dinidir, dili də türk dilidir. Daha burasını düşünən yoxdur ki, müsəlman adında millət yoxdur, müsəlman adında dil yoxdur, müsəlman– yəni islam dinini qəbul etmiş bir adam deməkdir. Din başqa, dil başqa. Din başqa, milliyyət başqa. Dində dil yoxdur, dində milliyyət də yoxdur. Əgər bu gün yaponlar islam dinini qəbul etsələr, onlar ancaq din cəhətincə müsəlman olarlar, amma dil və milliyyətcə yapon qalırlar.

Üzeyir Hacıbəyov

Dama-dama göl olar.
Quyuya su tökməklə quyu dolmaz.

Yaxşı insan sözünün üstünə gələr.
İti an, çomağı hazırla.

Bu günün işini sabaha qoyma.
Tələsən təndirə düşər.

Danışmaq gümüşdüsə, susmaq qızıldır.
Susmaq razılıq əlamətidir.

Düzlük ən böyük biclikdi.
Əyri otur düz danış.
Düz düzdə qalar.

Öyrənmənin yaşı yoxdur.
Qırxında öyrənən, gorunda çalar.