Körpəyə qulluq və analıq kateqoriyası üzrə məqalələr

Körpənizə hər gün yeməyini yedikdən yarım saat sonra ya da çimizdirdikdən sonra masaj edə bilərsiniz. Masaj edəcəyiniz otağın istiliyi 22-24 dərəcə olmasına diqqət edin. Masaj edən insanın saat, bilərzik, barmaqlarındakı üzükləri çıxarmalı oluğunu da yaddan çıxarmayın. Masaj yağınızı hazırlayın, körpənizi masaj müddətində otaqda tək buraxmayın.

Masaj üçün məsləhətlət:
— Yeni doğulmuş körpələr ilk masaj seanslarında 5 dəqiqə masaj edilməlidirlər. Sonra tədricən bu müddət 20 dəqiqəyə qədər uzadıla bilər.

— Körpənizin göbəyi hələ düşməmişdirsə, sadəcə göbəyin alt hissəsinə mərkəzdən yanlara doğru masaj edə bilərsiniz.

— Körpəniz masajdan narahat olursa masajı saxlayın. Körpə 4 həftədən daha kiçikdirsə masaj qısa və zəif oxşamalar formasında olmalıdır. Bu arada körpənizin verdiyi reaksiyaları da izləyərək ona uyğun hərəkət etməlisiz.

Bəzi körpələr, əmizdirmə zamanı kürlük edir, ağlayır və ya döşdən imtina edirlər. Bunun baş verməsinin bir sıra səbəbləri var. Bu hal, adətən körpə 6-8 həftəlik olduqda müşahidə olunur. Lakin, bu istənilən ay baş verə bilər. Körpə döşdə olarkən kürlük etdikdə və ya hər hansı bir ana uşağının əmizdirmə zamanı niyə kürlük etdiyini soruşduqda, mən aşağıdakılara nəzər salıram:

Körpə neçə aylıqdır?
Bir çox körpələr, həyatının ilk günləri və ya 7-10 günlüyündə, 4-6 həftəliyində, 3 ayında, 4 ayında, 6 ayında, 9 ayında və s., inkişaf sıçrayışlarından keçir. Bir çox uşaqlar inkişaf sıçrayışları zamanı kürlük edir.

Göbək ciyəsi – embrionu, daha sonra dölü bətndə cift vasitəsilə ana orqanizmlə birləşdirən xüsusi bir üzvdür. Onun uzunluğu 50-70 sm və daha artıq ola bilir. Bu da dölün ana bətnində sərbəst hərəkət etməsinə imkan yaratmış olur. Göbək ciyəsinin qalınlığı yeni doğulmuşda 2 sm olur. Bu müvəqqəti orqan karbon qazı, metobolizm maddələrilə zəngin qanı ciftə çatdırır. Doğuşdan sonra kəsilərək göbək büküşünün əmələ gəlməsində iştirak edir. 

Cift və göbək ciyəsi, belə desək körpənin xarici qan dövranı sistemidir. Körpə anadan olandan sonra onun qanının təxminən üçdə bir hissəsi hələ də xarici qan dövranı sistemində mövcud olur. Lakin doğuşdan sonra bu qan körpənin bədəninə yol tapır. Amma göbək ciyəsinin doğuşdan dərhal sonra kəsilməsi qanın körpənin bədəninə köçməsi prosesə mane olur. Göbək ciyəsinin tez bir zamanda kəsilməsi praktikası 1960-cı illərin standartlarına uyğundur. Həmin dövrdə tibb hesab edirdi ki, tezliklə kəsilən göbək ciyəsi analarda doğuşsonrası qanxamaları azalda bilər. Sonralar aparılan araşdırmalar isə bunu təsdiq etməsə də bu praktika hələ də davam etməkdədir.

Tandem əmizdirmə – ananın eyni zamanda 2 körpəni əmizdirməsidir. Əksər hallarda, uşaqlardan biri o birindən bir yaş böyük olur, bəzən isə uşaqlar arasında yaş fərqi 2 və daha çox olur. Kimsə bir qadının tandemlə süd əmizdirdiyini eşidəndə deyə bilər ki, “Sənə medal düşür!” və ya “Doğurdan!? Bu nəyə lazımdır ki!?”.

Bu məsələdə hər kəs öz fikrini ifadə etməkdə sərbəstdir. Tandem əmizdirməyə qərar vermiş ana başa düşməlidir ki, bu, ilk baxışda göründüyündən daha asandır. Lakin, bir neçə mühüm məqamı nəzərə almaq lazımdır:

♦ Yaxşı olar ki, hələ hamiləlik zamanı böyük uşağı tandemə hazırlayasınız. Tezliklə evə yeni körpənin gələcəyini və ananın südünü yeyəcəyini ona izah etmək lazımdır (çünki o hələ şorba və sıyıq yeyəcək qədər kiçikdir).

Bir sıra dünyamiqyaslı süni qida istehsalçılarının reklam vasitələrində müxtəlif – inək südü, keçi südü və soya əsaslı körpələr üçün nəzərdə tutulan süni qidalarının təbliğatlarında valideynlərdə etimad doğruracaq mübaliğəli cümlələr eşitmək mümkündür: “Biz körpənizə istehsal etdiyimizin ən yaxşısını veririk!”, “Təbii asanlıqla həzm olan!”, “Ana südünə bir addım daha yaxın!” və s.

Ana südünün tərkibindəki qidalandırıcılar 400-dən artıq olduğu halda, süni qidanın tərkibində 40-ya yaxın qidalandırıcı mövcuddur. Elm və tibb inkişaf etdikcə, süni qida istehsalçıları ana südünə daha çox yaxınlaşmağa çalışırlar.

Hətta qadın anatomiyasından kifayət qədər məlumatı olmayan valideynlər belə bu qaydalara mütləq şəkildə riayət etməlidirlər.

1. Cinsiyyət üzvlərinin gündəlik təmizlənməsində adi axar sudan (bu zaman suyun tempraturu bədənin tempraturuna uyğun olmalıdır – təxminən 34-36 dərəcə C) istifadə olunmalıdır. Sudan istifadə etmək mümkün olmadığı vaxtlarda isə körpələr üçün məxsusi istehsal olunan, tərkibində spirt və müxtəlif antiseptiklərin olmadığı “nəm salfetlərdən” istifadə etmək olar. Kosmetik yuyunma vasitələrindən isə ən çoxu gündə bir dəfə, ən yaxşısı isə həftədə 2-3 dəfədən çox olmadan istifadə olunması məsləhətdir.

2. Kosmetik yuyunma vasitəsi kimi müxtəlif yaşda körpələr üçün nəzərdə tutulmuş adi maye sabundan istifadə etmək olar.

1. Tərləmə normal bir haldır. Tərləməmə isə bir xəstəlikdir.

2. İnsanda hərəkət və ya artıq güc sərf etməklə bağlı bədəndə enerji əmələ gəlir. Bu enerji tər vasitəsilə bədəndən xaric olunur və bununla da bədənimiz soyuyur. Tərləmə bir növ bizim bədənimizin “soyuma” sistemidir. Təbii ki, körpələr də bu vəziyyətdən istisna deyillər.

3. Burada diqqət edilməli olan xüsusiyyət bundan ibarətdir ki, körpənin tər vəziləri əllərində, ayaqlarında və başında daha çoxdur. Buna görə də körpələr bu nahiyələrdən daha çox tərləyirlər. Bu normal haldır. Bu nahiyələr tərlədikdən sonra təbii olaraq soyumağa başlayır və bu zaman valideynləri narahat edən “körpəmin başı, ayağı, əlləri çox tərləyir və sonra da buz kimi olur” şikayəti ortaya çıxır. Buradan əziz valideynlərə demək istəyirik ki, əgər uşağın müayinəsi normaldırsa, körpələrdə bu halın baş verməsi hər hansı bir xəstəliyin əlaməti deyildir və bu orqanizmdə gedən normal fizioloji prosesdir.

İnsan beyni inkişaf etdikcə son dərəcə açıq və işləndikcə işıldayan bir dəmir kimidir. Onu nə qədər bəsləsəniz inkişafını da o dərəcədə sürətləndirmiş olacaqsınız. Musiqi və ninnilər də körpənizin beyin hüceyrələri ilə ilk tanışlığı və xarici aləmə ilk xəbərdarlığıdır. Buna görə də ana bətnində olandan başlayaraq və xüsusi ilə də doğum sonrasından başlayaraq körpələrə həzin musiqi, klassik musiqi və ninnilər dinlətməyiniz tövsiyyə olunur.

Eşitmə duyğusunu unkişaf etdirməklə bərabər yaşadıqlarını da hafizəsində depolayan körpəniz doğumdan sonra bu metodla qarşılaşdıqda özünü rahat və xoşbəxt hiss edəcəkdir.

Ninni və musiqinin uşaqların həyatında rolu
Ninni və musiqi dinləmənin körpəniz üzərində meydana gətirdiyi müsbət təsiri xüsusi inkişaf sahələrinə görə fərqli başlıqlar altında qiymətləndirəcək olsaq da bunları söyləyə bilərik ki, körpənin zehni inkişafına etdiyi təsirləri saymaqla bitməz:

Məsələn, musiqi ilə erkən yaşlarda tanış olanlar, həm analitik və riyazi təfəkkür bacarıqlarına sahib olur, musiqi dinləmə qabiliyyətinin yaşıdlarına nisbətən daha çox inkişaf etdiyi müşahidə edilmişdir. Sinirlərin inkişafı körpələrdə qavrama bacarığının daha yaxşı inkişaf etməsinə səbəb olur.

Körpənizin inkişaf edən təxəyyülü qorxu hissi ilə birlikdə gecələr onun rahat yuxusuna mane olmağa qadirdir. Kiçik balanızın qorxulu yuxu həyəcanı 2 yaşından başlayaraq 6 yaşına qədər davam edə bilər. Adətən səhərə yaxın müşahidə olunan qorxulu yuxu epizodları müxtəlif səbəblərdən baş verir.

Bu həm balacanızın seyr etdiyi dəhşətli film, eşitdiyi qorxulu əhvalat, keçirilmiş yaxud qarşıdan gələn həyəcanlı günlə, həm də ailə üzvləri arasında yaşanan stress və ya onun həyatında baş vermiş dəyişikliklə (yeni dayə, bağçaya getmək, yeni bacı yaxud qardaşın doğulması və s.) bağlı ola bilər. Qorxulu yuxular bir qayda olaraq yaş xüsusiyyəti kimi gəlib keçir və övladınızın gündəlik fəaliyyətinə maneəçilik törətmir.

Bu keşməkeşli müddəti ziyansız geridə qoymaq üçün sizin valideyn olaraq hadisələrə münasibətiniz mühümdür. Bu səbəbdən bir neçə məqamı nəzərinizdə saxlayın.

Hər bir ana qızının gözəl görünməyini istəyir. Bunun üçün analar qızlarına gözəl donlar geyindirir, müxtəlif qeyri-adi saç düzümləri edirlər. Lakin «gözəllik qurban tələb edir» şüarını uşaqlara şamil etmək düzgün deyil.

Belə ki, bəzi analar kiçik yaşlı qızlarının başında quyruqcuqlardan və xörükcüklərdən ibarət olan qəribə «konstruksiyalar» düzəldir. Uşağın nazik ipək kimi olan saçları, baş dərisi dartılır, çox sıx vəziyyətdə qalır. Bu isə müxtəlif pozulmalara səbəb olur.

Dünya trixoloqları (saç xəstəlikləri ilə məşğul olan mütəxəssislər) məhz «quyruq» və hörük tipli saç düzümləri saçlar üçün ən ziyanlı hesab edir. Fikir verin ki, burada söhbət böyüklərdən gedir. Hətta böyüklərin saçları belə gərginliyə tab gətirə bilmir, korlanır, tökülməyə başlayır. Uşaqların saçları isə qat-qat nazik və zəifdir ki, onların saçları üçün bu tip saç düzümləri daha da ziyanlıdır.