Körpəyə qulluq və analıq kateqoriyası üzrə məqalələr

Bir qayda olaraq ana südü və ya süni südlə («smes») qidalandırılan uşaqlara istənilən əlavə qidalar (sıyıq, kəsmik, meyvə, tərəvəz, yumurta və s.) yalnız 6 ayından sonra verilə bilər.

Bütün dünyada pediatrlar uşaqlara 6 ayına kimi yalnız ana südü və ya ana südü olmadığı halda «smes» verməyi tövsiyə edirlər.

Uşağın 6 ayı tamam olandan sonra ona əlavə qidaları verməyə başlamaq olar. Lakin bu halda da uşağın əlavə qidalara hazır olub-olmadığını təyin etmək lazımdır. Bunu pediatr uşağı müayinə etdikdən sonra təyin edir.

Gün ərzində ən çox hansı qidanı yediyini kəşf edin
Xüsusilə proteinli süd, qatıq və ət kimi doyurucu qidaları gərəyindən artıq yeməsi uşağın iştahsızlığına səbəb olur. Belə hallarda bu qidanın miqdarını azaldaraq və ya ana yeməklərdən çıxararaq böyüməsi üçün lazım olan digər qidalara qarşı da iştahının olmasını təmin edə bilərsiniz.

Yemək yeyərkən maye qəbul etməməlidir
Xüsusilə şorba ilə yeməyə başlamaq və yemək zamanı turşu, ayran, qatıq, su kimi qidaların doyma hissi yaratdığını unutmayın.

Südəmər uşağın dördüncü ayında onun qidasını əsasən ana südü təşkil eləməlidir. 4 aylıq uşaq gün ərzində 6 dəfə ana südü ilə qidalanmalıdır. Düzdür, bu zaman ananın südü uşağı doyuzduracaq qədər olmalıdır. Amma, bəzən bu aylarda ananın südü arta və ya azala da bilir. Uşağın 4 ayı olduğu müddətdə ananın südü uşağını doydurursa bu zaman həmin uşaq sağlam böyüyür.

Südün miqdarı artdığı zaman isə, uşaq tox olduqda artıq südü sağıb döşlərdən boşaltmaq lazımdır. Bunun üçün isı xüsusi südsağan alətdən istifadə edilir. Südsağan alətlə döşlərin sağılması rahat və effektlidir.

Bu alətin əllə mexaniki işləyən və elektriklə işləyən növləri vardır. Südsoran alətdən istifadə edən zaman isə onun sterlizasiyasına diqqət yetirmək lazımdır.

Bir çox işləyən anaların körpələrinin ana südü ilə böyütməsinə maneə olur gündəlik iş rejimləri, ancaq ana südünün düzgün sağılma və saxlanma qaydalarını bilməklə bu problemi həll etmiş olacaqlar, körpələrimiz də ana südü ilə böyümüş olacaqdır.


Ana südü nə qədər saxlamaq olar sualına müxtəlif zamanları qeyd edə bilərik, amma düzgün saxlanmasına diqqət edilməli:

Qucağa almaqmı almamaqmı?
Adətən analara uşağı qucağa almamasını, əks halda qucağa öyrəşəcəyini deyirlər. Amma yenidoğulmuş uşağın rahatlığı onu tərbiyə etməkdən daha önəmlidir. Körpəyə sevginizi göstərin ki xoşbəxt böyüyə bilsin. Onu qucağınıza aldıqda sizin iyinizi, səsinizi tanıdığı üçün ağlamasını dayandırıb sakitləşəcəkdir. Üstəlik bunun müvəqqəti olduğunu unutmayın, bir müddət sonra sizdən uzaqlaşacaq, böyüdüyü zaman qucaq istəyi olmayacaq. Körpəliyinin dadını çıxarın…

1 aylıq körpənin refleksləri
Yenidoğulmuşların doğuşdan sahib olduqları bir sıra refleksləri vardır. Məsələn əmmə, axtarma refleksi- yanağına və ya dodağının kənarına əlinizi və ya əmziyi toxundurduqda başını və ağzını həmin tərəfə çevirir. Və ya addımlama refleksi və ya el arasında buna dirəşmə də deyirlər – uşağın qoltuqaltından tutub havaya qaldırdıqda yeriyirmiş kimi edəcəkdir, sərt müstəviyə qoyduqda isə ayaqlarını yerə dirəyir.

Həyatın ilk dövrlərində qısa müddətlik də olsa, anasız qalmaq yeniyetməlik dövründə beyin funksiyalarına və qavrama qabiliyyətinə təsir edir. İndiana və Purdue Universiteti alimləri bununla bağlı araşdırma aparıb.

Alimlərin siçanlar üzərində tətbiq etdiyi araşdırma zamanı bəlli olub ki, həyatlarının ilk vaxtlarından analarından uzaq qalmaları onlarda travma yaradır. Heyvanların sonrakı dövrlərdə isə beyin funksiyalarının dəyişdiyi müşahidə edilib.

Körpələr üçün düzgün və sağlam yataq necə olmalıdır?
Ailə yeni doğulacaq körpənin gəlişinə sevinclə hazırlaşır. Uşaq üçün bahalı beşik, kolyaska, oyuncaqlar — hər şey alınır. Qədimdə nənələr körpə üçün xüsusi yorğan-döşək, balış tutardılar. Onun yunu, tükü təzə, yumşaq, təmiz olmalıydı. Amma indi uşaq üçün hər şey alınır, bahalı çarpayı seçilir.

Lakin bir çox hallarda uşağın üzərində yatacağı döşək və balış ən ucuzu, ən zərərlisi olur. Çünki valideynlər yeni doğulmuş uşağa hər şeydən çox ortopetik yatağın vacibliyini bilmirlər. Ona görə də uşaqlar körpəlikdən narahat yatır, beli, onurğası əyilir, skolioz yaranır, allergiya ilə üz-üzə qalır.

Gününün yarıdan çoxunu yatmaqla keçirən körpənin yatağı ən ideal, düzgün və beynəlxalq standartlara uyğun olmalıdır. Uşaq böyüklər kimi yun döşəkdə, nahamar yerdə, toyuq tükündən iri yastıqda yata bilməz.

Ana südünün faydaları ilə bağlı məlumat verən pediatr Vaqif Qarayev bildirir ki, doğuşun ilkin saatlarında, ilk 6 ayda və 2 yaşınadək ana südü verməklə dünyada 800 000 min uşağın həyatı xilas olunur: “Ana südünün tərkibindəki bioloji aktiv maddələr erkən yaşlı uşaqların ölümünə səbəb olan problemlərdən — pnevmoniya və diareyadan qoruyur. Döşlə əmizdirən analarda isə döş vəzisi və yumurtalıq xərçənginin yaranma ehtimalı azalır".

V.Qarayev deyir ki, nə qədər tərkibi zəngin süni qarışımlar hazırlansa da, bu, ana südünü əvəz edə bilməz. Ana südünün tərkibindəki inqredientlər uşağın immun sisteminin güclənməsinə kömək edir, xəstəliklərə, ətraf mühitə qarşı müqavimətini artırır. Xüsusilə uşağın doğulduğu saatlarda ilkin döşə qoyma anlayışı var. Bu zaman verilən südün tərkibi uşağın mədə-bağırsağına, immun sisteminə çox yaxşı təsir edir:

Dünyada anaların rəğbətini qazanan isveçrəli əmizdirmə məsləhətçisi Hillary Jacobson  süd artıran reseptləri ilə tanınmışdır.


Mütəxəssis qeyd edir ki, onun tövsiyə etdiyi reseptləri əmizdirdiyi dövrdə özünün süd azlığı çətinlikləri zamanı sınamışdır. Lakin unutmaq lazım deyil ki, südün artırılması üçün körpə mütləq şəkildə ən azı sutkada 10-12 dəfə əmizdirilməlidir. Əgər müəyyən narahatlıqlar səbəbi ilə körpə döşdən birbaşa əmməkdən imtina edirsə, o zaman ana ən geci 2 saatdan bir südünü sağmalı və alternativ əmizdirmə üsulları ilə körpəsinə verməlidir. Düzgün təşkil edilən əmizdirmə zamanı südartıran vasitələr də daha çox fayda verməkdədir.

Fotoda: Solda görsənən zərərverici bakteriyalar toplaşaraq ərtafında qoruyucu biolent yaratmışdır. Sağda isə həmin bakteriyaların üzərinə ana südü şəkərləri əlavə edilmiş və nəticədə həmin biolent dağıdılmışdır ki, südün tərkibində olan anti-bakterial maddələr hücuma keçə bilsin.
 
Ana südü mürəkkəb tərkibə malik olmaqla yanaşı, tərkibi daim dəyişməkdədir. Zülallar, yağlar və şəkərlər qarışığından ibarət olan ana südü körpələrə bakterial infeksiyalardan qorunmasına səbəb olur. Nəticədə alimlər ana südü tərkibindən ilhamlanaraq yeni nəsil, zərərsiz antibiotiklər hazırlamağın real olduğu qənaətə gəliblər.