Böyük insanlar,şəxsiyyətlər kateqoriyası üzrə məqalələr

Dünya şöhrətli əlbəyaxa döyüş ustası, aktyor, kinorejissor, prodüser və ssenarist Brüs Li (əsl adı Li Yun Fan) 1940-cı il noyabrın 27-də San-Fransiskoda (ABŞ) Çin operası aktyorunun ailəsində anadan olub.
Çin təqviminə əsasən oğlan uşağı Əjdaha ilində anadan olduğundan onun adını balaca Əjdaha kimi tərcümə olunan Li Syaolun qoyurlar.

O, Honkonqda böyüyüb başa çatıb. Uşaq vaxtı “zəif” olan Brüs döyüş növləri ilə maraqlansa da idmanla ciddi məşğul olmayıb. Məktəbdə də xüsusi nailiyyətləri ilə fərqlənə bilməyib. 12 yaşında olarkən “Lya Sal” hərtərəfli inkişaf kollecinə qəbul olub. 13 yaşından rəqs məşğələlərinə maraq göstərən Brüs hətta 4 il sonra Honkonqda keçirilən ça-ça-ça üzrə çempionatın qalıbı olub.

Brüs Li 19 yaşında ABŞ-a geri dönməyi qərara alır. Əvvəlcə o, San-Fransiskoya, oradan isə Sietlə yola düşür. Sietldə yerli restoranların birində ofisiant işləməyə başlayır.

Adolf Hitler:“İnsanları daha yaxşı tanıdıqca, itləri daha çox sevməyə başlayıram”
Əslində milyonlarla insanın həyatına son qoyan bir şəxsin belə ifadəsi bir o qədər də təəccüblü görünmür. Təəccüblü görünən odur ki, məhz belə bir şəxs on iki il müddətində Almaniyanın siyasi və hərbi müstəvisində lider olaraq dünyaya sahib olmaq iddiası ilə yaşayıb. Modern.az tarixi vərəqləyir...

Adolf Hitler 1889-cu ilin aprelin 20-də Avstriyanın Braunau şəhərində anadan olub. Ziddiyətli xarakterə malik olan Hitler yeniyetməlik illərində öz tənbəlliyi ilə həmyaşıdlarından həmişə geridə qalıb. Elə bunun nəticəsi olaraq orta təhsilini başa vurduqdan sonra buraxılış imtahanlarından kəsildiyinə görə orta təhsil haqqında şəhadətnamə ala bilməyib. Ancaq buna baxmayaraq Adolf həmin illardə öz rəssamlıq qabiliyyəti ilə fərqlənir. Rəssam olmaq arzusu onu Vyanaya aparır. O, burada İncəsənət Akademiyasına daxil olmaq istəyir. Lakin bu istəyi də baş tutmur. Akademiyadan rədd cavabı alan Adolf Münhen şəhərinə köçür. Minimum yaşayış tələbatını ödəmək üçün akvarel satmaqla məşğul olur.

İbn Xəldun sultanın Qahirəyə geri dönməsindən sonra faktiki olaraq onu əvəz eləməli oldu. Həmin vaxt isə Əmir Teymur şəhər ətrafında mühasirə halqasını daraltmaqda davam edirdi. Əmir Teymurun qoşunu hər an şəhərə hücum edərək onu ala və yerləyeksan edə bilərdi. Belə bir vəziyyətdə İbn Xəldun iki yoldan birini seçməli idi: O ya düşmənlə son nəfəsə kimi döyüşmək, ya da Əmir Teymurla barışmaq barədə qərar qəbul etməli idi. Əmir Teymurla döyüşmək mənasız idi.

Çünki onsuz da onunla bacara bilməyəcəkdilər. Döyüş şəhərin Teymurun əsgərləri tərəfindən alınması və yandırılması, əhalinin isə qətli ilə nəticələnəcəkdi. Əmir Teymurla bacara bilməyəcəklərini anlayan İbn Xəldun sonda onun yanına elçilər göndərmək və elçi heyətində özünün də iştirak etməsi barədə qərar qəbul etdi. Ətrafındakılar ona belə bir qərar qəbul etməzdən əvvəl Qahirəyə — sultanla məsləhətləşmək təklifini etdilər. İbn Xəldun isə onlara cavabında bildirdi ki, sultanla məsləhətləşmək yaxşı olardı. Ancaq vaxt gözləmir. Adamımızı Qahirəyə göndərmək və oradan sultanın yeni qərarını alıb gətirmək çox vaxt aparacaq. Bir də biz indiki vəziyyətdə onsuz da Əmir Teymurdan zəifik və insanları mənasız qırğına verməyə ehtiyac yoxdur. İbn Xəldun belə hesab edirdi ki, sultanın özü də qəbul etdiyi qərardan razı qalacaq.

Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin dünya elminə verdiyi əvəzsiz töhfələr sonralar istər dəqiq, istər coğrafi, istər astronomik elmlərin inkişafına yeni bir təkan verərək sivil elmi tərəqqiyə yol açdı.

Bir sözlə, təqribən on əsr bundan əvvəl yaşamış Biruninin elmdə qazandığı nailiyyətlər bu gün də öz dəyərini saxlamaqda davam etməkdədir. Bunu məşhur türk-islam aliminin-Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin elmin bütün sahələrini olduqca dəqiq bilməsi və hər elm sahəsində də insanları heyrətə salan elmi kəşflər etməsi də göstərir.

Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin səyahətləri də məhz elmin müxtəlif sahələrini daha dərindən öyrənmək istəməsi, elmi kəşflərin əsasını qoymaq, yeni nə isə tapmaq istəyi ilə bağlı olub. Məşhur alim müxtəlif bölgələrə uzun sürən səyahətləri zamanı İran yaylasını, Xəzər dənizinin şərq və cənub sahillərindəki ölkələri, Türküstanın (Orta Asiya) böyük hissəsini elmi baxımdan tədqiq etmiş və bu tədqiqatları əsasında yeni elmi nəticələrə gəlib. O, tədqiqatlarını öz əsərlərində olduqca yüksək səviyyədə elmi baxımdan araşdırmış, ortaya mükəmməl elmi əsərlər çıxarmışdı. Əbu Reyhan Məhəmməd ibn Əhməd əl-Biruninin böyük alim adını daşıması və dünyanı heyrətləndirməkdə davam etməsi də məhz bu amillə bağlıdır.

X-XI əsrlərdə Şərqdə yaşayan alim, filosof, riyaziyyatçı, həkim İbn Sina (Avropada onu Avisenna adlandırırlar) bütün dünyada tanınır. İbn Sinanın bəzi tibbi araşdırmaları, sağlamlığın qorunması haqqında fikirləri bu günə qədər öz aktuallığını itirməyib.

1. Öz elmi işlərində İbn Sina bədəni və ruhu harmoniyada saxlamağının vacibliyini vurğulayırdı.

2. İbn Sina fiziki hərəkətliliyi çox vacib hesab edirdi — «Hərəkətdə olan bədən müalicə tələb etmir». Hal hazırda alimlər hipodinamiyanı (azhərəkətlilik) bir çox xəstəliklərin inkişafının əsas səbəblərdən biri kimi qiymətləndirir.

3. İbn Sina qida və içkiləri düzgün seçməyi tövsiyə edirdi. Müasir elmi araşdırmalar göstərir ki, düzgün qidalanma sağlamlığın qorunmasında ən vacib yerlərdən birini tutur.

Britaniyalı səyyah, yazıçı, şair, tərcüməçi, etnoqraf, qılıncoynatma ustası və diplomat Richard Francis Burton 19 mart 1821-ci ildə anadan olmuşdur.

Asiya və Afrika ilə bağlı araşdırmaları ilə yanaşı, müxtəlif dil və mədəniyyətlər haqqında bilikləri Richard Francis Burtonu məşhurlaşdırmışdır. Deyilənə görə, Burton hər biri fərqli dil ailəsinə məxsus olan 29 dil bilirdi.

Burtonu ən çox məşhurlaşdıran onun Məkkəyə səyahət etməsi, “Min bir gecə” nağılını ingilis dilinə tərcümə etməsi və John Henning Speke ilə Nil çayının mənsəbini axtarmaq məqsədilə Şərqi Afrikaya səyahət etməsi, Tanqanika gölünü kəşf etməsi olmuşdur. R. Burton bir çox sənət əsərinin, eyni zamanda coğrafiya, etnoqrafiya və qılıncoynatma ilə bağlı məqalələrin müəllifidir.

1. Gec vaxta qədər işləmək lazım deyil
Görkəmli insanlar bütün günlərini iş yerlərində keçirmirlər. Məsələn, filosof Mişel Fuko saat 9:00-dan 15:00-a qədər çalışırdı. Betxoven isə gün çıxandan günortaya qədər işləyirdi. Görkəmli şəxsiyyətlərin əksəriyyəti gün ərzində 12 saat belə çalışmırdılar.

2. Çox istirahət edin
Hətta qısa iş günlərində belə uğurlu və görkəmli insanlar iş vaxtı istirahət edirlər. Məsələn, Sokrat bəzən küçənin ortasında qəfildən dayanıb 20 dəqiqə ərzində heç nə etməyərək ayaq üstə dayanırdı. Betxoven isə hər səhər xiyabanda gəzintiyə çıxırdı. O, belə vaxt keçirməyi «gəzinti zamanı iş» adlandırırdı.

Əsl adı Xoca Nəsrəddin olan şəxsi hamı Molla Nəsrəddin kimi tanıyır. Xoca Nəsrəddin insanlar tərəfindən o qədər sevilib ki, hər kəs onu öz dövlətinə aid edib. Ancaq avropalı və rus tədqiqatçılar onun türk mənşəli olduğunu təsdiq etmişlər. Molla Nəsrəddinin şəxsiyyəti haqda çox az məlumat var.

Bir çox mənbələrdə onun 1208-ci ildə, bəzi mənbələrdə isə 1308-ci ildə anadan olduğu iddia edilir. O, Sivrihisarın Xorto şəhərində doğulmuş, lakin Konya sultanlığının quberniyası sayılan Ağşəhərdə yaşamışdır. Elə oxuduğu Konya mədrəsəsində də öz hazırcavablığı ilə seçilirdi. Molla Nəsrəddinin atası Abdulla əfəndi imam olmuşdur, lakin o uzun yaşamayıb. Nəsrəddin mədrəsədə oxuyarkən atasını itirir. Və bundan sonra onunçün kənddə qalmaq çətin olur.

1237-ci ildə o, Ağşəhərə gəlir və bölgə qazısı kimi işləməyə başlayır. Bu vəzifədə işlərkən də ona «Nəsrəddin Xoca» deyə müraciət edirdilər və o, bu adla da tarixə düşüb.

Volter
Fransız yazıçısı və filosofu Volter bir nəfər ruhaninin onun qonaqpərvərliyindən istifadə edərək evinə tez-tez qonaq gəlməsindən bezir. Nəhayət, yazıçı ona deyir:
— Sizinlə Don Kixotun arasındakı fərqin nədən ibarət olduğunu bilirsinizmi? Don Kixot hər bir karvansaranı saray hesab edirdi, siz isə hər bir sarayı karvansara hesab edirsiniz!

Corc Vaşinqton
ABŞ-ın ilk prezidenti olmuş Vaşinqton günlərin bir günü səyahət edəndə gəlib Corciya ştatında kiçik bir kəndə düşür. O kənd restoranına girib üç yumurta bişirtdirmiş və yedikdən sonra:
— Nə qədər verməliyəm? — dedikdə:
— Yüz dollar! — deyə, restoran sahibi cavab verir.
Qiymətin bu qədər baha olduğuna təəccüb edən Vaşinqton:
— Görünür, sizin yerlərdə yumurta nadir tapılan şeydir! — deyir
— Xeyr cənab, yumurta nadir tapılan şey deyil. Bu yerlərdə prezident nadir görünən şəxsdir! — deyə cavab verir.

Şiddətsiz inqilab etməyin mümkünlüyünü nümayiş etdirsə də, əslində Mahatma Qandi müqəddəs deyildi.

Qadınlar, seks, zəncilər və aşağı kasta nümayəndələri ilə bağlı Qandinin qəribə fikirləri vardı. Hamının kübar, xoşxasiyyət kimi tanıdığı Qandi qəribə tərəfləri ilə seçilirdi. 1893-1914-cü illərdə Cənubi Afrikada vəkillik edən Qandi zənciləri insan yerinə qoymurdu. Onlardan xoşu gəlmirdi, zəncilər haqqında danışanda ağzından söyüş düşmürdü.
1903-cü ildə “ağ irq”in Cənubi Afrikaya hökm etməsi fikrini səsləndirdi. Ancaq 1908-ci ildə “ağlar” tərəfindən həbs olunmuşdu. Özü də zənci kimi damğalanmışdı...

Qadınlar haqqında düşüncələri də elə zəncilərə olan qəzəbinə bənzəyirdi. Qandinin əməlli-başlı qadın düşməni olduğu deyilirdi. Cənubi Afrikada işlədiyi vaxtlar iki gənc qadının təcavüzə uğraması hadisəsi baş vermişdi. Qandi günahı qadınlarda görmüşdü və saçlarının kəsilməsini tələb etmişdi. Hindistanın gələcək lideri düşünürdü ki, qadınlar təcavüzə təslim olduqları an insanlıqlarını itiriblər.