Musiqi kateqoriyası üzrə məqalələr

XX əsr tarixin yaddaşında daha çox qanlı müharibələr və kosmosun fəth edilməsi, eləcə də atom bombasının yaradılması ilə qalacaq. Hə, bir də yəqin ki, seksual «inqilabları» da bura əlavə etmək lazımdır...
Təbii ki, hər bir inqilabın özünün xarakterik cəhətləri, müsbət və mənfi yönümlü təsadüfi «hədiyyələri», xeyli sayda insanlardan ibarət qurbanları, nəhayət başlanğıcı və sonu olur. Ancaq seksual «inqilabın» sən demə yalnız başlanğıcı olurmuş, sonu isə yox...??? Hə, az qala lap unutmuşdum: — hər bir inqilab özünün himni, marşı, üsyana çağıran nəğməsi ilə də tarixin qulaqlarını dəng etmək gücünə malikdir. Lap elə «Marselyoza» kimi...

XX əsrin seksual «inqilabının» simvolik himni isə Mexikodan olan 15 yaşlı Konsuelo Velaskesin yazdığı və bəstələdiyi, sözlərindən və hər notundan səmimiyyət qarışıq pərişan bir kədər süzülən nəğməsidir — deməyə haqqım var. Ona görə ki, milyonrlarla insan məhz bu fikirdədir. Həmin nəğmə hansıdır bilirsinizmi? Müəllifi necə, tanıyırsınızmı? Yox? Ay sizi...onda qulaq asın, yaxşı?

XX yüzilin əvvəllərində ictimai-siyasi və mədəni yüksəliş şəraitində Ü.Hacıbəyov müasir Azərbaycan professional musiqi mədəniyyətinin əsasını qoydu və şifahi ənənəli milli sənətlə bəstəkar yaradıcılığının sintezini yaratdı. Bu da Şərq aə Qərb mədəniyyətlərinin fəal qarşılıqlı təsirinə səbəb oldu. 1908-ci ildə Ü.Hacıbəyov H.Z.Tağıyevin teatrında qoyduğu «Leyli və Məcnun» operası ilə təkcə Azərbaycan operasının deyil, bütün müsəlman Şərqində opera sənətinin əsasını qoydu, muğam-opera janrının yaradıcısı oldu. Azərbaycan dinləyicisi üçün yeni janrın qavranılmasında çətinlik olacağını dərk edən Ü.Hacıbəyov Füzulinin «Leyli və Məcnun» poemasına və xalq musiqi janrlarına (muğam, mahnı, rəqs) müraciət etmiş, dövrün əhval-ruhiyyəsi, xalqın mənəvi tələbləri ilə səsləşən səhnə əsəri yaratmışdır.

20 il əvvəl bu vaxtlar bütün SSRİ-nin, Azərbaycanın bütün evlərindən “LAMBADA” sədaları yüksəlirdi. Fransanın qaradərili “Kaoma”qrupunun bu hit mahnı –rəqsi qapalı sovet çəmiyyətinin vətəndaşları üçün “yenidənqurmanın” gətridiyi ilk qərb dəyərlərinin nümünələrindən idi.

O vaxtın sovet Bakısında taksilərdə, televiziya ekranlarından bu mahnının melodiyalarını eşitmək olardı. Xatırlayırsınız da…
Cazibədar bir qız zənci bir oğlanla 4 nəfər qaradərili qadınların müşayəti ilə ehtiraslı şəkildə rəqs edir. Yadda qalan “Ay.ay… Lambada, Lambada!” nidaları…
Bəs 90-cı illərdə bütün dünyanda xitə çevrilən bir mahnı necə yaranıb? 
Lambada Braziliyanın şimalında yaranmış müsiqi stili və rəqsidir. Bu rəqs 80-ci illərin lap sonlarında 90-cı illərin əvvələrində Avropada populyar olub. Rəqs stilinin əsasını Amazonka hindularının rəqsi olan “Karimbo”nun hərəkətləri təşkil edir. Bu rəqsin yarandığı yer Braziliyanın Porto-Sequru şəhəri sayılır. 

“Lambada” sözü portuqal dilindən götürülüb. Braziliyanın radiostansiyalarında işləyən di-ceylər son dərəcə populyar olan mahnıları məhz belə adlandırırdılar. Getdikcə bu ad rəqsin əsl adı olan “Karimbo”nu arxa plana atır.
80-ci illərin sonunda Port-Seqarda olan fransız prodüseri Olive Lamot yerli karnavalda bu rəqsi müşahidə edir və dərhal bundan Avropada pul qazamağın mümkün olduğunu başa düşür. Fransaya qayıdan Lamot Cənubi Amerika mənşəli 4 qaradərili müğənni ilə “Kaoma” pop-qrupu yaradır. 1989-cu ildə “Lambada” mahnısı onların ifasında lentə alınır. Nəticədə “Lambada” ABŞ-da və Avropada ən hit mahnıya çevrilir.
Bu rəqs başgiccələndirici şöhrət taparaq bütün dünyaya yayılır.
 

Lambada

Ламбада

Chorando se foi Quem um dia só me fez chorar Chorando se foi Quem um dia só me fez chorar Chorando estará ao lembrar de um amor Que um dia não soube cuidar Chorando estará ao lembrar de um amor Que um dia não soube cuidar A recordação vai estar com ele aonde for A recordação vai estar pra sempre aonde eu for Dança, sol e mar, guardarei no olhar O amor faz perder e encontrar Lambando estarei Ao lembrar que este amor Por um dia um instante foi rei Canção, riso e dor melodia do amor Um momento que fica no ar

В слезах ушел тот, Кто однажды заставил меня заплакать. В слезах ушел тот, Кто однажды заставил меня заплакать. В слезах будет вспоминать любовь, Которую однажды не смог сохранить. В слезах будет вспоминать любовь, Которую однажды не смог сохранить. Воспоминание будет с ним, где бы он ни был, Воспоминание будет навсегда со мной, где бы я ни была. Танец, солнце и море сохраню во взгляде, Любовь заставляет терять и находить. Танцуя ламбаду, Буду вспоминать эту любовь, Которая однажды была моим властелином. Песня, смех и боль, мелодия любви, Момент, который повисает в воздухе.

 Lambada rəqsi

Mənbə: modern.az/

«Sarı Gəlin» mahnısını dinləyən hər bir azərbaycanlı üçün bu mahnı olduqca doğmadır. Əvvəla, ona görə ki, mahnının sözləri oğuz türklərinin Boyat boyunun yaratdığı ədəbi üslubda, bayatı janrında yazılıb. Cəmisi yeddi hecadan ibarət, olduqca sadə vəzndə yazılmış bu sözlər bayatı janrının bütün müsbət keyfiyyətləri, axıcılığı, sadəliyi, aydın ifadə tərzi və məhz xalq dili ilə yazıldığı üçün çox sevilir. Bayatı yalnız türklərə aid bir yaradıcılıq nümunəsidir. Bu üslub İraq türkmənləri və azərbaycanlıların ən çox istifadə etdiyi xalq yaradıcılığı nümunəsi olmaqla başqa heç bir xalqın şifahi yaradıcılığında rast gəlinməyən bir nümunədir.
Mahnının olduqca populyarlıq qazanmasının və sevilməsinin ikinci səbəbi isə onun məzmunu ilə bağlıdır. Mahnıda bir nakam eşq hekayəsindən bəhs edilir və bu hekayət olduqca təsirli sözlərlə təsvir olunur. Mahnını çox sevdirən üçüncü cəhət isə onun melodiyasının yenə xalq yaradıcılığının başqa bir nümunəsi olan aşıq sənətindən qaynaqlanmasıdır.

Musiqi təkcə insanın psixikasına deyil, onun orqanizminə də, mənəvi aləminə də təsir göstərir. İnsan xoşuna gələn hər bir musiqini ürəyi ilə dinləyir. Konsert salonunda muğam, yaxud Üzeyir Hacıbəylinin ölməz əsərlərini dinləyən hər bir adamın ürəyi mənəvi rahatlıq tapır və olduqca xoş dəqiqələr yaşayır.
Bəs nə üçün musiqi xiridarları Üzeyir Hacıbəyli, Fikrət Əmirov və Tofiq Quliyev musiqisini dinləməyə üstünlük verirlər? Ona görə ki, bu sənətkarların musiqisi insanın daxili aləminə asanlıqla nüfuz edir və onda xoş ovqat yarada bilir. Belə musiqini dinlədikcə dinləmək iətəyirsən. Ona görə də toy-düyünlərdə bu böyük sənətkarların musiqisi həmişə səsləndirilir. Klassik əsərlərin musiqisi insanın mənəvi rahatlıq tapmasına yardımçı olur, onun daxili aləmini saflaşdırır.

Muğam — Şərq ölkələrinin klassik xalq yaradıcılığı musiqisinin əsas janrıdır. Muğam sözü iran-ərəb-türk dilində işlənilən «məqam» sözündən yaranmışdır. «Məqam» sözü simli alətlərdəki pərdə mənasına gəlir. Hər muğamın da əsas (mayə) notu alətin bir pərdəsində olduğu üçün bu ad verilmişdir. Təxminən XIV əsrə qədər Yaxın Şərq xalqlarının vahid musiqi janrı olmuş, lakin sonralar baş verən ictimai-siyasi dəyişikliklər səbəbindən bu vahid musiqi janrı xalqlara uyğun parçalanmışdır. Klassik şərq muğamı 12 əsas muğam və 6 avazatdan ibarət olmuşdur. Əsas muğamlar: Üşşaq, Nəva, Busəlik, Rast, Əraq, İsfahan, Zirəfkənd, Büzürk, Zəngülə, Rəhavi, Hüseyni və Hicaz, avazatlar isə Şahnaz, Mayə, Səlmək, Novruz, Kərdaniyə, Güvaştdan ibarət idi.

Rock musiqi, ümumiyyətlə tək başına ifa edilməz. Sənətçi adı olaraq ortaya tək bir ad çıxa bilər, amma ümumiyyətlə bu musiqi növü, bir qrupla edilər. Vokalistin (mahnı oxuyan adam) yanında, elektro gitarist, bass gitarist, bateri, bir ya da iki ritim gitarist və klaviatura (piano, org, elektro-piyano vs.) vardır.

Süd kimi ağ qar ilə,
Çoxlu-çoxlu bar ilə,
Qış ilə,nübar ilə,
Yeni il,gəldi, Yeni il gəldi,
Neçə nübar ilə yeni il gəldi.
Dekabrın son günü,
Bizə tutub üzünü,
Dedi ürək sözünü,
Yeni il gəlir yeni il gəlir,
Neçə nübar ilə yeni il gəlir