İslami Hekayətlər kateqoriyası üzrə məqalələr

636-cı ildə baş tutan qanlı Yərmuk döyüşü müsəlmanların zəfəri ilə nəticələnmiş, beləcə, Bizansın Suriya torpaqlarındakı hegemonluğuna son qoyulmuşdu. Aralarında minə yaxın səhabənin və yüz Bədir qazisinin də iştirak etdiyi qəlbi imanla dolu İslam ordusunun əsgərləri bu qanlı müharibədə sadəcə igidlik və qəhrəmanlıq göstərmir, eyni zamanda misilsiz alicənablıq, fədakarlıq və qardaşlıq nümunəsi sərgiləyirdilər. Dildən-dilə gəzərək dastanlaşan bu fədakarlıq nümunələrindən birini Hüzeyfətul-Ədəvi (r.a)-dan dinləyək:

Hədəfə nail olmaq üçün üslub çox önəmlidir. Plansız ve kor-koranə görülən işlərdə istənilən nəticəyə nail olanlar nadirdir. Məhz buna görə də Quran 23 il ərzində tamamlanmış və müəyyən mərhələlərdən
sonra İslam dini formalaşmışdır. Bu müddət ərzində kainatın fəxri həzrət Peyğəmbər (s.ə.s) dini səmərəli şəkildə və daha çox insana çatdırmaq üçün bir çox metoddan istifadə etmişdir. Ümumi olaraq bu metodlara nəzər saldıqda tolerantlığın əsas alındığına şahid oluruq. Şübhəsiz ki, əsas olan sözün və ya düşüncənin  əslidir. Əlbəttə, bununla yanaşı metodun da əhəmiyyət kəsb etdiyi hallar, yəni zaman, məkan və etidallıq arxa plana atılmamalıdır. Deməli, arzu edilən nəticəni əldə etmək üçün elmi, ədəbi, bir sözlə yerinə görə gərəkli olan metoddan  lazimınca istifadə edilməlidir.

Qur`an-i Kərimdə ən çox «doğru xəbər», «doğru yol», «dəlil», "ədalət"  və buna bənzər bir çox mənalarda işlənən haqq kəlməsi eyni zamanda «varlığı qət`i olan, hikmətə uyğun yaradan» mənalarına görə Allahın bir ismi və vəsfi olaraq da işlənir.
Məsələn, "…sonra onlar Allaha, özlərinin haqq mövlasına qaytarılacaqlar. Məgər hökm Onun deyilmi və O daha tez haqq-hesab çəkmir mi?"   ayəsi bunu ifadə edir.

Rəvayətə görə çox qədim zamanlarda varlı bir oğlan yaşayırdı. Günlərin bir günü bu oğlan bir gənc qıza möhkəm aşiq olur. Bir az keçəndən sonra oğlan aşiq olduğu qıza evlənmək təklifi edir.
Lakin qızın bir qüsuru var idi: onun bir əli şikəst idi. Buna görə qızcığaz oğlandan utanırdı və gecə gündüz Allaha ona şəfa verməsi üçün dua edirdi. Mərhəmətlilərin ən mərhəmətlisi olan Allah da onun dualarını qəbul edir və möcüzə baş verir. Qızın şikəst əli sağalır. Qız sevincək halda oğlana razılıq verir və onlar evlənirlər. Bir gün cavan cütlük nahar edirdi.

Gavs-ül-Memduh həzrətləri, bir gün dərgahın qarşısında oturarkən Abdürrahim Əfəndini hüzur şəriflərinə çağırdı. Şama gedib getmədiyini soruşdu : 

«Getmədim əfəndim» deyincə;

«Bu tərəfə bax baxaq nə görəcəksən?» buyurdu.

İşarə etdiyi istiqamətə baxdığında, yamyaşıl bağçalarıyla, Şamın qarşısında dayandığını heyrətlə gördü. Şamı maraqla seyr etdiyini görən Gavs-ül-Memduh;

Gavs-ül-Memduh həzrətləri, bir gün dərgahın qarşısında oturarkən Abdürrahim Əfəndini hüzur şəriflərinə çağırdı. Şama gedib getmədiyini soruşdu : 

«Getmədim əfəndim» deyincə;

«Bu tərəfə bax baxaq nə görəcəksən?» buyurdu.

İşarə etdiyi istiqamətə baxdığında, yamyaşıl bağçalarıyla, Şamın qarşısında dayandığını heyrətlə gördü. Şamı maraqla seyr etdiyini görən Gavs-ül-Memduh;

Bir şəhərdə çox kasıb, borc içində olan bir kişi yaşayırdı. Axşam vaxtı namaz qılmaq üçün məscidə gəlir və namazının sonunda əllərini qaldırıb, Allaha dua etməyə başlayır. Allahdan ruzi-bərəkət, onu borcdan qurtarmasını istəyir. Bu duadan sonra Peyğəmbərimiz (s.a.s.) şəhərin varlı bir mömininin yuxusuna girir və deyir:

«Ey ərəb, filan yerdə yaşayan bir kişi var və onun filan qədər borcu var».

Bu mömin kişi sevincək yuxudan oyanır, Peyğəmbəri (s.a.s.) yuxuda gördüyünə çox şad olur. O biri gecə yenə yuxusunda Peyğəmbərimizi (s.a.s.) görür. Amma bu dəfə incik bir halda gəlir və kişiyə deyir: «Mən axı sənə demişdim ki, filan kişinin bu qədər borcu var, ona kömək etmək lazımdır». Kişi pərişan halda yuxudan oyanır. Səhəri həmin məscidə gedir. Görür ki, elə Allah Rəsulunun (s.a.s.) təsvir etdiyi kimi bir kişi əlini açıb Allaha dua edir. Mömin kişi bu dua edən kişinin yanına yaxınlaşır və deyir:

“Ey iman gətirənlər! Bir qövm digərini lağa qoymasın. Ola bilsin ki, onlar (lağa qoyulanlar) o birilərindən (lağa qoyanlardan Allah yanında) daha yaxşı olsunlar. Qadınlar da bir-birinə (rişxənd eləməsinlər). Bəlkə, onlar (rişxənd olunanlar) o birilərindən (rişxənd edənlərdən) daha yaxşıdırlar. Bir-birinizə tə’nə etməyin (ayıb tutmayın) və bir-birinizi pis ləqəblərlə (ey kafir, ey fasiq, ey münafiq və i. a.) çağırmayın. İman gətirdikdən sonra fasiq adını qazanmaq necə də pisdir. Məhz tövbə etməyənlər zalımlardır! (Özlərinə zülm edənlərdir!)” (əl-Hucurat, 11)

İlk nəfəs harada başlayır: ruhlar aləmindəmi, ana bətnindəmi, yoxsa dünyaya ilk qədəm qoyandamı?
Necə olur ilk nəfəsin hərarəti? İnsan nələr hiss edir, nələr yaşayır? Yaşamağın ilk işarəsi, varlığın bəyanıdırmı o ilk nəfəs? Yəqin ki, bu sualların cavabını öyrənmək üçün ölmək lazımdır. Ölümü yaşamaq, o nəfəsin nə anlama gəldiyini anlamaq lazımdır.

Son nəfəs...
Heç bir zaman çətinlik çəkmədən aldığımız nəfəs bir gün ağırlaşır. İnsan ağır-ağır nəfəs almağa başlayır. Nəhayət ki, nəfəsin “qədrini” bilib, onu yersiz yerə tükətmək istəmir. Son nəfəs çox şirin olur. Ciyərlərinə qədər çəkmək istəyirsən. Amma nə isə sənə o nəfəsin dadını anlamağa mane olur. Nəfəsini xırıltı müşayət edir. Xırıltın yaşamağının isbatı olur…

Ətrafda baş verənlər iki aləmə ayrılır: bir sənin gördüklərin, bir ətrafındakıların. Onlar ümidlə sənin nəfəs almanı seyr edirlər. Hər nəfəsini güdürlər. Xırıltına diqqət kəsilirlər. Sənsə başqa şeylər hiss edirsən. Gözün halqasından çıxmış halda bir boşluğa dikilir. Sənin gördüklərini kimsə görmür. Sən uzaqlara, uzaq aləmlərə baxırsan. Gözündən pərdə qalxır və qeyb aləmindən kiçik bir pəncərə açılır.

Əzrayılla ilk görüşün baş tutur. Kimsənin qaça bilməyəcəyi bir görüşdür bu. Vaxtını Allah təyin edir. Görüşə ilk gələn Əzrayıl olur. Sənsə nəfəsini tükədə — tükədə, ayaqlarını sürüyə — sürüyə bu görüşə məcbur göndərilirsən. Bu məcburiyyət simanda əks səda verir. Gözü üzündə olan yaxınların uzun bir səfərə çıxacağını anlayır, sənin baxışlarını təqib edirlər. Baxdığın yerə baxırlar. Onların gördüyü sadəcə boş divar olur.

Sənin gördüyün böyük bir aləm. Bir neçə saat, bir neçə gün keçir. Sənin üçün böyük görünən bu zaman, yaxınların üçün anlıq olur. Bir anda nəfəsin tükənir. Daha bir cəhd edərək son nəfəsi alırsan. Onu uzun müddət içində saxlamaq istəsən də bacarmırsan. Və budur son nəfəs də səni tərk etdi. Onu bir dama göz yaşınla yola saldın…

Bir dəfə qapımıza ucaboylu, enlikürəkli yaşlı bir ağsaqqal gəldi, məni çağırdı, dedi ki, adı Feyzulladı, Qubada dəmirçi işləyir.
— Sən Cəfər müəllimin nəvəsisənmi? — Soruşdu, biləndə ki, nəticəsiyəm, adım da Cəfərdir, sevindi, söhbətinə davam etdi:
— 50-ci illərdə atanın babası MTS-in müdiri idi. Yanına getdim, məni işə götürdü. Sərt adam idi, amma düzlüyü də sevərdi. Bir dəfə bura — evinizə qonaq çağırdı. İçəri girib oturanda gördüm ki, onun corabları pinəlidi, mən isə maaşımı özümə xərcləyirdim. Təzə corab da alıb geyinmişdim. Nə qədər əlləşsəm də, ayaqlarımı altımda gizlədə bilmədim. Cəfər müəllim gördü. Məzəmmət elədi ki, evin yox, eşiyin yox, paltar sənin abrını örtməz.