böyük musiqiçilər kateqoriyası üzrə məqalələr

Yaradan Üzeyir Hacıbəylidən heç nə əsirgəməmişdi — fitri istedadı, böyük sənət üçün çırpınan ürəyi də ona verdi, insanlığı, mehribanlığı, həssaslığı, səxavətliliyi də.
Onun həyat və fəaliyyətini, çoxşaxəli yaradıcılığını, ərsəyə gətirdiyi sənət «mirvarilərinin» necə əlçatmaz zirvədə olduğunu göz önünə gətirdikdə istər-istəməz təəccüblənir, Üzeyir Hacıbəylinin parlaq şəxsiyyətinə, əzəmətli yaradıcılığına, sadəcə olaraq, heyran qalırsan. Bəlkə elə buna görədir ki, dahilik hər bir kəsə nəsib olmayan, yüz illər, min illər boyunca bir kəsin daşıdığı ad olur.
Üzeyir bəy həm tariximizdir, həm də bu günümüz. Bu şəxsin yaradıcılığının mahiyyəti Azərbaycan sənətinin, Azərbaycan bədii estetik fikrinin həyatiliyini, min illər ərzində qazandığı gözəllikləri, ictimai-fəlsəfi dərinliyi qoruyub saxlamaq və zamanın tələblərinə uyğun şəkildə inkişaf etdirmək idi. Bütün bunlar Üzeyir Hacıbəylinin yüksək amalından irəli gəlirdi.

Elvis Presli. Onun populyarlığı o qədər böyükdür ki, insanların çoxu onu sadəcə adı ilə çağırır – Elvis. Və dərhal söhbətin kimdən getdiyi bilinir.
Hər il avqustun 16-da ABŞ-ın Memfis şəhərində müğənni, rok-n-roll kralı, kinoaktyor, karate ustası Elvis Preslinin xatirə günü keçirilir. Ölümünə kimi onun bütün dünyada 500 milyon valı satılmışdı. Ölümündən sonrakı 7 il ərzində isə bu rəqəm 2 dəfə artıb. Ona kimi hələ heç kimə belə bir uğur qismət olmamışdı. 

Elvisin bir çox sahələrə marağı olub – futbol, karate, dostlarına və tanışlarına alicənablıqla bağışladığı gözəl avtomobillər, heyvanlar. Kino isə onun maraq dairəsinə daxil olmaqdan əlavə, həm də ciddi pul qazandırırmış. Elvis 33 filmə çəkilib və hər filmə görə minimum 1 milyon dollar alırmış.
Bəs Elvisin həyatında bilmədiyimiz başqa hansı məqamlar var?

Dilənçi Elvis
Elvis Aron Presli 1935-ci il yanvarın 8-də Missisipi ştatının kiçicik Tyupelo şəhərində dünyaya göz açıb. Onun atası Vernon yüngülxasiyyət və içki aludəçisi olduğundan, hətta yük maşınının sürücüsü kimi belə işə düzələ bilməyib. Gələcək ulduzun 3 yaşı olanda isə uğursuz ata həbsxanaya düşüb. Kirayə haqqını ödəyə bilmədiklərindən, o, çox zaman anası ilə bir yerdə sərgərdan həyatı yaşayıb, dilənçilik edib. Elvisin anası Qledis Lav şöhrətpərəst və tərs qadın olub. Onun damarlarında hindu, irlandiyalı və yəhudi qanı axırmış. Amma ağır həyat şəraiti onu da sındırıb. 1930-cu illərin böyük depressiyası Qledisin arzularını da içki şüşələrinin dibinə gömüb.
Elvisə ilk gitarasını 10 yaşı münasibətilə əmisi bağışlayıb. Balaca oğlan tez bir zamanda radioda eşitdiyi hitləri gitarada səsləndirməyi öyrənib.

Q.Qarayevin adı Azərbaycan xalqı üçün daimi və əzizdir. Azərbaycanın elə bir guşəsi yoxdur ki, orada hər bir kəs bu dahi sənətkarın musiqi dühasının sehrinə düşməsin, onun “Yeddi gözəl”, “İldırımlı yollarla” baletlərindən, “Leyli və Məcnun” simfonik poemasından xəbərsiz olsun. Q.Qarayev öz əsərləri ilə daim sevilən və insanı düşündürən sənətkardır, çünki o, həmişə doğma torpaqdan qüdrət almış, muğam, aşıq musiqisi, xalq nəğmələri kimi milli musiqimizin saf çeşməsindən su içmişdir.
Eyni zamanda Q.Qarayev bəşəri hörmət qazanmış sənətkardır. Çünki sənət yolunda yeni cığırlar açaraq, yalnız özünəməxsus üslub yaratmış bəstəkar təkcə öz xalqının deyil, həm də dünya musiqi tarixinin bütün dövrlərinin nailiyyətlərini mənimsəmiş, dünya musiqi mədəniyyəti xəzinəsini misilsiz əsərləri ilə zənginləşdirmişdir.

Məşhur fransız müğənni Mirey Matyenin adı və şəkli qırx ildən artıqdır ki, qəzet səhifələrindən, afişalardan, jurnalların üz qabığından düşmür. Onun ecazkar səsi radio dalğalarından, maqnitofon və disk yazılarından eşidilir. Gözəl sifətini isə televiziya ekranlarından görmək olur. Həftəlik «Pari matç» nəşri bir dəfə Mirey Matyeni Fransanın ən populyar qadını adlandırmışdı.
Bunlar heç də əsassız deyildi. Müğənni nəğmədən-nəğməyə, konsertdən-konsertə, tez bir zamanda Fransanın estrada musiqi həvəskarlarının məhəbbətini qazandı. Bu incəbədənli, gözəlsimalı, klassik üslubda saç düzümü olan müğənni xanım, bütöv bir dövrün və ölkənin vizit kartı sayıldı.

Covanni Rota Rinaldi (Nino Rota) (it.: Nino Rota) — italyan bəstəkarı və bir çox kinofilmlərin musiqisinin müəllifidir.Nino Rota 1911-ci ildə Milanda musiqiçi ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illərində Romaya gəlmiş, həmin şəhərdə konservatoriyaya daxil olmuş və 1929-cu ildə oranı bitirmişdir. Hələ konservatoriyada təhsil alarkən Nino Rota fövqəladə qabiliyyətli uşaq – vunderkind hesab olunurdu. O, özünü bəstəkar və orkestr dirijoru kimi təsdiq etmişdi. Hətta onun ilk oratoriyası olan «L’infanzia di San Giovanni Battista» artıq 1923-cü ildə Milanda və Parisdə səsləndirilmişdi.

Seyid Mirbabayevin əsl adı Mir Tağı idi. 1867-ci ildə mərsiyəxan ailəsində doğulub, atası və böyük qardaşları kimi mərsiyəxanlıqla məşğul olurdu. Sonralar xalq məclislərində xanəndə kimi şöhrət qazanıb; 1910-cu ilə kimi Bakının musiqi həyatında mühüm rol oynayırdı. Teatr tamaşalarının fasilələrində və Şərq konsertlərində mahir müğənni kimi yaxından iştirak edir və 1906-cı ildə «Qrammofon» şirkəti tərəfindən Riqaya səsinin vala yazılması üçün dəvət almışdı. Deyilənə görə, Seyidin səsi yazılan vallar əl-əl gəzərdi...
Seyidin çox ürəyəyatımlı səsi vardı. Varlılar bir-birinin bəhsinə onu övladlarının toyuna aparar, qızılları başından ovuc-ovuc tökər, toyu qapadanda isə qiymətli hədiyyələrlə yola salardılar.
Tağıyev də Seyid Mirbabayevin səsinin vurğunu idi. Tez-tez onu evinə dəvət edər, səsinə qulaq asar, birə-üç haqqını verib, sonra da tapşırardı:

Azərbaycan musiqisində simfonik muğam janrının banisi, instrumental konsert janrında yazan ilk Azərbaycan bəstəkarı Fikrət Əmirov dövrünün məşhur sənətkarlarından biri idi. Onun musiqisi ötən əsrin sənət zirvələrini fəth edərək bu unudulmaz və görkəmli bəstəkara dünya şöhrəti gətirmişdi. Fikrət Əmirov hələ 1967-ci ildə yazırdı: "Üzeyir Hacıbəyov mənim sənət müəllimim olub. Milli musiqimizin incəliklərini mən ondan öyrənməyə çalışmışam. Yaxın və Orta Şərq professional musiqisi üçün Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığı böyük bir məktəbdir. Bu məktəbi hələ çoxları keçəcək, bu məktəbdən çoxları öyrənəcək".

Şəhər jarqonunda «Piaf» «sərçəcik» deməkdir. Olmazın məşhurluq, çoxlu pullar qazansa da Edit Piaf hamı üçün Paris ətrafında yeməyə toplaşmış sərçəcik olaraq qalacaq. Nə qədər böyük istedad sahibi olmalısan ki, küçə həyatından başlamış ömründə dəbdəbə və heyranlar izdihamını yaşayandan sonra da uşaqlara və dilənçilərə xas olan kədər və səmimiyyəti özündə saxlayıb və həmişə sevimli qala biləsən.

Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında maestro Niyazinin xidmətləri misilsizdir. Bir çox görkəmli bəstəkarlarımızın əsərlərinin gözəl ifası məhz onun adı ilə bağlıdır. Bu yerdə ölməz bəstəkarımız Qara Qarayevin bir fikri yada düşür: “Mən əsərlərimin Niyazinin dirijorluğu ilə ifasından çox məmnun oluram və başqa bir dirijor arzulamıram”. Əlbəttə, maestro Niyazi haqqında buna bənzər fikirlər çoxdur. O, Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini bütün dünyada tanıdaraq onların təbliğində xüsusi rol oynayıb. Bununla yanaşı o, Qərb və rus bəstəkarlarının əsərlərinə də eyni dərəcədə professionallıqla dirijorluq edib. Niyazinin adı dünya şöhrətli dirijorlarla yanaşı çəkilir. Bu böyük sənətkarın yaradıcılığı əsil örnəkdir. Sənətkarın ömür kitabından bəzi səhifələrə nəzər salaq.

Vladimir Semyonoviç Vısotski (Владимир Высоцкий) 1938-ci ilin 25 yanvarında Moskvada doğulmuş, 1980-ci ilin 25 iyulunda elə orada dünyasını dəyişmişdir. Aktyor, şair, mahnıların müəllifi və ifaçısı idi. Moskva İnşaat-Mühəndislər İnstitutunda oxumuşdu. Moskva Bədaye Teatrı (MXAT) məktəbini bitirəndən sonra paytaxtın Taqanka teatrında aktyor işləməyə başlayır. Hamlet roluna görə məşhurlaşır. Öz mahnılarının ifası ilə bütün ölkədə tanınır və onun mahnıları yazıflmış maqnitafon lentləri nəinki ən müxtəlif ölkələrə, ittifaqın özündə ən uzaq aullara da gedib çıxır.