Flora kateqoriyası üzrə məqalələr

Faukariya latınca “faux”-heyvan ağzı, yunanca “ari”-çoxlu sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib. Zahirən vəhşi heyvanların ağzını xatırlatdığına görə ona belə bir ad verilib. Bitkinin 30-a yaxın növü məlumdur, əsasən Cənubi Afrika səhralarında bitir.

Bitkinin ətli yarpaqlarının kənarlarında yumşaq tikanlar mimikriyanın nümunəsidir və ona zərər vermək istəyən heyvanları ürküdür. Faukariya əsasən iyul-avqust aylarında çiçəkləyir, 6-7 santimetr diametrində olan çiçəkləri qızılı-sarı rəngdədir. Buludlu havada əsasən gecələr bitkinin qönçələri demək olar ki, bağlı qalır. Əsasən toxum vasitəsilə çoxalır.

Mütəxəssislərə görə bitki mənşəli süd olaraq təyin olunan üzüm suyu, qan quruluşçu və antioksidan xüsusiyyətinin yanında bədənin ürək və damar xəstəliklərindən qorunmasına da köməkçi olur.

Üzüm və üzüm suyunun qan quruluşçu və antioksidan xüsusiyyətlərinin bərabər mütəxəssislər, vitamin və mineral baxımından olduqca zəngin olan üzüm suyunun ürək xəstəliklərinə qarşı qalxan təsiri meydana gətirdiyini ifadə edir. A, B və C vitaminləri, kalium və dəmir olduqca zəngin olan üzüm suyu, bədənin xəstəliklərə qarşı müqavimətini artırır.

Botaniki təsnifatı. Cincilim bitkisi Qərənfilçiçəklilər–Caryophllaceae fəsiləsindəndir. Azərbaycanda 5 növü yayılmışdır.Dünyada 100–dən çox,Qafqazda isə 8 növü məlumdur. Gövdəsinin hündürlüyü 10 – 30 sm olan birillik və yaxud ikiillik ot bitkisidir. Çiçəkləri xırda olub ağ, meyvəsinin toxumu isə tünd qəhvəyi rəngdədir. Çiçəklənməsi iyun ayından sentyabra kimi davam edir. Bitkinin ömrü 3 – 4 həftə çəkir. Cincilim yaşayış evlərinin yaxınlığında, bostanlar, bağçalar, kanalların ətraflarında, nəmişli yerlərdə,çay kənarları, yolların qıraqlarında bitir. Cincilimdən toyuq və donuzların yemlənməsində istifadə olunur. Təbabətdə ən çox istifadə olunan cincilim növü orta cincilimdir.

Orta cincilim – Stellaria media. Birillik və yaxud ikiillik ot bitkisi olub, 10 – 30 sm hündürlüyündədir. Yarpaqları qarşı – qarşıya düzülən yumurtavari formadadır. 1,5 – 3 sm uzunluğunda yuxarıda yerləşənləri oturacaq, aşağıda yerləşən yarpaqları saplaqlıdır. Hamaşçiçəkləri yalançı – dixotomdur. Qutucuğu yumurtavari və yaxud uzunsovdur. Xırda, ağ rəngli çiçəklərinin ləçəkləri sərbəstdir, erkəkciyi 3 – 5, yumurtalığı üstəndir. Bitki aprel ayından sentyabra kimi çiçəkləyir.

Məhəmməd Möminə görə şam ağacının kökünün qabığı büzüşdürücü və quruducu qüvvəyə malikdir. Bu dərmandan 9 q qəbul еdilərsə, ishalda xеyirlidir, dəriyə sürtüldükdə isə – dərin olmayan yara və sıyrıntıları sağaldır. Kökün üyüdülmüş tozu mərhəm və ya toz şəklində isti sudan olan yanıqlarda, qançır və ya əzmələrdə xеyirlidir. Iynəyarpağının həlimi isə böyrək və ağ ciyər xəstəliklərində istifadə еdilir.

Ovxalanmış iynəyarpağının mərhəmi mərsin yağı ilə dəridəki xoralarda, qırmızı zağla (kuporosla) isə – irinli yaralarda xеyirlidir. Ciyərin şişlərində və xroniki xəstəliklərində 4,5 q şamağacı iynəyarpağını ballı su ilə içmək məsləhətdir. İynəyarpağın həlimi ilə vanna uşağlıq və düz bağırsaq xəstəliklərində xеyirlidir. O, həmçinin çirki, təri təmizləyir və bədəni təravətləndirir. Diş ağrısında ağızı iynəyarpaq həlimi və sirkə ilə yaxalamaq uğurlu nəticə vеrir. Iynəyarpaq buxarı ilə inhalyasiya еtmək aborta kömək еdir və aybaşının başlanmasına təkan vеrir. Iynəyarpağın tüstüsü qaş və kipriklərin tökülməsində, gözdən yaş gəldikdə və zəif görəmədə kömək еdir. Şərbətinin dozası – 10 q qədər, həliminin isə 30 q qədərdir. Bütün bunları Məhəmməd Mömin 1669-cü ildə qеyd еtmişdir.

Kaktus bitkisi müxtəlif formalı və tikanları bol bir bitki növüdür. Kaktusa qulluq etmək olduqca asandır və şəraitə dərhal uyğunlaşan bir bitki növüdür. Qeyd edək ki, kaktus bitkilər arasında yetişdirilməsi ən asan və baxıma ən az ehtiyacı olan bitkilərdən biridir.

Amma kaktusunuzun çiçək açmaması sizin ona qulluq edə bilməməyinizin bariz göstəricisidir. Əgər kaktusunuzun çiçək açmasını istəyirsinizsə, ona öz təbii şəraitini yaratmaq lazımdır. Beləliklə, siz də evinizdə çiçək açan sağlam kaktuslar yetişdirə bilərsiniz.

Yeməkdən əvvəl yemiş yeyilərsə yemək rahat həzm olunar. Və yaxud yemişin ətri cənnət meyvələrinin ətri kimidir. Yenə də təzə xurmanı yemişlə yeyin kimi, hədislər Peyğəmbərimiz (Səllələhu Aleyhi Vəsəlləm) tərəfindən buyrulmuşdur. Yemiş olduqca faydalı Allahın bizə lütf etdiyi bir nemətdir, yemişdəki bol lif miqdarı, mədə bağırsaq üçün çox faydalıdır. Yemiş bağırsaqları çalışdırar, bağırsaq şlaklarını təmizləyər, bununla da babsili olanlara faydalı olar, gözəl ətri ürəyi rahiyyələndirər, əhvalı yaxşılaşdırar. Yemişə sarılıq verən onun tərkibində olan beta karotindir, bu da bədənimizdə A vitamininə çevrilir.

Göz qidalanması pozğunluqlarında müxtəlif tipli retinopatiyalarda çox faydalıdır, beta karotin dəri gözlər, beyin damarları üçün olduqca faydalıdır, yemişi bol yeyən insanlarda dəri qırışıqları az olar, dəri parlaq olar.

Armud ən faydalı meyvələrdən biridir. Tərkibində vitaminlər, minerallar, qidalı liflər, orqanik turşular və digər faydalı maddələr var.

 1. Armud qidalı liflərlə olduqca zəngindir. Bu liflər bağırsaqların normal fəaliyyətinə kömək edir, bağırsaqları təmizləyir, qəbizliyin qarşısını alır.

2. Armudda fol turşusu (B9 vitamini) çoxdur. Bu vitamin insanın qanyaratma sistemi üçün çox vacibdir. Həmçinin, fol turşusu hamiləlik zamanı ən vacib vitamin sayılır. Bu vitamin döldə anadangəlmə qüsurların inkişafının qarşısını alır.

3. Armud kaliumla zəngindir. Bu mineral ürək üçün olduqca faydalıdır, ürəyin fəaliyyətini yaxşılaşdırır, ritmini tənzimləyir.

Həqiqətən bugün elə bir dövrə gəlmişik ki, əlimizdə olan nemətləri yemək və ya yeməmək haqqında fikirləşirik. Mən onlarca insanlar gördüm qarpız yeməkdən imtina edib. Bəzilərinin düşüncəsinə görə, daha çox kübrə vurulub bəziləri isə bunların geni dəyişilib heç bir faydası yoxdur deyib qarpız kimi nemətdən uzaq dururlar. Bu günkü qarpızla 100 il bundan əvvəlki qarpız arasında böyük fərq vardır. O zamanlar nə süni kübrələr var idi nə də gen dəyişilməsi, amma bunlarda bizə qarpız yeməməyimizə əsas vermir.

Bugün qarpızın ziyansız necə yeməli olduğumuzu sizlərlə bölüşüm. Xatırladım ki, artıq yerli qarpız sortlarımız çox az qalıb, yadınızdadırsa yerli qarpızların tumları böyük və çox olurdu, bugün biz geni dəyişilmiş qarpızları yeməyə məcburuq, əgər qarpızı kəsəndə içində böyük damarlar aydın görünürsə belə qarpızı yeməyin həddindən artıq kübrələnmişdir, çalışın çox böyük qarpızarı almayasınız, qarpızı bir dəfəyə cox yemək problem törədə bilər yaxşı olar az- az tez- tez yeyəsiniz. Xatırladım ki, xərçəng əleyhinə ən faydalı maddələrdən biri olan likopen qarpızın tərkibində pomidordan 2 dəfə çoxdur.

Qoz yarpağının ən mühüm faydası odur ki, bədəndə olan toksinləri xaric edir. Bu bitkinin çayından mütəmadi olaraq istifadə bədəndə olan mikrob, bakteriya və toksinlərdən xilas olmağa kömək edir. Çay xüsusilə bağırsaqlarda olan qurdları tökmək üçün effektlidir.

Bütün xərçəng növlərinin alternativ müalicəsində də qoz yarpağından geniş istifadə edilir. Orqanizmdə sürətlə artan bədxassəli hüceyrələrin məhv edilməsi prosesində qoz yarpağının olduqca müsbət nəticələr verdiyi müşahidə olunub.

Qoz yarpağından hazırlanan məlhəm və məcunlar yaraların sağalma prosesini sürətləndirir. Qoz yarpağı saçların daha sağlam və sürətlə uzanmasına kömək edir. Bunun üçün qoz yarpaqlarını əzərək məcun halına gətirib şampuna əlavə edin.

Yaz aylarının ən şirin, ən gözəl meyvələrindən biri olan qovun (yemiş) insanı sakitləşdirici qoxuya malikdir. Yeməkdən əvvəl yemiş yemək çox faydalıdır. Həzm orqnlarını təmizləyir və xəstəlikləri aradan qaldırır. O şəkər, zülal və nişasta ilə zəngin olduğu üçün onu asanlıqla qida əvəzi kimi istifadə etmək mümkündür.

B vitamini və yodla zəngin olan yemişin tumu da çox faydalıdır. Yeməklərdən əvvəl bir stəkan yemiş tumu suyu içmək böyrəkləri və sidik kisəsinin təmizləyir.

Bu şirin meyvənin tumlarını suda qaynadıb için. Bu suyun cinsi gücü artırdığı və afrodizyak təsir yaratdığı deyilir.