Flora kateqoriyası üzrə məqalələr

1. Əncirin tərkibi K vitamini ilə zəngindir. Bu səbəbdən də əncir ürək-damar, təzyiq xəstələri üçün təbii dərman vasitəsidir. Uzun müddət əncir yemək, vena damarlarında çatışmazlıqları aradan qaldırır və varikoz genəlməni azaldır.

2. Əncir tərkibində olan fitsin fermenti sayəsində qanın laxtalanma qabiliyyətini azaldır və tromb əmələgəlməsini dayadırır.

3. Əncirin tərkibində dəmirin miqdarı çox olduğuna görə o anemiya xəstəlikləri zamanı qanartırıcı təsir göstərir.

Kartofa bənzəyən bu qeyri-adi göbələk bütün dünyada ən bahalı və delikates məhsul sayılır. Fransız aşpazları onu «məhsulların almazı» və ya «kral göbələyi» adlandırırlar.

Xaricdə dombalan (yerdombalanı) göbələyinin 1 kq-ın qiyməti (növündən və ölçüsündən asılı olaraq) bir neçə min dollara çata bilər. Fransa, İtaliya, İspaniya, ərəb ölkələrində bu göbələk xüsusilə tez-tez istifadə olunur və sevilir.

Dombalan yalnız bahalı elit restoranlarda hazırlanır və əsasən az miqdarda olmaqla yeməklərə əlavə olunaraq bu yeməklərə qeyri-adi qoxu və dad bəxş edir.

Türkiyəli dietoloq Fevzi Özgönül qara gavalının susuzluğu yatıran faydalı meyvə olduğunu bildirib. Sağlam qidalanma üzrə mütəxəssis qara gavalıdan hazırlanan az şəkərli kompotun əsl vitamin anbarı olduğunu deyib:

«Yay aylarında su içmək sağlamlığınız üçün çox vacibdir. Lakin su içə və ya bir başqa alternativ axtarırsınızsa, sizə kompot təklif edirəm. Bir çox meyvədən kompot hazırlanır, ancaq ən faydalısı qara gavalıdır.

Bu meyvə xərçəng şişlərinjin yaranmasına mane olur, həmçinin qocalma prosesini ləngidir. Qara gavalı orqanizmə daxil olan və bədənin ifraz etdiyi sərbəst radikallar adlanan zərərli maddələri ən yaxşı təmizləyən meyvədir».

Tanjelo şirin sitrus meyvəsi olub Tanjerin və qreypfurtun süni yolla hibridləşməsi yolu ilə yaradılıb. Yetişmiş meyvənin parlaq narıncı rəngi olur. Onun ölçüsü portağal və ya qreypfurtun ölçüsü boyda, dairəvi formada, dadı turşa meyilli şirin, daxili isə arakəsməli dilimlərdən ibarətdir.

Tanjelonun qabığı qalın və asan soyulan olur. Tanjelonu ilk dəfə 1897-ci ildə Amerika Kənd Təssarrüfatı birliyi yetişdirib. İndi bu meyvədən ən çox Floridada, İsraildə və Türkiyədə yetişdirilir. Tanjelonun tərkibinin əsasını bir-neçə növ(mineola, simenol, klementin, orlando, aqli, tornton və alemoen)sitrus meyvəsi təşkil edir.

Yaşıl çəmənin əlvanlığı son dərəcə cazibədardır. İsti yay günündə buludsuz səma altında güllərin parlaq rəngləri yaşıl otların arasında son dərəcə heyrətamiz, tanış və sevimli mənzərə yaradır. Ağ qamətli birəotu, bənövşəyi, utancaq zəngçiçəyi, al-qırmızı qərənfillər… Təbiət insandan ötrü necə rəng müxtəlifliyi, qəribə naxışlar, gözəlliklər yaradılıb!

Təkcə insan üçün? Dostlar, bu sualın üzərində dərindən düşünmək lazımdır. İnsan Yer üzündə yaxın keçmişin qonağıdır. Tutqun simalı, təbiətin gözəlliyini hələ duya bilməyən əcdadlarımız mağaralarda gizlənən zaman çəmənlərdə güllər açır, onların üzərinə nektar və tozcuq toplayan həşəratlar qonurdu. Milyon illər əvvəl bitkilərin əksəriyyətində görkəmsiz, balaca, tozcuğu küləklə yayılan çiçəklər olub. Lakin tədricən bitkilər və həşəratlar bir-birinə uyğunlaşıb.

Bir çoxlarının sevdiyi zanbaq və ya tülpan çiçəyinin adı “türban” mənasına gələn fars sözü “toliban”dan götürülüb. Həqiqətən də, zanbağın qönçəsi baş örtüyünə çox bənzəyir. Zanbağın vətəni İrandır. Bu çiçək İrandan Türkiyəyə gətirilib və adına lalə deyilib. Türk soltanının malikanəsində hər baharda ən azı 500 min zanbaq çiçək açardı! Hər il şərq təmtərağı ilə zanbağa həsr olunan bayram mərasimləri keçirilərdi.

XVI əsrin ortalarında Avstriya imperatorunun elçisi ilk dəfə zanbağı məhz Türkiyədəki bağçaların birində görür. Tanımadığı çiçək onu heyran edir və nəticədə 1554-cü ildə çoxlu miqdarda toxum və soğancıq Vyanaya gətirilir. Bundan sonra zanbaq Avropanı fəth etməyə başlayır. Qısa bir müddət ərzində göz oxşayan çiçək nəinki Avstriyada, həmçinin Fransa, İngiltərə, Almaniya, sonradan isə Amerikada populyarlıq qazanır. XVI əsrin ortalarında zanbaqların artıq 300-ə yaxın növü məlum idi.

Dünyanın ən yaşlı ağaclarından ilk sırada duran ABŞ-dakı pando ağaclarıdır. Bu ağaclar ardıcıl düzülüşü ilə diqqəti özünə çəkir. Bu ağacların 80 min ildən çox yaşı var.


Pando ağacları, eyni zamanda, dünyanın ən ağır ağacları sırasında yer alıb. Bu ağaclar ABŞ-ın Yuta ştatından başqa heç bir ölkədə yoxdur. Təxminən altı milyon kiloqramlıq ağırlığı olan və kiçik meşəlik təsviri bağışlayan ağaclar dünyanın ən ağır “canlı orqanizmi” hesab edilir. Bəzi mütəxəssislər deyirlər ki, eyni kökdən olan həmin ağacların yaşı bir milyon ildən çox ola bilər.

Çobanyastığı gözoxşayan, cazibədar bitkidir. Onu adətən “utancaq”, “çöl çiçəyi” kimi epitetlərlə müşayiət edirlər. Lakin çələng hörəndə, buket bağlayanda onsuz ötüşmək çəkindir. Bu bitkinin çiçəyinin forması çətirə oxşayır. Əfsanəyə görə çobanyastığı qədim zamanlarda çöl cırtdanlarının çətiri olub. Yağış yağanda cırtdan onun altına sığınar, ya da onu qoparıb başı üzərində tutaraq addımlayar. Yağış damlaları çobanyastığı çətiri döyəclər, ləçəklərindən süzülüb axar, çırtdan isə tamamilə quru qalar.

Çiçəyin adı latınca “romana” sözündən götürülüb. Orta əsr tibb ədəbiyyatında çobanyastığını “Roma çiçəyi” adlandırıblar. Bitkinin yunanca adı (“Leucanthemum”) isə “ağ çiçək” kimi tərcümə olunur. Qədim Misirdə çobanyastığı çiçəyi günəş Tanrısı Raya həsr edilib. Onu ləçəkləri ilə çoxlu taleləri, yolları birləşdirən balaca günəş biliblər.

Cənnət almasının faydaları saymaqla bitməz. Digər alma növlərində olduğu kimi cənnət almasının tərkibində də bir çox faydalı vitamin (A, C, PP, B) və minerallar (kalsium, mis, dəmir, sink, marqans və s.), pektinlər, fitonsidlər, antioksidantlar, büzücü maddələr və s. var. 

Lakin digər alma sortları ilə müqayisədə cənnət almasının tərkibində bioloji aktiv maddələr qat-qat daha çoxdur.

Hələ dahi Hippokrat öz elmi işlərində cənnət almalarının faydasını qeyd edirdi və onları ürək, böyrək və dəri xəstəlikləri zamanı yeməyi tövsiyə edirdi. Ürək və damarlar üçün çox faydalıdır, təzyiqi tənzimləməyə kömək edir, damarları möhkəmləndirir.

Yəqin elə bir insan yoxdur ki, heç vaxt kaktus görməsin. Bu yaşıl rəngli dirəklərə hər yerdə — oranjereyalarda da, evdə də, təbiət haqqında çoxsaylı kitablarda da, hətta münasib qiymətə əldə edə biləcəyimiz hipermarketlərdə də rast gələ bilərik. İnsanlar kaktusları alaraq, evlərini bəzəyirlər, onları “sevimli kirpi” adlandırırlar. Axı, kaktuslar tikanları ilə tanınırlar.

Kaktus — ən az diqqət tələb edən bitkidir. O, hətta ən quraqlıq yerdə bitir. Məhz bu səbəbdən kaktusun bir çox növü enli gövdəsi ilə seçilir. Bu gövdə bitkiyə lazımi su ehtiyatı yığmağa kömək edir. Yeri gəlmişkən, həmin gövdə yarpaq funksiyasını yerinə yetirir, yəni karbon qazını özünə çəkir.

Məşhur tikanlar isə şıltaqlıq yox, yaşamaq üçün əsasdır. Məlumdur ki, yarpaqlar rütubəti daha yaxşı buxarlandırır. Əgər rütubət onsuz da azdırsa, deməli nə isə qeyri-adi və maraqlı bir şey fikirləşmək lazımdır. Buna görə də kaktus tikanlarla örtülüdür ki, bu da ona nəinki rütubətlilik verir, həmçinin rütubəti özünə çəkməyə imkan verir.