Narahatçılığı necə tərk etməli və yeni həyata necə başlamalı kateqoriyası üzrə məqalələr

Yəqin ki sizin vəziyyətdən çıxmağa imkan yarada bilən, tez təsir edən bir reseptə ehtiyacınız vardır və hətta istəyirsiniz ki, onun üsullarının tətbiqinə bu kitabı axıra qədər oxumadan belə başlayasınız. Onda mənə icazə verin, havanı kondensasiyalaşdıran qurğu istehsal edən müəssisə yarada bilən istedadlı mühəndis Uillis X.Kerrier tərəfindən işlənilmiş metodlar haqqında söyləyim.

1871-ci ilin yazında gənc bir adam kitabdan onun gələcəyini dəyişdirə biləcək on yeddi söz oxudu. O vaxtlar o, Monrealdakı xəstəxanada ümumi təmayül üzrə tibbi təcrübə keçirən tələbə idi. Onu aşağıdakı problemlər narahat edirdi:
— buraxılış imtahanlarını necə verməli
— harada işləməli
— öz təcrübəsini necə təşkil etməli
— yaşamaq üçün necə qazanc əldə etməli

Yuxunuz yetərincə olmadıqda narahat olursunuzmu? Onda sizin üçün həyatı boyu bir dəfə də olsa, rahat yata bilməyən dünya miqyasında ən məşhur hüquqşünas Semyuel Untermeyer barədə bilməyiniz maraqlı olacaqdır.
Sem Untermeyerin kollecə daxil olduğu ərəfədə onu iki nasazlıq narahat edirdi: astma və yuxusuzluq onu üzürdü. Görünür, bu vaxtadək xəstəliklərini müalicə edə bilməmişdi. Ona görə də qərara gəlmişdi ki, bu halından məqsədyönlü istifadə etsin, yəni öz yuxusuzluğundan faydalı istifadə etməyə çalışsın. Bütün gecəni ayıq qalıb yataqda çevrilərək əsəb sarsıntısı keçirməkdənsə, o, qalxaraq məşğul olmağı üstün tutmuşdu. Bəs nəticə?
Nəticədə onun biliyi bütün fənlər üzrə parlamağa başlamış və onu Nyu-Yorkda kollecin işıqlı ulduzlarından biri kimi tanıtmışdı.

Yorğunluğun ən böyük səbəbkarı üzüntüdür. Bunu bizim küçədə yaşayan Alisanın nümunəsində görmək mümkündür. Bir dəfə Alisa işdən evə qayıtdıqda tamam üzgün və iztirab çəkmiş görkəmdə idi. Adama elə gəlirdi ki, o, yorğunluqdan ayaq üstə dura bilmir. Alisa, həqiqətən də, çox yorğun idi. Onun başı bərk ağrıyırdı. Onun beli də ağrıyırdı. Onun bircə arzusu vardı; şam yeməyini gözləmədən yıxılıb-yatmaq. Anası ona çox yalvardı… O, axır ki, masa arxasında əyləşdi. Bu zaman telefon səsləndi. Dostu ona zəng etmişdi. Dostu onu rəqsə dəvət edirdi. Alisanın gözləri dərhal parıldamağa başladı. Onun əhvali-ruhiyyəsi bir anda yüksəldi. O, tələsik öz otağına cumdu, gözəl mavi rəngli paltarını geydi və səhər saat üçə qədər rəqs etdi. O, evə qayıdanda heç də əzgin və yorğun görkəmdə deyildi. Sevincindən o qədər şən və həyəcanlı idi ki, yuxuya gedə bilmirdi. Görəsən Alisa səkkiz saat bundan qabaq iztirab çəkmiş görkəmdə və görkəminə münasib davranışda olduğu zaman həqiqətənmi çox yorğun idi? Alisa o vaxt həqiqətən çox əzgin görkəmdə idi, ona görə ki, iş onu möhkəmcə darıxdırmışdı və ya ola bilərdi ki, həyat tərzi onu kəmhövsələ etmişdi. Belə Alisalar milyonlardır. Ola bilsin ki, siz elə onlardan birisiniz.

Önəmli əmək vərdişi № 1. Problemlərin hazırkı həllinə aid kağızlardan başqa yazı masası üzərində nə varsa, hamısını yığışdırın.
Çikaqo və şimal-qərb dəmiryol şirkətinin prezidenti Roland L.Uilyams deyir: «Yazı masası üzərində müxtəlif məsələlərə aid sənədlər qalaqlayan insan, əgər masasını artıq kağız və materiallardan azad edərək, yalnız təcili həllini gözləyən problem məsələlərin sənədlərini saxlayarsa, gördüyü iş asan və müsbət nəticələnmiş olar. Mən bunu „yaxşı evdarlıq“ adlandırıram və bu „səmərəliliyin birinci addımıdır“ deyirəm.
Əgər siz Vaşinqtondakı konqresin kitabxanasına gedərsinizsə, orada tavanda yazılmış söz diqqətinizi cəlb edəcəkdir: „Nizam göylərin birinci qanunudur.“

Ötən payızda mənim bir əməkdaşım dünyada ən qeyri-adi kursun sessiyasında iştirak etmək üçün Boston şəhərinə yollandı. Tibbi kursmu idi bu? Bir neçə baxımdan bəli. Məşğələlər Boston politexnik institutunun xəstəxanasında aparılırdı. Kursda iştirak edənlər məşğələdən əvvəl müntəzəm və ciddi yoxlanılırdılar. Faktiki baxımdan, isə bu kurslar özü-özlüyündə psixoloji klinikanı xatırladırdı, rəsmiyyətdə isə bu tətbiqi psixologiya adlanırdı. Onların əsl məqsədi narahatçılıqdan xəstələnənlərə kömək etmək idi.Narahatçılıqdan əldən düşənlər üçün olan bu kurslar necə təşkil olunmuşdur? Doktor Cozef X.Prett (yeri gəlmişkən o, Uilyam Oslerin şagirdi olmuşdu) 1930-cu ildə duydu və anladı ki, Boston xəstəxanasını ambulator xəstələri fiziki xəstə deyildirlər. Ancaq faktiki olaraq onlar bu və ya digər xəstəliklərin simptomları üzrə xəstə kimi görünənlər idilər. Onlardan bir qadının qolları, artritdən elə qıc olmuşdu ki, o, qətiyyən bu əllərdən istifadə edə bilmirdi. Bir başqa qadın isə «mədə xərçəngi» ağrıları simptomlarından əzab çəkirdi. Digərləri kürək və baş ağrılarından, xroniki yorğunluq və anlaşılmaz digər ağrı hisslərindən iztirab çəkirdilər. Onlar, həqiqətən bədənlərində mütəmadi olaraq dəhşətli ağrılar və sancılar hiss edirdilər. Ən mükəmməl tibbi müayinələr göstərirdi ki, bu «xəstələrin» hər biri fiziki cəhətdən sağlam idilər. Köhnə «ovxarlı» həkimlər deyərdilər ki, bu halların hamısı pasiyentlərin öz «ruhi» təsəvvürləri ilə bağlıdır.

Bax budur sarsıdıcı və ən mühüm faktor: əqli fəaliyyətiniz öz-özlüyündə sizi yora bilməz. Cəfəng səslənir. Amma bir neçə il bundan qabaq alimlər iş qabiliyyətinin azalmasını (bu, yorğunluğun elmi şərhidir) səbəbini araşdırmağa və insan beyninin ümumiyyətlə neçə müddət öz funksiyasını yerinə yetirə bilməsini öyrənməyə cəhd göstərmişlər. Alimlərin təəccübünə səbəb insan beyninin aktiv vəziyyətində ondan keçən qanda yorğunluq əlamətlərinin tapılmaması olmuşdur. Əgər siz günəmuzd işləyən fəhlənin venasından qan götürsəniz, görərsiniz ki, onun tərkibində böyük miqdar yorğunluq əlamətlərini özündə əks etdirən digər məhsullar vardır. Lakin siz iş gününün sonunda deyək ki, Albert Eynşteynin beynindən bir damla qan götürmüş olsaydınız, onun tərkibində heç bir yorğunluq toksini görməyəcəkdiniz.

Narahatçılığın qarşısını almağa həsr olunmuş bu kitabda nə üçün axı mən yorğunluq haqqında yazıram? Cavab sadədir: Yalnız ona görə ki, çox hallarda yorğunluğumuz narahatçılığın yaranmasına səbəb olur və ya belə halda biz narahat olmağa meyl göstəririk. Hər bir tələbə-medik təsdiq edə bilər ki, yorğunluq yüzlərlə digər müxtəlif xəstəliklərdən əlavə, insan orqanizminin soyuqlamağa qarşı olan fiziki müqavimət qabiliyyətini də azalda bilir və hər bir ruhi xəstəliklər üzrə həkim təsdiq edər ki, yorğunluq həm də sizin qorxu və narahatçılıq emosiyalarınıza qarşı olan müqavimətinizi qıra bilir. Odur ki, narahatçılığın vaxtında qarşısını almaq üçün ilk öncə yorğunluqdan azad olmaq lazımdır.

Özümün şəxsi arxivimdə «MESH» indeksli qovluq saxlayıram. Bu, «mənim etdiyim səfeh hərəkətlər» deməkdir. Bu qovluqda yalnız özümün günahı üzündən edilmiş səfeh və axmaq hərəkətlərim haqda yazılarımı saxlayıram. Bəzən bu yadigar yazılarımı öz katibəmə diktə etməli oluram. Hərdən elə də olur ki, onlar çox intim yazılar olduğundan diktə etməkdən xəcalət çəkirəm və onları əl yazmam şəklində təqdim edirəm.
Mən on beş il bundan qabaqkı tarixdə «MESH» indeksli qovluqda saxladığım Deyl Karnegi haqda tənqidi qeydlərimi indi də yadıma sala bilərəm. Əgər mən özümə qarşı tamamilə vicdanlı olsaydım, mənim axmaqlıqlarım üzündən burada əksini tapan yazılara görə bu qovluqlar şişib tikişləri sökülmüş olardı. Belə ki, mən indi tam ixtiyarla çar Saulanın iyirmi əsrdən də çox bundan qabaq söylədiyi sözləri təkrar edə bilərəm: «Mən ağılsız hərəkətlər və çoxlu səhvlər etdim.»

Bir dəfə mən general-mayor Semdli Batler ilə söhbət etdim. Onu «hər şeyi görən gözün dastanı» ləqəbi ilə tanıyırdılar. Onu başqa adla «cəhənnəm iblisi» də deyib çağırırdılar! Yadınızdadırmı? O, Birləşmiş Ştatların piyada ordusuna başçılıq edən komandirlər içərisində ən «koloritli», arsız və qəmsiz generallardan biri idi.
O, mənə söyləmişdi ki, gənc yaşlarında populyar olmağı ehtirasla arzulayardı. O, həmişə istərmiş ki, özü haqda hər kəsdə məmnunluq hissləri yaratmış olsun. O günlərdə ona qarşı edilmiş ən qərəzsiz tənqid onda dərin iztirablara səbəb olurdu. Amma o, etiraf edirdi ki, onun dənizçi ordusunda otuz il ənənəvi xidmətdə olması onu «gönüqalın» etmişdi. «Məni daha necə təhqir etmirdilər, abrımı ətəyimə tökmürdülər. — deyərək Batler keçmişi xatırlayırdı: