infeksion xəstəliklər kateqoriyası üzrə məqalələr

Qonoreya (süzənək), sifilis və xlamidiya cinsi yolla yoluxan xəstəliklərdir. Və bunlardan bir çox insan xəbərdardır. Lakin ictimai sağlamlıq rəsmilərinin bildirdiklərinə görə, inkişaf etməkdə olan bir sıra yeni və güclü xəstəliklər mövcuddur.
Həmişə yeni xəstəliklər yaranır və cinsi yolla keçən xəstəliklər də istisna deyil.
Bu yazıda sizə ictimai sağlamlıq üçün ciddi təhlükə sayılacaq dörd bakteriya haqqında məlumat verəcəyik.

Sahib orqanizm kimi çıxış edən bitki, heyvan və insan orqanizmləri mikroorqanizmlərin yaşaması üçün əlverişli mühit rolunu oynayır. Onlar arasında qarşılıqlı münasibətlər mutualizm* və parazitizmlə özünü göstərir.
Canlıların qarşılıqlı təsirlərindən hər iki canlı üçün faydalı olan mutualizmdən fərqli olaraq parazitizm zamanı mikroorqanizm sahib orqanizmdə yaşayaraq ondan qida mənbəyi kimi istifadə edir və ona ziyan vurur.
Parazit həyat tərzinə keçmə uzun sürən təkamül prosesi nəticəsində mikroorqanizmlərdə bir çox dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Mikroorqanizmlərin sahib orqanizmdə yaşamağa uyğunlaşmasında təbii seçmə mühüm rol oynamışdır.

QİÇS virusu kimi qızılca virusu da öncə insanın immunitetinə hücum edib, onu çökdürür. İnsanın orqanizmi zəifləyir və xəstəliklərə tab gətirə bilmir.
Əlbəttə, qızılcaya qarşı peyvəndlər uşaq ölümlərinin sayını azdıb. Lakin həkimlər bunun biloji mexanizmlərindən əmin deyildilər.
Məhz buna görə ki, Hollandiyada Mişel Mina,Stefen Ellej qızlacaya yoluxan 77 uşaq arasında alanaliz aparıblar.

Epidemioloji xarakteristikasına görə virus xəstəlikləri 2 yerə bölünür: antroponoz — yalnız insanın tutula biləcəyi xəstəlik (poliomielit), zooantroponoz — heyvanlardan insana keçə biləcək xəstəlik (quduzluq).
Yayılma xarakterinə görə virus xəstəlikləri hava-damcı yolu ilə, təmas zamanı, o cümlədən cinsi əlaqələr, əşyalardan ümumi istifadə, qida və su vasitəsilə yoluxa bilər.
Viruslar müxtəlif orqanların hüceyrələrini zədələdiyinə görə onları: dəri, cinsi (zöhrəvi xəstəliklər), tənəffüs yolları, tənəffüs orqanları (respirator xəstəlikləri), qaraciyər, göz, bağırsaq viruslarına ayırırlar.

Birhüceyrəli heyvanlar müxtəlif üzvlərdə parazitlik edir. Buna müvafiq olaraq onları bəzən aşağıdakı kimi qruplaşdırırlar.
1.Müxtəlif toxumalarda və qanda parazitlik edənlər
2.Bağırsaqda parazitlik edənlər
3.Ağız boşluğunda parazitlik edənlər
4.Sidik-cinsiyyət orqanlarında parazitlik edənlər
Birhüceyrəlilərin törətdiyi xəstəliklər protozooz adlanır.
İnsan üçün səciyyəvi olan protozoozlar: amöbiaz, lyamblioz, malyariya, toksoplazmoz, tripanosomoz, leyşmanioz.

Buğumayaqlılar vasitəsilə yayılan xəstəliklər iki qrupa bölünür:
1.Yalnız buğumayaqlılar vasitəsilə yayılan xəstəliklər — Səpgili yatalaq, malyariya, sarı qızdırma
2.Həm buğumayaqlılar, həm də abiotik amillər vasitəsilə yayılan: Taun, tulyaremiya
Buğumayaqlılar vasitəsilə yayılan virus xəstəlikləri məlumdur. Xəstəliklərin yayılmasında gənələr çox təhlükəlidir. Bir sıra heyvanların bədənində yaşayan gənələr həm onlara, həm də yoluxduğu insana ziyan verir. Müxtəlif xəstəlik törədiciləri gənələrin bədənində çoxalır və uzun müddət sağ qalır.

Ən geniş yayılmış parazit-lərdən olan askarid qurdlarına yoluxma zamanı bağırsaqda bir neçə yüz qurd olur. Yumurtalar nəcislə torpağa düşəndə yoluxuculuq qabiliyyətini 15 il saxlayır. Udulmuş yumurtalardan nazik bağırsaqda sürfələr çıxır, sonra bağırsaq divarını dələrək qanla orqanlara yayılır, 8-10 saata kapilyar damarları dəlib nəfəs yollarına keçir, sonra ağıza doğru hərəkət edərək tüpürcəyə qarışıb təkrar udulur və yenidən nazik bağırsağa çatıb, necə deyərlər, əsl həyatını yaşamağa başlayır.
Bağırsaqlarda 2 ay ərzində sürfədən cinsi yetişkən askaridlər əmələ gəlir. Bağırsaqda yaşayan askaridlərin ömrü 1 ildir, təkrar yoluxma olmasa 1 ilə askaridlər orqanizmdən təmizlənir.

İnsanlar daim müxtəlif yolxucu xəstəliklərə yoluxur və eyni zamanda bunu başqa insanlara da keçməsinə də səbəb olur.Müəyyən ərazidə və müəyyən vaxtda yolxucu xəstəliklərin kütləvi hal alması epidemiya adlanır..İnsanlar arasında yolxucu xəstəlikləri və onların yaranma səbəblərini öyrənən elm Epidemiologiya öyrənir.Epidemiologiya elminin banisi Hippokrat hesab olunur.O zaman yolxucu xəstəliklərin yaranması haqqında 2 nəzəriyyə vardır.
 I nəzəriyyə:Hippokrat hesab edirdi ki xəstəliklərin yaranma səbəbi üfünətli buxarların ,bataqlıq yerlərdə olan müəyyən maddələrin insan orqanizminə daxil olmasıdır.
II nəzəriyyə: Aristotel və onun tərəfdarları hesab edirdi ki epidemiyanın inkişafına səbəb «gizli» varlıqlardır.
Bu iki nəzəriyyənin tərəfdarları arasındakı fikir müxtəlifliyi və müxtəlif müzakirələr epidemiologiyanın inkişafına təkan vermişdir.

İnsanlar ev heyvanlarını sevir və onları özlərinin dostu hesab edirlər. Ancaq onlarla davranış qaydalarını unutmamaq lazımdır.
Nə üçün iti, pişiyi sığallamaq, durğun su hövzələrində çimmək, yaxşı bişməmiş ət yemək arzuolunmazdır?
Parazit qurdlar, əsasən, yastı və sap qurdlar tiplərinə aiddir.
Parazit qurdların törətdiyi xəstəliklər helmintoz adlanır. Helmint terminini elmə gətirən (yunanca “helmins” — qurd), parazit qurdların yaratdığı xəstəlikləri ətraflı təsvir edən Hippokrat olmuşdur.

İshal səbəbi olan vacib bir protozoodur.

İnfeksiya kistlərlə çirklənmiş su və ya qidadan, həmçinin xəstə insandan yoluxur.

Kistlər suda 3 ay, soyuducuda 16 gün canlı qala bilir. Yoluxduğu uşaqlarda selikli qişada iltihabi dəyişikliklər və malabsorbsiya görülür. Yoluxmuş uşaqların 80%-i simptomludur, yəni əlamətlər özünü göstərir. Geri qalan 20 %-da infeksiya hər hansı əlamətlər olmadan keçir.

Əlamətlər kəskin və xroniki ola bilir. Kəskin lambliozun ən xarakter əlaməti ishaldır. Nəcis sulu, yağlı, çox miqdarda və çox pis qoxuludur. Yorğunluq, qarında sancı xarakterli ağrılar ola bilər. Mədədə şişkinlik, gəyirmə, iştahsızlıq, ürəkbulanma, çəki itkisi kimi şikayətlər varsa səbəb lamblia ola bilər.