346 saylı marşrut kateqoriyası üzrə məqalələr

Ortaq dostunu göstər, deyim sən kimsən…

Komment gələn yerdən layk əsirgəməzlər.

Parolumu vermişdim sənə bir zaman, paroldan qiymətli de nə verəydim?

Açaram inboxu, tökərəm… sandığı…

Təmiz inbox yoxdu, hələ kirlənməmiş inbox var...

Z.Freuda (Freyd) görə dil altşüur və şüurdanqıraq haqqında ifşaedici məlumatlar verir. Başqa sözlə, sənin qeyri-şüurlu dünyan necədirsə, dilin, daha doğrusu, danışığın da o cürdür. J.Lacan (Lakan, 1901-1981) isə bu əlaqəni tərsinə çevirir: Fərdin alt-şüuru və şüurdanqıraq dünyası onun dili ilə qurulur. Başqa sözlə, sən necə danışırsansa, alt-şüurun da o cürdür. Bu, elmdə inqilabi yeniliklərdən biridir.

Mən burada Azərbaycan dilinin bəzi gündəlik təkrarlanmaları üzərində dayanıb, Lakanın açdığı pəncərədən dilimizə baxaraq altşüurumuza boylanacağam. Beşcə dənə dil faktı göstərəcəyəm.

Çətin proseslərdən keçirik. Ölkədə külli miqdarda problem var. Xalq olaraq problemlər dəryasındayıq və 90 faizimiz üzə bilmir. Batmaq üzrəyik. Düzdür, hələ batmamışıq. Vücudları vicdan və ədalət duyğuları ilə dolu əzmkar insanların mənəvi qolları və təşəbbüsü hesabına bizi tam batıra bilməyiblər. Onlar bir çoxumuz üçün də təhlükəsizliyi təmin edən hava balonu rolunu oynayırlar. Ümid edirəm, uduzan, batan tərəf biz olmayacağıq.

Bu cür batmağımıza səbəblər o qədər çoxdur ki… Tənbəllik, laqeydlik, yaltaqlıq, qorxaqlıq, ümumi passivlik – bu ünsürlərin hər biri öz-özlüyündə bu gün bizə bu sularda üzməyimizə mane olan, ağırlıq yaradan şeylərdir.

Sadaladığım ünsürlərin hər biri insanın bütövləşməsinin qarşısını alır və onun həyat dənizində batmasına xidmət edir. Bu xoşagəlməz şeyləri, üzərində daşıyan insan isə çox zəif xarakterli və ya xaraktersiz biri sayılır.

Türkiyə Cumhuriyyətinin banisi Atatürk deyirdi: “Müəllim bir şama bənzər,özünü əridərək başqalarına işıq verər”.

Həqiqətən müəllimlik müqəddəs peşədir. Bir nəfər bilgilərini, düşüncələrini və enerjisini onlarla və yüzlərlə insanlarla bölüşərək, həmin şəxslərin formalaşmasına, yetişməsinə nail olur. Nəticədə o şəxslər, bir müəllimin və ya müəllimlərin yaratdığı təsir gücü ilə sabah cəmiyyətdə, ailə içində və hətta ictimaiyyət daxilində belə mühüm, sanballı, öz müsbət keyfiyyətləri və bilgiləri ilə xeyirli insan olub, müsbət imic yarada bilərlər.

İngiltərədən olan dostlarım var, Bakıda işləyirlər. Bir dəfə söhbət edərkən, mənə dedilər ki, bəs Azərbaycana gələrkən onlara bir xatırlatma ediblər. Xatırlatma ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda olarkən hamının sizə verdiyi hər sözə və vədə inanmayın. Əks halda aldana bilərsiniz. Onların sizə dönə-dönə verdiyi sözü icra etmək ehtimalı həmişə müsbət olmaya bilər. Ona görə etibar etdiyiniz adamlarla sövdələşməyə çalışın.

Xatırlatma da, nə xatırlatma. Utandım, yerə girdim. Bu cür “nümunə” ilə yadda qalıb, xatırlatma və xəbərdarlıq aldığım bir ölkənin vətəndaşı olduğuma görə xəcalət çəkdim. Axı niyə belə mənfi obraz və nümunələrlə xatırlanmalıyıq?

Bu yazımda azərbaycanlı kişilərdən yazmışam. Bizim qadınlardan yazılmış onlarla publisistik məqa var. Həmin məqalələrin çoxu da tənqidi xarakterlidir. Orda qadınların təhsildən, bilgidən uzaq düşmələrindən tutmuş, sosial həyatdakı passivliyi, eyni zamanda intim sferadakı səriştəsizlikləri də qatı şəkildə tənqid olunur.

O cür məqalələr də məhz qadınlarımız tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Qadınların çoxu yazılara sərt təpkilər verir, qıcıqlanır, özlərindən çıxırlar. Bu da təbii haldır. Ümumiyyətlə, bizim xalqın əksəriyyətinin tənqidə dözümü yox dərəcəsindədir. Az sayda qadın o yazılardan nəticə çıxarmağı üstün tutur.

Qadınlara qarşı həmin tənqidi məqalələrin müəllifləri də çox vaxt məhz kişilər olur. Mənim özümün də bu qəbildən olan məqalələrim var və oxşar reaksiyaları da görmüşəm.

Bu yaxınlarda çox pis xəstələnmişdim. Soyuqdəymə bədənimə elə işləmişdi ki, xəstəlikdən beynim də dumanlanmışdı. Halsızlıqdan yataqdan dura bilmirdim. Ən sevdiyim məşğuliyyət sayılan mütaliə ilə də məşğul ola bilmirdim. Kitabı əlimə götürüb iki-üç cümlə oxuyan kimi vəziyyətim lap ağırlaşırdı. Həm də oxuduqlarımı heç dərk edə bilmirdim. 

Xəstəlik, düşüncələrimdə mənə yad olan nəsnələr yaratmışdı. Bəlkə də “yaratmaq” əvəzinə “məhdudlaşdırmaq” ifadəsini işlətsəm, daha yerinə düşər. Adətən tez-tez xəstələnən biri deyiləm və immunitetim yaxşıdır. İndi birdən-birə belə olmağım, halımı lap yaman eləmişdi. “Məhdudlaşdırmaq” məsələsini isə məhz onunla bağlayıram ki, həmin xəstəlik vaxtı ətrafa, mənə tamamilə yad tərzdə olan baxışlarım meydana çıxmışdı.

Klassikləri söymək ya da öymək milli idman növümüzdür.
Hər iki hal üçün də böyük intellekt filan tələb edilmir.
 
Bərbəzəkli sözlər, təntənəli ifadələr...
 
Ya da təhqir, rəncidə, həqarət.
 
Və hər iki tərəfin də əlində çürüyən arqumentlər...
 
Hardan başlayasan, bilmirsən.
 
Elə öyməkdən başlayaq o zaman.

Incestus latınca günah deməkdi. Sonradan bu sözü din, fəlsəfə və ədəbiyyat insest kimi istifadə etməyə başlayıb. Çox yaxın qohumların cütləşməsini günah adlandırıblar.

Qədim Misirdə, Romada bacı-qardaş, ana-oğul seksi yasaq deyildi. Romada olmasa da, Misirdə bacı-qardaş evliliyinə icazə verilirdi. Sivilizasiya inkişaf etdikcə, qohum evliliklərinin faciələri ortaya çıxır, elm buna yasaq qoyur.

Xala, bibi, əmi, dayı uşaqlarının evliliyini tibb yasaq edib. Səbəb ciddidi. Döl ata-anadan gen alır. Fərqli genlərdən yaranan genə hetereziqot — dəyişik gen, eyni genlərdən yaranan genə homoziqot deyilir. İmbridinq deyilən bir anlayış var. İnsest onun bir qoludu. Xalauşaqlarının, bibiuşaqlaırnın və sairənin cütləşməsidi.

Bu tragikomik əhvalatı yaxın dostlarımdan biri danışıb. Ailəvi dostlarından birinin evinə qonaq gediblər. Ev yiyəsi qonaqlar üçün toyuq kəsir. Amma arvad mətbəxdən həyətə, kəsilmiş toyuğa yetişənə kimi həyətdəki qoyun iti ondan cəld tərpənir. Qadın əlində iri yun çubuğu ərinə yaxınlaşır, qarşısında üzü üstə uzanır: “Vur Nizami, haqqındır”! Qadın səmimiyyətlə deyir bunu. Və ər heç nə olmamış kimi arvadın cəzasını verir…

Bu ayın əvvəlində Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi maraqlı bir açıqlama vermişdi. Mərkəz ölkədə qadınlara qarşı məişət zorakılığı xüsusiyyətlərinin, səbəblərinin araşdırılması üzrə sorğunun nəticələrini elan etmişdi.