islam və cəmiyyət kateqoriyası üzrə məqalələr

Rəhmli və Mərhəmətli Allahın adı ilə

Həmd olsun aləmlərin Rəbbi olan Allaha, Allahın salamı və salavatı olsun peyğəmbərimiz Muhəmməd və onun ailəsinə və səhabələrinə.

Bundan sonra:

Qurbanlığın tərifi və onun hökmü

Qurban-bayram günündə bayram səbəbiylə Allaha yaxınlaşmaq üçün kəsilən heyvana deyilir. Qurbanlıq Quran və Sünnədə sabit olan İslam ayinlərindəndir. Allah taalə belə buyurur: «Sən də Rəbbin üçün namaz qıl və qurban kəs!» (əl-Kövsar 2) Həmçinin belə buyurur: «De: “Şübhəsiz ki, mənim namazım da, qurbanım da, həyatım da, ölümüm də aləmlərin Rəbbi Allah üçündür!Onun heç bir şəriki yoxdur. Mənə belə buyurulmuşdur və mən müsəlmanların birincisiyəm”.» (əl-Ənam 162-163) Eləcə də Uca Allah belə buyurur: «Biz hər bir ümmət üçün qurbangah müəyyən etdik ki, Allahın onlara ruzi olaraq verdiyi heyvanları qurban kəsərkən Allahın adını çəksinlər. Sizin məbudunuz Tək olan İlahdır. Yalnız Ona itaət edin.» (əl-Həcc 34)

Ənəs (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, «Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) iki buynuzlu ala qoç qurban etdi. Onları əlləri ilə kəsdiyini və ayağını onun hər birininin boynunun üzərinə qoyduğunu gördüm. Allahın adını zikr etdi və təkbir gətirdi.» (əl-Buxari 5565, Muslim 1966)

Təsəvvür edin ki, bir dəstə uşaq məktəbdən qaçır. Və siz də yolda onlarla rastlaşıb məktəbin, elmin nə qədər gözəl, gərəkli olduğunu izah edirsiniz.

Onlar da hamısı bir səslə dediklərinizi təsdiq edirlər və söyləyirlər ki, elə sənsiz də bunları bilirik. Əgər siz “Bir halda ki, bilirsiniz, daha məktəbdən niyə qaçırsınız?” — soruşsanız, hərəsi bir bəhanə gətirəcək. İndi özünüz təsəvvür edin: elmin də, məktəbin də insan üçün çox böyük fayda gətirdiyini bilən şagird məktəbdən qaçırsa, onda elmin nə qədər gərəkli olduğuna inanmasından nə fayda?

İbadət də belədir. İnanmıram ki, bu gün yurdumuzun harasında olursa-olsun, bir soydaşımızı yolundan saxlayıb Allah-Təala haqqında bir neçə şey soruşmaq istəsən, heç tərəddüd etmədən “Allaha da qurban olum, Onun kitabına da” deyəcək. Amma Allahın buyurduqlarını yerinə yetirmək məsələsi ortaya gələndə dərsdən qaçan şagird kimi bir şey uydurmağa çalışacaq.

Qurani-Kərim bütün elmlərin açarıdır. İnsan ağlının məhsulu deyil, Allah kəlamıdır. Bütün dərdlərin dərmanıdır. Biz bunu bilirik, amma nə edəsən ki, bu müqəddəs kitab bizə görə ancaq ölü üstündə “Yasin” oxumaq üçündür. Təsəvvür edin ki, birisi xəstələnib və həkimin yanına gedir. Həkim də onun diaqnozunu müəyyənləşdirib resept yazır. Xəstə də həmin resepti cibinə qoyub evinə gedir və həmin reseptdən şəfa gözləyir.

Müqayisə edin: cibdə gəzdirilən reseptin o xəstə üçün nə qədər faydası varsa, oxunmayan, kəlmə-kəlmə, hərf-hərf öyrənilməyən, hər sirrin açarı, hər dərdin dərmanı kimi bilinməyib bir güncdə saxlanan Qurani-Kərimin də bizə o qədər xeyri var.

Uşaq elmin faydasını bildiyi halda dərsdən qaçırsa, xəstə yatağına uzanıb əlində tutduğu reseptdən çarə gözləyirsə, hər birimiz Allaha və Onun birliyinə inanıb, əmrlərini yerinə yetirmiriksə, demək, qarşıda çox işlər durur.

El arasında qısa və müvəqqəti dünya həyatı haqqında bəzi ifadələr var: “ölümlü dünya”, “üç günlük dünya”, “fani dünya”. Bu qəlibləşmiş sözlər, əslində, insanların səmimi fikirlərini əks etdirmir. Bu cür sözlər cəmiyyətdə bir ənənə kimi, insanların öz aralarında etdiyi söhbət və hətta zarafat mövzusudur. Belə ki, bu qədər mühüm mövzunun ardınca dərhal dünya ilə bağlı planlara başlayırlar. Məsələn, “ölümlü dünya”,“dünyaya bir dəfə gəldik” sözlərinin ardınca “təbii ki, dünyadan bacardıqca çox zövq almaq lazımdır” şəklində dayaz məntiq irəli sürürlər. Halbuki həyatın qısa olması, ölümlü olmaq və dünyaya bir dəfə gəlmək hər bir insan üçün mühüm həqiqətlərdən biridir.

Dindarların alkoqolsuz pivə içməsi nə dərəcədə düzgündür? İslam dinində məqbul hesab edilməyən bir çox şeylər var. 

Spirtli içkilərin qəbulu da yasaqdır. Buna baxmayaraq, el arasında «hacı pivəsi” adı ilə içkilərin satışına rast gəlmək mümkündür. Bəs dindarların alkoqolsuz pivə içməsi nə dərəcədə düzgündür?

Dini yazar, ekspert Kənan Rövşənoğlu sözügedən spirtsiz içkinin, yəni „hacı pivə”sinin qəbulunu məqbul sayır.

“Bu pivə növü də arpadan istehsal olunur. Spirtsiz olduğuna görə, ondan istifadəyə şəriət icazə verir. Dini baxımdan heç bir qadağa yoxdur. Tərkibində alkoqol olmayan içkinin istehlakı məqbuldur. Quran və hədislərdə yalnız ağlı başdan aparan, insan iradəsinə təsir edən içkilər, xüsusilə şərab haramdır”.

Kənan Rövşənoğlunun sözlərinə görə, „hacı pivəsi”nə görə dindarlara irad tutulması yanlışdır. “Tərkibində qadağan olunan maddə, yəni alkoqol yoxdursa, buna görə insanı necə tənbeh etmək olar? Ümumiyyətlə, dindar olan adamlar üçün istinad nöqtələri var. Əgər tərkibində müsəlman üçün haram heç nə yoxdursa insanlar niyə onu qəbul etməsin?!”   

Mənbə: ailem.az 

Ailə cəmiyyətin ən kiçik və ən önəmli parçasıdır və sadəcə qarşı cinsə duyulan fiziki bir marağın nəticəsində meydana gələn bir qurum deyil. Maddi qazanclar və maddi ehtiyaclar üstündə də qurula bilməz. Ailə, insan nəslinin davam etməsini təmin etməklə yanaşı həm kişi, həm də qadın, eyni zamanda uşaqların da qarşılıqlı olaraq ruhən və bədəncə yardımlaşdıqları bir bərabərlikdir. Kişi, qadın və uşaqların dostcasına yaşadıqları müqəddəs bir qurumdur.

Bəzilərinə görə ailə ən ehtibarlı limandır. Məsələn Əli Rza Təməlin təbiri ilə desək:"İnsanın həyat dənizinin azğın dalğalarına və güclü fırtınalarına qarşı sığına biləcəyi ən sakit və ən əmin liman ailə yuvasıdır." Çünki bu yuva insanların bədənlə olduğu kimi ruhən də sükuna çatmalarını təmin edən bir məkandır.
Cəmiyyət ailələrdən və ailəni meydana gətirən fərdlərdən meydana gəlir. Buna görə də həm ailə cəmiyyətə təsir edir, həm də cəmiyyət ailəyə. Çünki cəmiyyətin sosial yaşayışı və dəyərləri mütləq mənada ailəyə təsir edir. 

Eyni zamanda ailə şəfqətin qaynağı olan yerdir. Belə ki, həyat yoldaşı olacaq qadın və kişiyə «halalım» deyilməsi, ona verilən dəyəri ifadə etdiyi kimi, bunun səbəbini birdirməsi baxımından da çox gözəldir. Çünki insanlar bir-birilərinə Allahın adı anılaraq halal olurlar.
Vida xütbəsində «qadının kişiyə bir əmanəti» olduğu bildirilmişdir. Ucalar ucası Rəbbimizin dəyərli bir əmanəti olmaq qadın üçün çox gözəl bir rütbədir.

Bir yerdə bitəndə mütləq digər şəhərdə oxunur. İzahı isə çox sadədir...

1. Uca Allahın nizamı ilə.

2.Ölkələr arasında olan saat fərqinə görə.

Bir gün Hz.Məhəmməd (s.ə.s) belə bir sual verirlər: Ya Peyğembər! Deyin görək hansı məxluqlar və nələr anası və atası olmadan dünyaya gəlib? — Peyğəmbər (s.ə.s) bu suala belə cavab verdi:- Bu dünyada ata və anası olmadan dünyaya gələn altı məxluq var.  Bunlardan birincisi Adəm Peyğəmbərdir… Allah Təala onu torpaqdan xəlq edərək xəmirini özü yoğurmuşdur. Yaratdığı cansız bədəninə ruh əta etmişdir. İkinci ata və anası olmayan məxluq Həvvadır. Adəm Peyğəmbər tənhalıqdan sıxılır və Rəbbimiz ona bir yoldaş yaradır. Cəbrayilə əmr edir ki, Adəmin sol qabırğasını çıxarsın. Həmin qabırğaya ruh, nəfəs verərək onu Adəm əleyhisalama həyat yoldaşı olması qərarını verir.Üçüncü Saleh Peyğəmbərin dəvəsidir. Saleh Peyğəmber öz xalqna şükür etməyi, bir olan Allaha ibadət etməyi təbliğ edərdi. Lakin qövmü bunun müqabilində Saleh Peyğəmbərdən bir möcüzə istəyirlər. Onlar dedilər: — Bizə uzaqda görünən daşın içərisində bir dəvə cıxart  və o dəvə boğaz olsun. bizim gözümüzün qarşısında dəvə doğsun… Saleh Peyğəmbər Allahın qarşısında diz çöküb namaz qılır və Rəbbindən bu dinsizlərin istəyinin yerinə yetirilməsini diləyir.Uca Rəbbi Salehin duasını eşidir və hamının gözü qarşısında qayanın içərisindən boğaz dəvə çıxarır. Dəvə hamının gözü qarşısında doğur. Lakin o, dinsizlər bunu Saleh Peyğəmbərin bir sehr elədiyini söyləyib Allaha qarşı çıxırlar.

Rəbbimiz bütün haqq dinlərdə eyni əmr və qadağaları bildirmiş və hz. İbrahimdən (ə.s) bu yana iman edənlərin hamısını müsəlman adlandırmışdır. Dolayısilə bütün haqq dinlər içində təhrif olmadan günümüzə qədər gəlib çatan İslam dini dünyəviliyin də təməlidir.  

«Allah yolunda lazımınca cihad edin. O, sizi seçdi və atanız İbrahimin dinində olduğu kimi, bu dində də sizin üçün heç bir çətinlik yaratmadı. Peyğəmbər sizə, siz də insanlara şahid olasınız deyə, Allah həm əvvəl (nazil etdiyi kitablarda), həm də bu (Kitabda) sizi müsəlman adlandırdı. Elə isə namaz qılın, zəkat verin və Allaha möh­­kəm sarılın. O sizin Himayədarınızdır. O nə gözəl Himayədar, nə gözəl Yardımçıdır!»  (Həcc surəsi, 78)

Müəllif: Beyza Bayraktar

Beş duyğu orqanımız olmasaydı, yaşadığmız dünyanı qavraya bilməzdik. Biz gözümüzün gördüyü, əlimizin toxunduğu, burnumuzun qoxuladığı, dilimizin daddığı, qulağımızın eşitdiyi bir dünyanı tanıyırıq. Ancaq bu gün elm bizə bunu söyləyir: «Hisslərimiz yalnız elektrik siqnallarının beynimizdə yaratdığı təsirlərdir.» Buna görə xarici dünyadakı insanların, rənglərin, sahib olduğumuz hər şeyin yalnız beynimizə çatan surəti ilə təmasda oluruq.

Məsələn, bir çiçək düşünək: Çiçəyin qoxusu, görünüşü, toxuması ilə əlaqəli elektrik siqnalları sinirlərimiz vasitəsilə beynimizə çatır və orada çiçəyi əmələ gətirir. Əgər beyinə gedən siqnallar kəsilsə, çiçəklə bağlı hisslərimiz itər və çiçəyi qavramamız da mümkün olmaz. Buradan da anlayırıq ki, bizim çiçək hesab etdiyimiz şey, əslində beynimizə çatan hisslər toplusudur. Xaric aləmdə çiçək vardır, ancaq biz çiçəyin xarici aləmdə necə olduğunu heç  zaman bilə bilmərik. Yəni bu «hisslər toplusu»nun xaricimizdə var olan əsli ilə heç bir şəkildə təmasda  ola bilmərik. Çünki heç bir zaman beynimizin xaricinə çıxma, bu hisslərdən başqa bir şeylə təmasda olma imkanımız yoxdur.

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) buyurur: «Cəsur mömin ölüm gəldiyi zaman onu çox sevdiyi dostunu qarşıladığı kimi qarşılayar.»

Allah'ın insanların ölüm anında ruhlarını təslim almaqla vəzifələndirdiyi Əzrail (ə.s) həm Allah'ın yaratdığı üstün  mələklərdən biri olduğu, həm də Müsəlmanın ən çox arzu etdiyi şeylərdən biri olan Allah'a qovuşmasına vəsilə olduğu üçün Müsəlmanın ən yaxın dostlarından biridir. Allah bir ayədə ölüm mələyindən belə bəhs edir:

"De: “Sizə müvəkkil olan ölüm mələyi canınızı alacaq, sonra da Rəbbinizə qaytarılacaqsınız!”" (Səcdə surəsi, 11)

Peyğəmbərimiz (s.ə.v) Müsəlmanın ölümlə bağlı düşüncələri haqda belə buyurub: