islam və cəmiyyət kateqoriyası üzrə məqalələr

Duyğusallıq, insanlara sıxıntılı bir həyat yaşadan və eyni zamanda Allahın Quranda bildirdiyi anlayışa uyğun olmayan, ancaq insanların böyük bir əksəriyyətinin görəbilmədiyi əhəmiyyətli təhlükədir. Hətta, duyğusal olmaq insanlar arasında bəyənilən xüsusiyyətdir. Duyğusallıq sevginin bir təzahürü zənn edilir, halbuki Quran əxlaqından uzaq insanların yaşadıqları daxili bir əzabdır. Gerçək sevgi səmimidir və ürəkdən, açıq-aydın, çəkinmədən, qürur olmadan göstərilən səmimi bir duyğudur. Duyğusallıq isə sevginin gizlənməsindən və ya Allaha duyulmalı  olan sevginin insanların şəxsinə yönəldilməsindən qaynaqlanır. Bu şəkildə davranan insanlar sevgilərini yönəltdikləri kəsləri sahiblənir, hətta onları bütləşdirəcək hisslər bəsləyirlər. Bu səbəblə də davamlı iztirab içində yaşayırlar. Duyğusallıq dinə müxalif olan duyğudur.

Heç kim səhv etmək istəməz. Amma səhv etmək imtahanın əhəmiyyətli hissəsidir. İnsan səhv edərək öyrənir və çox vaxt da bir hərəkətin səhv olduğunu onu etdikdən sonra anlayır. Səhv insanın ayrılmaz bir hissəsi olduğuna görə bu mövzu haqqında daha geniş şəkildə düşünmək lazımdır: «Səhv etdikdən sonra o səhvi bir də etməmək üçün nə etmək lazımdır?», "İnsan etdiyi səhvdən Allaha necə sığınmalıdır, Allahdan necə bağışlanma diləməlidir?", «Qurana görə edilən səhvdən sonra peşimançılıq hissi necə olmalıdır?», «Səhv edən insan özünü günahkar saymalıdırmı?», "İnsan etdiyi səhvi düzəltdikdən sonra unutmalıdır, yoxsa həmişə o səhvin peşmançılığını çəkməlidir?", «O səhvi bir daha təkrarlamamaq üçün necə tədbirlər görməlidir?», «Səhvini necə düzəltməlidir?» Allah Quranda insanlara bütün bu sualların cavabını vermişdir. Buna görə də insan səhv etdikdən sonra nə etməli olduğunu Qurana görə müəyyən edə bilər.

Danışma tərzi də, insanların səmimiyyətsizliklərini biruzə verən mövzuların ən diqqət çəkənidir.Belə insanlara Quran ayələri xatırladıldığında söz və davranışlarıyla təslimiyyətləri dərhal görünən möminlərin əksinə, səmimiyyətsiz şəxslər çox vaxt Quran əxlaqıyla uyğun olmayan bir üslubda danışmağa başlayırlar.İnsanın özünü ifadə etməsində sanki bir ayna vəzifəsi görən danışıq üslubuna, Allah Quranda "Əgər Biz diləsək, sənə onları əlbəttə göstərərik, beləliklə onları simalarından tanıyarsan. And olsun, sən onları, sözlərin söyləniş tərzindən də tanıyarsan. Allah, əməllərinizi bilər." (Məhəmməd Surəsi, 30) ayəsiylə diqqət çəkir. Bu şəxslərin danışıqlarındakı qüsurlar bir neçə şəkildə ortaya çıxır. Bunlardan əsaslarını belə sıralaya bilərik:

Daha əvvəl də ifadə edildiyi kimi, əsl sevginin qaynağı Allaha hörmətlə yaşanan qorxu və dərin bir sevgidir, çünki ancaq Allahdan qorxan və Onun istəmədiyi əxlaqdan çəkinən bir insan sevilməyə layiq ola bilər. Allahdan qorxan bir insan nəfsinin oyunlarına və pisliklərinə qarşı hər zaman diqqətli olar, çünki Quranda bir ayədə Hz. Yusufun söylədiyi kimi insanın nəfsi dayanmadan onu pisliyə çağırır:«Mən özümü təmizə çıxartmıram. Rəbbimin rəhm etdiyi kimsə istisna olmaqla, nəfs pis işlər görməyi əmr edər» (Yusuf Surəsi, 53).

Subaylıq sultanlıqdır deyiblər ancaq görəsn bu həqiqətən də belədir yoxsa bu deyim sadəcə bir xalq uydurmasıdır. Yetkinlik yaşına çatmış daha dəqiq desək özünü evlilik üçün hazır görən insanların evlənməsi bəyəniləndir. Dinimizdə də bu belə buyrulub. Bir dəfə üç nəfər Hz.Peyğəmbərin yanına gələrək, onun necə ibadət etdiklərini soruşdular. Onlara Rəsulullahın ibadəti haqqında bilgi verildi. Az olduğunu görüb təəccüblə: «Biz Peyğəmbərlə bir ola bilərik? Onun keçmiş və gələcək günahları bağışlanıb», — dedilər. Onlardan biri bütün gecəni namaz qılmaqla keçirəcəyini, başqasi hər gün oruc tutacağını və üçüncüsü də qadınlara yaxınlaşmayacağını bildirdi. Bu xəbər Hz.Peyğəmbərə çatdırıldı.

Baxışlar insanın bəzi xüsusiyyətlərini bəzən tamamilə aşkara çıxarır. Elə məhz çox hallar da bu baxışların altında gizlənir. Hər baxışın arxasında insanın niyyəti durur və elə hər şey bundan asılıdır. ELə məhz ramazan ayında insanların Oruc olması təkcə yemək-içməkdən çəkinmək deyil və həmçinin onun bütün bədən özvülərinin oruc olması əsasdır. Mövzuya əlavə olaraq danışığın da baxış qədər önəmli olmasını vurğulamağa ehtiyac var. Belə ki, danışıq qədər insanların xarakterlərini, duyğularını, düşüncələrini ya da səmimiyyət dərəcələrini biruzə verən bir başqa göstərici də baxışlardır. İnsan daxilən nə yaşayırsa, ürəyində nə saxlayırsa, ya da ağlından hər nə keçirirsə bu çox vaxt baxışlarına əks olunur. Bu, əslində xalq arasında da bilinən bir gerçəkdir və «gözlər ürəyin aynasıdır» deyimiylə ifadə edilir. Bu səbəbdən insanların bir-birlərini tanıyıb anlamalarında baxışların əhəmiyyətli bir yeri vardır.

Hər işdə bir hikmət gör
Hər səhər gözümüzü bir yeni xəbərlə açırıq dünyaya. Hər addımda bir imtahan, hər qapının arxasında bir sual gözləyir bizi.
Sağımızda, solumuzda hər şey dəyişir, hər şey yenilənir. Dünyanın dörd tərəfindən fərqli xəbərlər alırıq hər gün. Bir yerdə uçqun var, bir yerdə daşqın,  bir yerdə baş vermiş zəlzələ nəticəsində yüzlərlə adam uçqunlar altında can verir. Qəfil bir sunami ilə yüzlərlə insanın həyatı bir andaca sona çatır. Qocaların, cavanların hələ ayağı yer tutub yeriyə bilməyən körpələrin ölümünə üzülürük, ağrıyırıq, ağlayırıq, özümüzdən asılı olmayaraq gözlərimizdən yaş süzülür.

Kimi dindirsən, uşaqlığında şeir də yazıb, aşiq də olub. O ilk sevgi, ilk duyğu bir yaz yeli kimi başımızdan ötüb keçib, ancaq o ilıq xatirəsi ömür boyu bizimlə qalıb.
Bəlkə də, o işin faydası, hikməti tamam başqa məcrada, başqa yöndədir. Həyatın gözəlliyini dərk etmək üçün bizə bir nemət kimi gələn o uşaq sevgisi könlümüzün ilk çiçəklənməsidir. O sevgi ilə biz həyatı sevirik, xoşbəxtliyin nə olduğunu anlamağa çalışırıq. Duyğular bizdən asılı deyil, onları bir nemət kimi Allah ruhumuza, könlümüzə yerləşdirir və biz o duyğuları yaşaya-yaşaya, onların dadını damağımızda hiss edə-edə fəsildən-fəslə, mərhələdən-mərhələyə adlayıb, ömür yolunu keçirik.

Bu dünyada haqqı üçün savaşa qalxanların hamısı qalib olmur, amma haqqı üçün savaşa qalxıb öldürülənlərin heç biri də məğlub deyil. Məsələ bu dünyada qalib və ya məğlub olmaqda deyil, sənin öz mübarizəndə haqlı, ya haqsız olmağındadır. Haqlı olmaq, qalib olmaqdır, udsan da, uduzsan da. Haqsız olan öz rəqibini yurudundan didərgin salsa da məğlubdur, öldürsə də.
Məsələyə müxtəlif prizmalardan yanaşma var, eyni mənzərəyə bu tərəfdən baxarsan, bir cür görünər, yuxarıdan və ya əks tərəfdən baxarsan, hər şey tamamən fərqli görünər. Sənin hansı bucaqdan baxmağından da çox şey asılıdır.

Şeytanın insana nüfuz etdiyi iki əsas nöqtə vardır.Bunlar: " İddialar və Şəhvətlərdir«dir.Günah işləyən bir kimsənin günaha girməsinə səbəb olan şey bu iki nöqtədən başqası deyildir.Bu iki ünsür müsəlmanları Allahın rizasını əldə edəcəyi işləri görməkdən,cəhənnəmdən uzaqlaşıb cənnətə  girməkdən məhrum edir.Bu yazıda həmin iddia və şəhvətlərin ən mühümlərini  (qorxunclarını) bəyan etməyə çalışacağam.