Flora kateqoriyası üzrə məqalələr

Kəklikotunun əsasən, təzə yarpaqlarından istifadə edilir. Qurudulmuş halda da istifadə etmək olar. Xoş qoxulu və bir az acıdı. Ən yaxşı və keyfiyyətli variantı çox təsirli olur. 

Kəklik otunu tamat souslarında, qızardılmış meyvələrdə və ətlərdə istifadə edilir. İtalyan yeməklərinin demək olar ki, bütün menyularında yer alır. ən çox istifadə edildiyi yemək isə pizzadır. Sarımsaq və qatıqla qarışdırıb dadlı sous hazırlamaq olar. 

Kəklikotunun bir çox faydaları vardır. Sakitləşdirici təsirə malikdir. İmmuniteti artırır. Soyuqdəyməyə qarşı faydalıdır. 

Yerkökü gözlərin sağlamlığı üçün çox faydalıdır. Bundan başqa, ürək xəstəliyi olanlar və damar sərtliyindən əziyyət çəkənlər də yerköküdən istifadə etməyi unutmamalıdırlar. 

Həmçinin qanazlığı zamanı da səhər, günorta və axşam olmaqla 1 çay stəkanı təzə kök şirəsi içmək məsləhətdir.
Mədə-bağırsaq qanaxmasının qarşısının alınmasında, yorğunluğun aradan qaldırılmasında, eyni zamanda bədəndə olan zəhərli maddələrin xaric edilməsində də yerkökü mühüm rola malikdir.

Yerkökü dərini hamarlaşdırır, sızanaq və ləkələrini aparır. Buna görə də yerkökündən hazırlanan maskalardan istifadə etmək daha məqsədəuyğundur.

Bu, tut Moraceae fəsiləsindən olub, Azərbaycanda geniş yayılmışdır. Bağbanların, alimlərin və botaniklərin fikrincə dünyada yayılan və becərilən subtropik meyvəli bitkiləri içərisində əncir qədər zəngin qidalı, ətirli və şirinliyə malik olan digər meyvəli bitki yoxdur. Başqa sözlə, əncirə xas olan dietiklik, yüksək kolorilik, ətirlilik, təmlik, şirinlilik və digər xoşa gələn xassələrə görə onu başqa meyvələrdən fərqləndirir.

Əncir hələ eramızdan çox qabaq becərilən qiymətli bitkidir. Onun əsas vətəni Suriya və Kiçik Asiya ölkələridir. Bundan başqa, əncir Aralıq dənizi sahillərində və xüsusən Yunanıstanda çox geniş yayılmışdır.

Azərbaycanda Abşeronda becərilən “Sarı sabahi” və ya “Sarı əncir” sortu xüsusilə məşhurdur. Onun xoş ətri, şirin dadı, sarı rəngli nazik qabıqlı meyvələri çoxlarına məlumdur.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanda əncirin 2 növü yayılıb. Bunlardan biri “mədəni əncir” adlanır və respublikada geniş miqyasda becərilir. Digəri isə “Hirkan ənciri”dir ki, o, yabanı halda Lənkəran zonasında yayılıb.

“Mədəni əncir” 2-3 m hündürlükdə kol və ya ağac bitkisidir, onun xoşa gələn ətirli, şirəli, şirin, armudvarı və ya yastı armudabənzər, sarı rəngli meyvələri olur. Əncirin ən qiymətli sortlarından biri “Sarı sahibi”dir. Mədəni əncir Azərbaycanın bir sıra rayonlarında [Abşeronda, Kür-Araz ovalıqlarında, Lənkəranda, Muğanıda və s.] becərilir.

Kartof qida əhəmiyyətli, dərman xüsusiyyətli, texniki və nektar təbiətli bitki sayılır. Kartofun kök yumrularının tərkibində insan orqanizmi üçün lazım olan zəngin bioloji aktiv maddələr var. 
Kartofda C vitamini çox olduğu üçün qiymətli ərzaq məhsulu sayılır. 200 qrama qədər kartofda olan C vitamini orqanizmin bu vitaminə olan gündəlik tələbatını ödəyir.Lakin kartofu çox saxladıqda C vitamini getdikcə azalır. 

Kartof göz yorğunluğu üçün də faydalıdı. Yazı yazanda,kompüterdə uzun müddət işlədikdə göz qapaqlarında əmələ gələn yorğunluğu və şişləri aradan qaldırmaq üçün kartofdan hazırlanan məlhəmdən istifadə etməyi məsləhət görürlər. Bunun üçün çiy kartofu götürüb soyun.
Sonra sürtkəcdən keçirib alınan kütləni kündə halına salıb tənzifə bükün və göz qapaqlarının üzərinə qoyub 15-20 dəqiqə saxlayın.
Qısa bir zamanda göz qapaqlarında əmələ gələn şiş və yorğunluq heç bir iz qoymadan keçib gedəcəkdir.

 Kartofdan müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi üçün istifadə etmək də müsbət nəticə verir. Belə ki, yanğı hissi, qastrit, mədə xorası, hipertoniya üçün 2-3 ədəd kartofu yuyun, sürtkəcdən keçirin (qabığı ilə birgə), 5-6 qatlı tənzifin arasına qoyub sıxın. Bu şirəni yeməkdən 30 dəqiqə qabaq 50 — 100 ml olmaqla gündə 3-4 dəfə qəbul edin.

Bananı yeyirik lakin qabığını heç düşünmədən tullayırıq. Halbuki banan qabığının düşündüyümüzdən də faydalı tərəfləri var. 

  Bananın tərkibində insan əsəblərinə yaxşı təsir edən və sakitləşdirci maddələr var. Onlar insanın əhval-ruhiyyəsini qaldırmağa kömək edir. Banan böyrəklər və sümüklər üçün xeyirldir. Banan  B6 vitamini ilə zəngindir. 

  Bananın bilinməyən 5 faydası 

 1. Banan qabığını ağcaqanad sancan yerə çəksəniz, şiş və qaşınma azalır.

  2. Dabanlardakı qabıqların yumşalması üçün banan qabığının içini qaşıqla sıyırın və həmin hissəyə çəkib bir şeylə bağlayın. Bir neçə saatdan sonra açıb ilıq su ilə yaxalayın. Ya da elə banan qabığını ayağınıza bağlaya bilərsiniz. 

  3. Banan qabığı üzdəki qırmızı ləkə və sızanaqları da apara bilir. 

  4. Diz ağrılarına son qoymaq çün də banandan istifadə edə bilərsiniz. Bananın qabığı ilə dizlərinizi ovun. 

  5. Banan qabığı çox gözəl ayaqqabı cilasıdır. Ayaqqabılarınızı banan qabığı ilə təmizləyə bilərsiniz.

  Ən dadlı və sağlam dondurmanı da banandan hazırlayırlar. Bananları blenderdən keçirin və soyuducuda saxlayın. Bir neçə saatdan sonra alın və üzərinə süd, şokolad və ya kakao əlavə edərək yeyə bilərsiniz.

Kivi çox “cavan” giləmeyvədir. Bizə Yeni Zelandiyadan “gələn” kivi XIX əsrdən tanınır.

Bu möcüzəli giləmeyvə müxtəlif vitamin və mikroelementlərlə olduqca zəngindir. Mütəxəssislərin fikirlərinə görə məhz kivi C vitaminin miqdarına görə bütün sitrus meyvələri arasında birinci yer tutur. Bundan əlavə kividə B2, B3, B9 (fol turşusu), B6, A, E, PP  vitaminləri, maqnezium, kalium, dəmir, fosfor, yod, mis, sink və s. mikroelementlər var.

Zəngin vitamin-mineral tərkibi ilə yanaşı, kivi azkalorili giləmeyvədir. Bu səbəbdən  kivi diyetik qidalar sırasına daxildir. Öz çəkisindən narazı olan və ya çəkisini azaldmağa çalışan insanlar fikirləşmədən bu meyvəni qəbul edə bilərlər. Kivi orqanizmdə olan piyləri əridir.

Kivi insanın immun sitemini möhkəmləndirir, orqanizmin müdafiə və bərpa funksiyalarını gücləndirir, orqanizmin streslərə qarşı davamiyyətini yüksəldir. Həkimlərin fikirlərinə görə, kivi onkoloji xəstəliklərinin profilaktikasında böyük rol oynayır.

 İndoneziya meşələrində yaşayan Nepenthes alata adlı ətyeyən Dolça bitkisi ətrafında gəzişən böcəklər üçün maraq doğuran, amma təhlükəli bir kəşf qaynağıdır. Bitki dolçanın ağzına qoyulan böcəkləri sürüşkən toxuması sayəsində birbaşa mədəsinə endirə bilir.

New Phytologist jurnalında nəşr olunan tədqiqatlarında Laurence Gaume və iş yoldaşları bitkinin böcək tutma qabiliyyətini sınaqdan keçirdilər. (New Phytologist (156, 479–489; 2002) Tədqiqatçılar bu çalışmalarında uçma qabiliyyəti olmayan bir növ meyvə ağcaqanadı ilə qarışqaları istifadə etdilər. Bu iki canlı normalda səthlərə çox təsirli bir şəkildə yapışdıqları halda bitkinin daxili divarında yapışmağı bacara bilmədilər. Böcəklər dərhal sürüşərək aşağı, bitkinin həzm mayesinin olduğu hissəyə düşərək bitkiyə qida oldular.

Narın şəfalı xüsusiyyətlərindən yaxşı yararlanmaq üçün ya meyvəni təzə ikən yemək, ya da təzə sıxılmış suyunu içmək lazımdır. Ürəyi qüvvətləndirən nar suyu qaraciyəri qüvvətləndirir, mədə iltihabını və ağrısını kəsir.  Narda 15% karbohidrat, 0,8% protein, B1 və B2 vitaminləri ilə bərabər kalsium, fosfor və dəmir var. Nar həmçinin dəniz tutmalarına qarşı da yaxşı təsir göstərir. Narı içindəki pərdə ilə birlikdə yedikdə mədə yarasını müalicə edir. Nar suyu böyrək və qaraciyər xəstəliklərində çox faydalıdır. Narın digər faydaları: -Nar suyu yüksək təzyiqin müalicəsində, ürək ağrılarında, babasil xəstəliyində faydalıdır. -Nar suyu hərarəti götürür. -Nar şirəsinin şərbəti sidikqovucu xassəyə malikdir. -Nar şirəsini bədəndə revmatizm ağrıları olan nahiyələrə vurduqda ağrıları kəsir. -Ürəkgetmə zamanı xəstəyə nar şərbəti içirilməlidir. -Meyvəsi və qabıqları da yararlıdır. Çiçəyi bağırsaqdakı yara və iltihabı yaxşılaşdırır. -Boyun tutulmasında nar çiçəyinin xəşili şəfavericidir. -Qabığı çay kimi dəmlənib içildikdə mədə və bağırsaq xəstəliklərinə, ishal və dizenteriyaya qarşı olduqca faydalıdır.

Çox vaxt evin havası təmiz olmur, belə ki, qapalı yerlərdə müxtəlif toksik maddələr toplanır.
Bu toksik maddələr yuyucu, ətir vasitələrindən, siqaretdən və s. ayrılır. Eləcə də kompüterlər, mobil telefonlardan olan şüalanma da sağlamlığa mənfi təsir göstərir. Bütün bu problemlərlə otaq bitkiləri mübarizə aparmağa kömək edir. Həm də dibçək gülləri əhvalı yüksəldir, gözəl görünür. Lakin bu bitkilərin arasında da sağlamlığa mənfi təsir edənlər və ya sadəcə, düzgün seçilmədiyi, saxlanmadığı üçün tez solanları var.

Bakı sakini Nüşabə Abbasovanın sözlərinə görə, bitki mağazalarda yaxşı görünsə də, evə gətirdikdən bir həftə sonra solmağa başlayır. «Müxtəlif yerlərdən otaq bitkiləri almağıma baxmayaraq, nəticə eyni olur. Xüsusilə də çiçəkli bitkilər gözəlliyini tez itirir, gülləri tökülməyə başlayır», — deyən N.Abbasova əlavə edib ki, bitkini alarkən satıcıdan ona düzgün qulluq etmək qaydasını da dəqiq öyrənir. «Gülə bağban və ya satıcının məsləhəti ilə düzgün qulluq etməyimə baxmayaraq, solurlar. Artıq satılan otaq bitkilərin keyfiyyətsiz olduğunu düşünürəm».

Vanil kalsium, natrium və dəmir mineralları ilə zəngindir, tərkibində xolesterol olmasa da, şəkər nisbəti yüksəkdir. Buna görə də kalori dəyəri çoxdur.

Vanil orqanizmi gücləndirir, sinirləri sakitləşdirir, temperaturu aşağı salır, həzmi asanlaşdırır, tənəffüs yollarını təmizləyir.

Vanildən biskvit və şirniyyat məmulatlarında, tort və şokoladlarda, xoşətirli olduğu üçün yağından ətir və müxtəlif kosmetik məhsullarda istifadə olunur. Ancaq vanil və vanil yağından həddindən artıq istifadə etdikdə ürəkbulanma baş verir.