Xarici ölkələrin maliyyə-kredit sistemi kateqoriyası üzrə məqalələr

9.3.2.AB-də büdcə prosesi

Avropa birliyində büdcə prosesi və ya büdcə proseduru bir neçə mərhələdən ibarətdir.
Maastrixt müqaviləsinə uyğun olaraq (maddə 203), AB büdcə layihəsinin hazırlanma işi bilavasitə üç ins­titutun vəzi­fə­sidir. Bunlar Avropa komissiyası, AB Nazirlər Şurası və Avro­pa parlamentidir. AB institutlarının rolları aşağıdakı kimi bölüşdürülmüşdür.

Davamı →

8.3.Italiyanın büdcə və maliyyə sistemləri

Italiyanın büdcə quruluşu unitardır və uyğun olaraq, ölkənin büdcə sistemi iki hissədən ibarətdir: mərkəzi büd­cədən və yerli büdcədən. Mərkəzi büdcə ölkənin elə maliyyə planıdır ki, bu planda mərkəzi hökumətin gəlirləri və xərcləri əks olunmuşdur. Gəlir hissəsinin əsas payını vergi ödənişləri (80%) təşkil edir. Italiyada qeyri-vergi daxilolmalarına birinci növbə­də özəlləşmə­dən gələn gə­lirlər, həmçinin icarə ödəniş­ləri və cərimələr aiddir.

Davamı →

5.3.Böyük Britaniyanın büdcə və maliyyə sistemləri

Böyük Britaniyanın maliyyə sistemi dörd ənənəvi hissədən ibarətdir: dövlət büdcəsi, yerli büdcələr, xüsusi büdcədənkənar fondlar, dövlət müəssisələrinin ma­liyyələri. Böyük Britaniya unitar dövlətdir və onun büdcə sistemi iki hissədən ibarətdir. Bu iki səviyyə arasındakı münasibətlər viktorian dövründən 1980-ci illərin axırlarına kimi dəyişməz qalmışdır. Son onilliklərdə aparılmış isla­hatlar yerli büdcə­lərin iqtisadiyyatdakı rolunu əhəmiyyətli şəkildə azaltmışdır.
Ölkənin dövlət büdcəsi iki hissədən ibarətdir:


  • vəsaitlərin cari daxilolmalarından və onların xərc­lənməsindən ibarət olan birləşmiş fond;

  • kapitalın hərəkəti ilə bağlı olan dövlət gəlirlərinin və xərclərinin daxil olduğu milli borclar fondu.
Davamı →

5.2.2.Ingiltərə bankı

Ingiltərə Bankı dünyanın qədim mərkəzi bankıdır. Bu bank dörd əsr bundan əvvəl, demək olar ki, müf­lis­ləşmiş hökumətlə maliyyəçilər — kreditorlar qrupu ara­sındakı sövdə­ləşmə nəticəsində yaranmışdır.
XVII əsrin axırında Ingiltərə maliyyə iflası həddində idi. Fransa ilə 50 il ərzində aramsız  aparılan müharibə ölkə­nin iqtisadiyyatını çox zəiflətdi. O zaman hökumət məmur­­ları hərbi kampaniyanın maliyyələşdirilməsinə pul almaq məq­sə­dilə maliyyəçi-kreditorlarla danışıqlara gir­dilər. Şot­land maliyyəçisi Vilyam Peterson özünün maliyyə qrupu adından hökumətə başqa plan təklif etdi və dövlət tərəfindən imtiyazların verilməsinin əvəzinə bank yaratmağı məsləhət gördü. Bu bank yeni banknotlar buraxmalı və kəsiri örtməli idi. Ingiltərə Bankı 1964-cü il 27 iyul parla­mentinin aktı ilə yaradılmışdır. Əvvəlcə orada 19 əməkdaş işləyirdi. Bankın kapitalı Böyük Britaniyanın ilk dövlət borcunu təmsil edirdi.

Davamı →

7.1. Yaponiyanın iqtisadiyyatı əsrlərin sərhədində

1990-cı illərə qədər Yaponiyanın iqtisadi sistemi üçün üfürülən sabun köpüyünün vəziyyəti xarakterikdir. XX əsrin son onilliyinin əvvəlində partlamış bu sabun köpüyü hakimiy­yəti məcbur etdi ki, öz siyasətlərini artım tendensiyasından döndərib enişin qarşısını almağa tərəf yenidən istiqamətlən­dirsinlər. Yaponiya 1970-1980-ci illərdə dünya birliyində sənaye mallarının ticarəti və is­teh­salı üzrə ABŞ -dan sonra ikinci yeri inamla tuturdu. Ölkə bəzi sahələrdə dünya iqtisa­diy­ya­tının qloballaşma pro­sesləri ilə və təsərrüfat əlaqələrinin beynəl­miləl­ləş­di­ril­məsi ilə əlaqədar olan tələblərə cavab verərək dünya lider­­liyini qazanmağa və saxlamağa nail oldu. Lakin mər­kəz­ləşmiş dövlət hakimiyyətinin sintezinə və digər ölkələrin təc­rü­bə­sini məhsuldar şəkildə mənimsəmək qa­biliy­yə­tinə əsas­la­nan iqtisadiyyat modeli 1990-cı illərdə öl­kə­nin gələcək in­kişafını ləngitməyə başladı.

Davamı →

5.2.3.Kredit-maliyyə institutları sistemi

Böyük Britaniyanın kredit sisteminin ikinci hissəsi bank idarələridir. Bank müəssisələri tarixən depozitlərin cəlb edilməsində ixtisaslaşdığına görə, bir çox hallarda depozit müəs­sisələr adlandırılır. Kommersiya bankları depozit fəaliy­yətlərini həyata keçirməkdən əlavə, qısa­müddətli kre­dit­lər verir, xarici ticarəti maliyyələşdirir, həmçinin əmanət­çilərin vəsaitlərini idarə edirlər. Depozit bankların müş­təri­ləri müx­tə­lif cür həm iri müəssisələr və təşkilatlar, həm də şəxsi adam­lar ola bilir. Ona görə də depozit bankları bəzən pərakəndə banklar adlandırırlar.

Davamı →

5.2.1. Britaniyada pul sisteminin formalaşmasının və fəaliyyətinin əsasları

Böyük Britaniyanın funt sterlinq pul vahidinin Bri­taniya adalarında meydana gəlməsi mərkəzləşmiş döv­lətin yaranmasından çox –çox əvvəl baş vermişdir. Hələ norman işğalından (1066-cı il) əvvəl yerli əhali gümüş penslərdən, yaxud sterlinqlərdən istifadə edirdi. Gümüşün bir funtundan 240 pens kəsilirdi. «Funt sterlinq» adı da məhz buradan yaranmışdır. Funt da öz növbəsində 20 şilinqə bölünürdü. Hər bir şillinq uyğun olaraq 12 pensə bərabər idi. XIII əsrdə şillinqlər ilk dəfə pul şəklində kəsilmiş, artıq XIV əsrdə dövriyyədə qızıl funtlar peyda olmuşdur.

Davamı →

9.2.1.Avropa monetar ittifaqının təkamülü və müasir vəziyyəti-2

Delorun məruzəsi və qismən ona əsaslanmış Maas­trixt müqaviləsi 1990-cı illərdə Qərbi Avropa inteq­rasiyasının keyfiy­yətcə yeni inkişaf mərhələsini açdı. Av­ropa birliklərinin Avropa Ittifaqına transformasiyası barədə tarixi Maastrixt müqaviləsi 1991-ci ilin dekabrında imzalanmış, ratifikasiya edilmiş və çətinliklərə baxma­yaraq, 1993-cü ilin noyabr ayında qüvvəyə minmişdir. Maastrixt müqaviləsinin ratifika­si­yası ilə bağlı çətinlklər 1992-ci ildə Danimarkada və Fran­sa­da yaranmış, nə­ticədə vahid Avropanın gələcəyinə və uyğun olaraq AVS-nə olan inam xeyli qırılmışdır. Bu isə 1992-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Avropa valyutaları bazarının ciddi böhran vəziyyətində olmasına gətirib çıxartdı. Bunun nəticəsi olaraq, Britaniya funtu, Italiya lirəsi AVS-ni tərk edir, ispan pesetası və portuqaliya eskudosu elə həmin ilin noyabrında 6% devalvasiya olunurlar. 1993-cü ilin yanvarında irland funtu 10% devalvasiya olunur, may ayında isə peseta və eskudo düşməkdə davam edir. Be­lə­liklə, Birlik ölkələrinin maliyyə nazirləri Avropa valyu­ta­larının mümkün dəyişmə sərhədlərinin ±15% geniş­lən­dirilməsi ilə bağlı addım atmaq məcburiyyətində qalırlar.
Davamı →

4.2.2. Fransa bankı

Avropanın ən qədim mərkəzi banklarından biri olan Fransa Bankı 1800-ci ildə Napoleon Bonapart tərəfindən təsis edilmişdir. 1803-cü ildə Banka təqdim edilmiş və 1806-cı ildə təsdiq olunmuş emissiya hüququ 1945-ci ilə qədər dörd dəfə təzələnmişdir. Doqquz əyalət emissiya bankının udulma­sından sonra 1848-ci ildən başlayaraq Fransa Bankı ölkənin bütün ərazisində inhisarçı emissiya hüququnu əldə etdi.
1936-cı ilə qədər Fransa Bankını 15 «reqent»dən ibarət olan Şura idarə edirdi. Lakin 1936-cı ildə Şura artıq 20 direk­tordan ibarət olan Baş şura ilə əvəzləndi. 1945-ci il 2 dekabr qanunu ilə Fransa Bankının kapitalı dövlətə verildi və bu səbəb­dən də, o indiyədək dövlət müəssisəsi statusunu saxla­maq­­dadır.

Davamı →

9.2.1.Avropa monetar ittifaqının təkamülü və müasir vəziyyəti

Avropa qitəsində vahid pul sistemini yaratmaq ideyası çoxdan meydana gəlmişdir. Makedoniyalı Isgən­dər­dən və Roma imperatoru Avqustdan başlayaraq, bir çox sərkər­də­lər, alimlər və mütəfəkkirlər Avropa xalqları üçün ümumi pul məsələsini qaldırmışlar. Orta əsrlər Avro­pasında ümumi val­yu­tanı tətbiq etməyə dəfələrlə cəhd göstərilmişdir. Məsələn, 1392-ci ildə şimaldakı alman şəhərləri monetar ittifaq yara­dıb, ümumi pulu kəsməyə başladılar. XIX əsrdə Napoleon Bonapart və Viktor Hüqo ümumavropa pulunu yaratmaq ideyasını irəli sürürdülər.

Davamı →
Top