Heyvanlar aləmi kateqoriyası üzrə məqalələr

Bu dəfə “Xırdabuynuzlu heyvanlarda çiçək xəstəliyi və ondan qorunma yolları” barədə danışmaq istəyirik.
Xırdabuynuzlu heyvanlar arasında rast gəlinən çiçək xəstəliyinin virus xarakterli olduğu bildirilib.
Virus ətrafa xəstə heyvanların ağız və burun axıntısı, pustul mayesi ilə, həmçinin quruyaraq xarici mühitə düşən qartmaqlarla yayılır. Qurumuş qartmaqda infeksiya törədicisi bir neçə ay sağ qala bilir. Süd vəziləri yoluxduqda virus südlə də ifraz olunur. Xəstəlik transmissiv yolla – həşəratlarla da yayıla bilər. Yem, su, xidmət vasitələri, peyin və s. infeksiyanın yayılmasında təhlükə mənbəyidir.

Azərbaycanda olan 28 növ ilandan yalnız 6 növü zəhərlidir, bunlardan da “Levant gürzəsi” adlandırdığımız iri aran gürzəsi daha geniş yayılıb.
Onun sözlərinə görə, bu gürzəyə enliyarpaq dağ meşələrindən, yüksək dağlıq ərazilərdən, Talış zonasından başqa, Azərbaycanın bütün isti və quraq düzənliklərində, dağətəyi çöllüklərində rast gəlinir. Bu gürzənin ölçüsü quyruğu ilə birlikdə ən çoxu 2 — 2,2 metr olur. Amma bu ölçüdə gürzəyə Azərbaycanda çox nadir hallarda rast gəlinə bilər. Ölkəmizdə əsasən 90-100 sm ölçüsü olan gürzələrə rast gəlinir:

İnsanlarda müxtəlif yolxucu xəstəliklər törədən və yayan, kənd təsərrüfatına ziyan vuran gəmirici heyvanların sayının tənzimlənməsində ilanlar və digər sürünənlər böyük rol oynayır. İlanların sayı təbiətdə azaldıqca, bu gəmiricilərin sayının artmasına əlverişli şərait yaranır. Müasir dövrümüzdə ilanların sayı təbiətdə azaldığı üçün insanlar gəmirici heyvanların sayca artmasından əziyyət çəkirlər. Ona görə də, insanlar ziyanverici və xəstəlik törədicisi olan gəmirici heyvanlarla mübarizə aparmaq üçün müxtəlif üsullardan, o cümlədən zəhərli kimyəvi maddələrdən istifadə etməli olur.

Bir çox insanın fobiyasına çevrilən hörümçəklərin ardından torları uzun müddət qalır. Aparılan bir araşdırmada, hörümçək torlarının uzun müddət çürümədən necə dayandığını ortaya qoydu.
Evimizin dib künclərində və çöldə heç kimin çöldə girmədiyi ərazilərdə gördüyümüz hörümçək torları kənardan təsir olmayanda orda da qalır. Təbii ki hörümçək torlarının da bir ömrü var. Ancaq uzun ömür sürürlər.
Uzun ömürlü hörümçək torları necə bu qədər dayanaqlıdırlar? Əslində hörümçək torları hörümçək növünə görə dəyişərək saatlarla və ya həftələrlə ölçülə bilən bir ömrü var. Bunu saxlayan amil,çürüməyə səbəb olan bakteriyaların hörümçək ipindəki azota asanlıqla çata bilməməsidir.

Zədələnmələr zamanı həkimə-qədərki ilk tibbi yardımın böyük əhəmiyyəti olduğunu artıq bilirsiniz. Bunun üçün ilan sancması, burxulma və çıxıqlar, sınıqlar, qanaxma, yanıqlar, ürəkgetmə, boğulma zamanı göstərilən ilkin tibbi yardım tədbirlərini yadınıza salın.
Bəs bu hadisələrin məsuliyyətsizlik nəticəsində yarandığını və yaxud təhlükəsizlik qaydalarını bilmədiyimizdən baş verdiyini bilirsinizmi? Heç özünüzə: «Belə etsəydim, bu baş verməzdi», — demisinizmi?
Dünyada, o cümlədən də ölkəmizdə zəhərli ilan sancmasından hər il çoxlu sayda insan ziyan çəkir. Havaların həddən artıq isti keçdiyi yay aylarında bu təhlükə daha da artır.

Şəxsi ev və həyət sahibləri bəzən təkcə ev quşları deyil, hətta kənd təsərrüfatı heyvanlarının da bəslənməsi və çoxaldılması ilə məşğul olurlar.
İribuynuzlu (inək, camış) və xırdabuynuzlu (qoyun, keçi) mal-qaranın saxlanması heyvandarlıq məhsullarına ehtiyacı təmin edir.
Bazar iqtisadiyyatının əsas qanununda deyilir: «Əgər məhsula ehtiyac artırsa, onun qiyməti qalxır, deməli, onun istehsalı böyük gəlir vəd edir».
İnsan kənd təsərrüfatı heyvanlarının saxlanmasından yeyinti məhsulları (ət, süd, yağ) və istehlak xammalı (yun, cod tük, dəri, sümük) əldə edir.

Molyuskalar(ilbizlər) tipi-Hazırda 130000 növü məlumdur. Onlardan Xəzərdə 118 növü qeyd edilmişdir.Molyuska sözünün mənası «yumşaq» deməkdir.
Xüsusiyyətləri

•     Molyuskaların bədəni üçqatlı çanaq içərisində yerləşir.
•     Bədən üç hissədən – baş, gövdə və ayaqdan ibarətdir.
•     Bədən manti adlanan nazik dəri ilə örtülür.
•     Manti hüceyrələrinin ifraz etdiyi mayedə olan kalsium duzlarından çanaq əmələ gəlir.
•     Heyvanın bədəni ilə manti arasında manti boşluğu vardır.

Delfinlər balıq deyil…
Suda yaşadıqlarına baxmayaraq delfinlər balıqlara deyil, insanlara daha yaxındır. Balıqlardan fərqli olaraq delfinlər övladlarını insanlar kimi dünyaya gətirir, onları südlə bəsləyir. Bundan əlavə onların pul əvəzinə, zərif və hamar dərisi var.
Onların beyni…
Delfinlərin beyninin çəkisi 1700 qramm təşkil edir. İnsanın beyninin çəkisi isə 1400 qramm. Doğrudur ağırlıq heç nəyi həll etmir. Ancaq aparılan araşdırmalar göstərmişdir ki, delfinlərin beynində sinir hüceyrələri insana nisbətən daha çoxdur.

Timsahlar 120 milyon il bundan əvvəl təbaşir dövründə yaranmışdır. Timsahların orqanizminə yaxın müasir qohumları quşlar hesab olunur.

Xarakterik xüsusiyyətləri

• Timsahlar isti yerlərdə yaşayaırlar,uzaqdan kərtənkələyə bənzəyirlər.
• Ön ayqlarında 5,arxa ayaqlarında 4 barmaq var.(18)
• Barmaq aralarında ya bütöv ya da qismən pərdə olur.
• Uzun quyruğu suda sükan rolunu oynayır.
• Güclü dişləri ,qüvvətli çənələri var.
• Yalnız üst çənə açılır.
• Dili alt damağa yapışıqdır.
• Gözləri,burnu və qulaqları başın üst tərəfindədir.