Heyvanlar aləmi kateqoriyası üzrə məqalələr

Bu dəstəyə daxil olan quşların əksəriyyətinin düz və yaxud azca əyilmiş uzun və güclü dimdiyi, yemi götürmək üçün nazik dili olur.

Nə üçün ağacdələnlərdə beyin silkələnməsi olmur?
Ağacdələnlər çox gərgin surətdə dimdikləri ilə ağacı oyurlar. Bununla da özləri üçün qida tapıb yeyirlər. Bu cür gur səslər meşədə 1 km-lik məsafəyədək yayılır.

Bəs, nə üçün başının bu cür fəal hərəkətindən ağacdələnlərdə beyin silkələnməsi olmur? Məlum olmuşdur ki, iskənəyəbənzər dimdik və güclü boyun əzələləri və telləri zərbələri yüngülləşdirir və beləliklə də onların beyni heç bir silkələnməyə məruz qalmır.

Ağacdələnlərə Cənubi Amerika meşələrində yaşayan parlaq quşlar-tukanlar da aiddir. Bu quşlarda ilk nəzərə çarpan şey onların nəhəng, parlaq rəngli dimdiyidir. Onun uzunluğu quşun bədəninin uzunluğuna bərabərdir, ancaq bu böyük dimdik çox yüngüldür, çünki orada hava boşluqları vardır. Tukanlar səsli-küylü, maraqlı və mehriban quşlardır. Parlaq rənginə baxmayaraq, tukanı tropik meşədə görmək elə də asan deyil.

Amur pələngi (Ussuri, Uzaq Şərq, yaxud Sibir pələngi) ən azsaylı pələng yarımnövlərindən biridir. Amur pələngi pişikkimilər fəsiləsinin ən iri nümayəndəsi olmaqla bərabər, həm də qarlı ərazidə yaşayan yeganə nümayəndəsidir.

Yaşlı erkək pələngin bədəninin uzunluğu 2,7-3,8 metrə, çəkisi 170-300 kiloqrama çatır. 

Amur pələnginin dərisi qara zolaqlı, kürən rəngli qalın, uzun və xovlu xəzlə örtülüb, qara zolaqlarının sayı isə 100-ə çatır. Hesab edilir ki, bu zolaqların şəkli fərdidir və bir pələngin zolaqları heç vaxt digərində təkrar olunmur.

Fransanın cənubunda geniş ərazidə yerləşən Kamarq qoruğu atlar üçün bir o qədər də münasib yer deyil. Bu rütubətli bataqlıq yerdə adalar dayaz su hövzələri və biçənəklərlə əvəzlənir. Qışda bu yerlərdə yeyəcək tapmaq çətindir, yayda isə çox istidir, ağcaqanad və milçək “buludunun” əlindən tərpənmək olmur. 

Amma bu yerlərdə məskunlaşan vəhşi Kamarq atları çox dözümlüdür. Onlar zəhlətökən həşəratları uzun quyruqlarının köməyi ilə qovur. Kamarqda təqribən 30 vəhşi at ilxısı yaşayır. Kim bilir, bəlkə də Kamarq atlarının əcdadları 17 min il əvvəl yaşamış cütdırnaqlılardır.

Cırcırama qədimdən bəri mövcud olan həşəratlardan biridir, onun qalıqları yur dövrünə aid daş kömür çöküntülərində qalıb. Alimlər hesab edirlər ki, cırcıramalar təxminən 350 milyon il əvvəl yaranıb. Bu gün cırcıramanın 4500-dən çox növü siyahıya alınıb, onların əksəriyyəti subtropik və tropik ərazilərdə yaşayır. 

Bu zərif həşəratların nəinki nəsli kəsilməyib, eyni zamanda, onlar dünyanın hər yerinə yayılıblar. Cırcıramalar ən sürətli uçan həşərat hesab olunur. Onların sürəti 57 km/saata çata bilər.

Bu admiralın dənizlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Meşə kənarları, çəmənliklər, bağçalar və günəşin bol olduğu çay sahilləri onların sevdiyi məkanlardır. Bəs nəyə görə quruda yaşamağı sevən kəpənəyin adını admiral qoyublar? Əlvan xarici görünüşünə görə, daha doğrusu — geniş qırmızı zolaqlı qara qanadına görə. Arxa qanadların aşağısından, ön qanadların isə ortasından keçən və üzərinə ulduz kimi ağ xalların səpələndiyi qırmızı zolaqlar admiral lampasını xatırladır.

Admiralın açıq qanadları 6 santimetrə çatır. Onlar kəpənəyi uzaq məsafələrə apara bilir. Axı admiral – köçəri kəpənəkdir. Onlar böyük sürülərlə Afrikadan gələrək yumurta qoyur və sonradan bu yumurtalardan sarı nöqtəli, xətli və tikanlı ağımtıl tırtıllar doğulur.

İnsanlar balinanın nəhəng balıq olması barədə hələ qədim zamanlarda düşünmüşlər. Onların mühakimələri balina və balıqların zahiri oxşarlığına, eləcə də yalnız suda yaşamalarına əsaslanırdı. Eyni zamanda hələ Aristotel balina və delfinlərin məməli canlı olduqları fikrini irəli sürmüşdü. Lakin onun mülahizələrinin tutarlı sübutu olmadığından şübhə ilə qarşılanmışdı.

Sonralar insanlarda balinaların həyat tərzini tədqiq etmək üçün yeni-yeni imkanlar açılıb. Balinaların niyə məməli olması haqqında danışmazdan öncə, gəlin, məməlilərin, prinsipcə, nə olduğunu müəyyən edək. Adından da məlum olduğu kimi, məməlilər süd ilə qidalanan, daha dəqiqi süd ilə bəslənənlərdir. Beləliklə, balinaları müşahidə edərkən dişilərin balanı doğduqları və onları süd ilə bəslədikləri aydınlaşıb. Balıqlar isə kürü tökür və bunun da nəticəsində nəsilləri artır. Əlbəttə ki, balıqların balalarını süd ilə bəsləməsindən söhbət gedə bilməz.

Bizə əsla bənzəməyən məxluqlarda insanınkına çox oxşayan və təqribən eyni cür işləyən orqanların olmasını bəzən təsəvvürə gətirmək çox çətindir. Çoxları düşünür ki, balıq suda yaşayırsa və qanı soyuqdursa, deməli, onun daxili orqanları və ya hər hansı hissi yoxdur.

Əslində isə balığın daxili quruluşu istiqanlı ali heyvanların daxili quruluşuna çox oxşayır. Bir çox alimlərin fikrincə, bu oxşarlıq quruda həyatın dənizdən başlandığını isbat edir. Balıqlar nəfəs alır və qidanı həzm edir. Onların sinir sistemi var. Buna görə də ağrı hiss edir, fiziki narahatlıq keçirir. Onlar çox həssasdır. Dad bilir. Ən həssas yeri dərisidir. Baş hissəsində yerləşən burun deşiklərində iki kiçik iybilmə orqanı var. Balığın xarici eşitmə orqanı yoxdur. Gözləri onurğalıların başqa növlərində olduğu kimi olsa da, daha sadə quruluşa malikdir.

Kəpənəkdən çox insanın xoşu gəlir. Lakin bu sözləri tırtıllar barədə deyə bilmərik. Ancaq bilməliyik ki, tırtıllar uçan gözəl varlıqların dünyaya göz açmasına şərait yaradır. 

Mahiyyətcə tırtıl, pup, kəpənək eyni canlıdır, lakin ayrı-ayrı inkişaf mərhələlərində. Düzdür, tırtılın taleyi daha qibtəedicidir, axı o, düz 3 il yaşaya bilir! Kəpənəklərin həyatı isə belə davamlı deyil: bəziləri cəmi bir neçə saat yaşayır. Çünki bu müddət ərzində özlərinə uyğun tay axtarıb tapmalı və sürfə qoymalıdırlar. Bəzi kəpənəklərdə hətta ağız dəliyi də yoxdur. Çünki onlar həyata bir məqsədlə — nəsli artırmağa gəlirlər.

Аlbаtrоs çоx böyük — 3,5 metrə yaxın qаnаdlаrı оlаn dəniz quşudur. Həyаtının az qala 90 fаizini аçıq dənizlərdə keçirir və quru sаhəsinə demək оlаr ki, enmir.

Bu quş növünün ən əsаs xüsusiyyəti оnun dаyаnmаdаn uzun müddət uçа bilməsidir. Quş bunu qаnаdlаrını mümkün qədər geniş аçаrаq yerinə yetirir və bu hаldа qаnаdlаrın uzunluğu 3,5 metrə çаtır. Bu, quşlаr аrаsındа ən böyük qаnаd uzunluğudur.

Şəhər həyatında ev heyvanı saxlamamaq insan psixikasında özünü göstərə bilər.
ABŞ-ın Boulder şəhərində yerləşən Ulmsk və Kolorado universitetlərindən olan tədqiqatçılar bu barədə məlumat yayıblar.

Eksperiment üçün yaşı 20-40 arasında olan 40 almaniyalı seçilib. İştirakçıların yarısını fermada, heyvanların əhatəsində böyüyənlər, digər hissəsini isə daim şəhərdə yaşayıb və heyvanlarla az təmasda olanlar təşkil edib.