Azərbaycan ədəbiyyatı kateqoriyası üzrə məqalələr

Bakı haqqında şeir | Qismət Rüstəmov

Bakıya toxundum… əsdi ürəyim, 
Toxunmaz olaydım Bakı dəyişib.
Geyinib əyninə dekolte geyim,
Burnu kiçilibdir, dodağı şişib…

Burdan milyardlarla qonaq ötürüb,
Indi öz-özünə qonaq, şəhərim.
Röyadan düzəlmə burun götürüb,
Aygündən silikon dodaq, şəhərim.
Davamı →

Yasəmən ətirli qəbir | Sabir Azəri

Dava qasırğa kimi başladı-əvvəlcə heç kimin ağlına gəlməzdi ki, bu, doğrudan da qasırğaya çevriləcək, fəlakət törədəcək, çünki zəif bir dalğa idi: iki qonşu uşağın arasında baş vermişdi, daha doğrusu, onlar tərəfindən yaradılmışdı.
Sağ tərəfdəki qonşunun uşağı Rəhmanın səsi həyətlərin ikisini də başına götürmüşdü:
— Anaaa! Babaaa, yasəmənimiz çiçəkləyib! Gəlin, baxın, görün nə boyda gül açıb!


Rəhmanın anası da, babası da çölə çıxdılar və onun yanına gələndə heyrətlərindən dondular — soldakı qonşunun uşağı Kamran nazik, az qala tamam qurumuş görsənən yasəmən çubuğunu iki araya basdıranda inanmırdılar ki, o bitəcək.
Düzdür, əvvəlcə Rəhmanın atası deyinmişdi ki, o niyə ağacı bizim evin arxasına basdırır? Rəhmanın nənəsi acıqlanmışdı ki, a bala, əvvəla, ora boş, istifadəsiz yerdir, o biri yandan da iki arada basdırır; həm də nə pis iş görür ki, yasəməndir, ətri onlara da yayılacaq, bizə də!

Davamı →

Gecə bənövşəsi | Hüseynbala Mirələmov

Həyatım mənim!
Tale bizi bu şəhərdə birləşdirmişdi, elə bu şəhərdə də ayırdı. Səninlə gəzib-dolaşdığım, bir-birimizə qısıldığımız, şirin-şirin dərdləşdiyimiz küçələrdən indi tək-tənha, yalqız ötüb keçirəm. Yeddi ildir ki, qəlbimi yandırıb-yaxan o amansız, əbədi ayrılığın sirrini anlamağa çalışıram. Qara bəxtimizi qınayımmı, dönük taleyimizə lənət yağdırımmı, fələyə qarğıyımmı, bilmirəm...
Rəhmətlik nənəm nə vaxtsa Məkkədən gətirilmiş sapsarı sünbül rəngində kəhrəba təsbehini çevirə-çevirə deyərdi: «Eh, ay bala, qəzavü-qədərdən qaçmaq olmaz. Qismət nədirsə, odur, özünü ha oda-közə vur, ha çalış-vuruş, xeyri yoxdu...»
Mən bu sözlərə etiraz edərdim, dünyanın hər üzünü görmüş, dişinə vurmuş qarını avam sayardım. Deyərdim, yox, ay nənə, elə deyil, hər şey insanın özündən asılıdır. Bax, mən oxuyuram, «beş» alıram, başqası oxumur, «iki» alır. Əlbəttə, qiymətlərimiz kimi bizim gələcək taleyimiz də fərqli olacaq!..
Nənəm başını bulayardı: «Yox, ay bala, mən gördüyümü görmüşəm; nə qədər əlləşirsən, əlləş, nə qədər vuruşursan, vuruş, yenə nəsibi-qismət var, alın yazısı var. Yazılana pozu yoxdur...»
Davamı →

Təndir başındakı söhbətlər | Alpay Azər

Utancaq idim, etiraz eliyə bilmirdim, yay tətili rayonda dincəlirdim deyə, nə nənəmə, nə də babama deyə bilmirdim ki, məni təndir çörəyi, lavaş almağa göndərməsinlər.
Birincisi, səhər gedib növbə tutmaq lazımıydı, ikincisi də, çörək bişib müştərilərə verilənə qədər isti təndirin qırağında oturub arvaddarın mənasız qeybətdərinə qulaq asmaq məni əsəbiləşdirirdi: onda ikinci sinifdə oxuyurdum, onnarın nə dediyini, nə istədiklərini başa düşmürdüm....
— Zülüüüüş! Ay Zülüüş!!! Canın yanmasın ay qız, harda qaldın?!!! Xamır qıjqırdı axıııı!!!
Təndirdə çörəyi bişirən Sahsənəm arvad iyirmi iki yaşlı ən kiçik qızı Zülfiyyəni çağırırdı.
Zülüşün səsi gəlirdi: “Ay maa!!! İndi gəliləm...”, pəltək idi, deyə nə dediyini bəzən tam başa düşmək olmurdu, amma anası qızının pəltəkliyinə öyrəşmişdi, başa düşürdü onu.
Davamı →

Məhəbbət həmişə var | Şiringül Musayeva

Əslində, mən — Süleyman sevgiyə, məhəbbətə bir o qədər də inanmamışam.
Sevgi, məhəbbət, eşq mənim aləmimdə şairlərin, rəssamların, yazıçıların uydurduğu bir illüziya, boş bir sabun köpüyüdür. Belə ki, söz, sənət adamları bu eşq, məhəbbət haqqında uzun-uzadı danışıblar, deyiblər, əslindəsə, onun mövcudluğuna özləri də şübhə ilə yanaşıblar. Həmişə cəmiyyət də bu eşqə, məhəbbətə, hətta, onu vəsf edənlərə bir qədər ironiya ilə yanaşıbdır. Və mən də həmişə bu fikirdə olmuşam ki, əsl kişi, ümumiyyətlə, sevgi, məhəbbət əsiri olmaz. Qadınlar — əks cinsin nümayəndələri nədirlər ki, onlara belə böyük bir hiss də bəsləyəsən. Qadınlar hər vaxt mənə öz rolunu yaxşı oynayan aktrisaları xatırladıblar. Hər zaman mənə elə gəlib ki, onlar süni və saxtakardırlar. Onların heç bir hissi-sevinci də, kədəri də, istəyi də, narahatlığı da, hətta, etirazı da təbii deyil. Onlar həmişə kişilərə əngəl və maneə törədib, onlara başağrısı olublar. Onlardan heç bir halda adama xeyir gəlməz.

Davamı →

Fəhm | Azad Qaradərili

Müdir müavini zəng etdi ki, bu gün iməcilikdir, dava paltarını (yəni fəhlə paltarını) geyin, birbaş sahəyə gəl. İstədim müdirə zəng vurub nəsə uydurum, xəstə olduğumu, ya da arvadın ayağını iməcilikdə əzdiyini (o, tibb bacısıdır, hər şənbə onları da iməciliyə aparırlar) deyib icazə alım. Amma yadıma düşdü ki, ötən həftə arvadın ayağını “sındırmışdım”. Özümün “xəstəliyim” isə keçməmişdi – müdir burnunda danışa-danışa demişdi ki, özüm səndən betərəm, amma görürsən ki, elə tın-tın Xudayara dönmüşəm, amma iməciliyə gedirəm… (Tın-tın Xudayar bizim maarif şöbəsinin təsərrüfat müdiridir, anadangəlmə burnunda danışdığından tın-tın Xudayar deyirlər).
Arvada bəd xəbəri çatdırmağa hazırlaşırdım ki, gördüm o məndən qabaq dava paltarını geyinib, əlində də süpürgəsi qapıdan çıxır.
Davamı →

Bir topa açar | Xuraman

İki ildən bəri canından çıxmaq bilməyən, onu haldan salan ağrılar ya azalmışdı, ya da bu ağrılara vərdiş etdiyindəndi — nədəndi, daha dözümlü olmuşdu. Hələ hərdən huşa gedəndə şirin yuxular da görə bilirdi. Bir-birinə oxşayan, bir-birinin davamı olan yuxularında ömrünün ən gözəl illəri, həsrətində olduğu doğma yerlər onu çağırır, xəyalını qanadlandırır, ürəyini titrədirdi. Bu iki ildə yastığının dibindən aralanmayan vəfalı ömür-gün yoldaşı huşdan ayılanda nəvazişlə:
— A kişi, deyəsən yuxulamışdın, yaxşı yuxu da görürdün, eləmi? — soruşanda təəccübləndi:
— Hardan bildin, ay arvad?
— Üzünə nur gəlib, işıqlar oynaşırdı.
— Arvad, bilirsən haralara getmişdim?

Davamı →

Buz hekayəsi | Cəlil Məmmədquluzadə

Mәn on yaşında, ya bәlkә bir qәdәr dә artıq olardım. Xalam azarlamışdı. Hacı Mirzә Sәttar hәkimi gәtirmişdilәr ki, baxsın vә müalicә elәsin. Demәk, xalamın xәstәliyi o qәdәr dә ağır deyildi vә bunu mәn ondan ötrü deyirәm ki, o vәdәlәr, yәni qırx il bundan qabaq bizim şәhәrdә iki nәfәr müsәlman hәkimi var idi: biri hacı Mirzә Sәttar idi vә digәri Mәşәdi Nurmәmmәd idi.
Davamı →

Mən, sən, o və telefon | Anar

Telefon nömrələri
Oxşamaz bir-birinə
amma hamısında
insan səsi... 
...pis günlər
oxşamaz bir-birinə
birində özün susarsan,
birində telefon.


Vaqif Vəkilov


Dünən sənin telefonun öldü. Ölən yalnız adamlar olmur ki… Telefon nömrələri də ölür. Ömrün boyu çox rəqəmləri unudacaqsan: pasportunun nömrəsini, axırıcı işində aldığın maaşını, dostunun avtomobilinin nömrəsini, aya qədər olan məsafəni, yaşadığın şəhərin əhalisinin sayını. Başqa rəqəmləri. Hamısını unudacaqsan. Bircə bu beş rəqəmdən savayı. Bu beş rəqəm, özü də məhz bu ardıcıllıqda səninçün ən əziz hədiyyə idi. Beş rəqəm, onun səsi və telefon dəstəyindən gələn bənövşə ətri.


Davamı →

Filosof | Firuz Mustafa

Sən nə iş­lə­yir­sən?..
Bə­li, bə­li, sən… Nə?.. Ha­ra­da?
Lap yax­şı… Mən isə fi­lo­sof iş­lə­yi­rəm. Ni­yə təəc­cüb­lə­nir­sən ki? Yox, mən fi­lo­sof de­yi­ləm, sa­də­cə ola­raq fi­lo­sof iş­lə­yi­rəm. Bə­li, be­lə bir iş də var.
Mə­nim fi­lo­sof iş­lə­mə­yi­min əsas­lı sə­bə­bi var. Bir də­fə tə­sa­dü­fən qatarda iki nə­fər­lə yol yol­da­şı ol­dum; üz­dən şə­hər adamına oxşasalar da, bir-birinə «kəndçim»- deyirdilər. Gör­düm ki, on­lar yol bo­yu nə ba­rə­də­sə ağ­zı kö­pük­lə­nə-kö­pük­lə­nə elə hey mü­ba­hi­sə edir­lər. On­lar­dan bi­ri de­yir­di ki, "əv­vəl­cə ide­ya olub", o bi­ri­si isə iki aya­ğı­nı bir baş­ma­ğa di­rə­yib is­rar edir­di ki, yox, "əv­vəl­cə ma­te­ri­ya olub". Məət­təl qal­mış­dım. Sə­fər yol­daş­la­rım mə­sə­lə­ni adam di­li­lə həll edə bil­mə­yib, baş­qa üsu­la əl at­dı­lar
Davamı →
Top