Ərzaqlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Darını təqribən 5 min il bundan əvvəl Çində və Monqolustanda mədəniləşdiriblər. Çində darı ilə yanaşı, çumiza da (italyan darısı) əkinçiliyə daxil olub.
Türk xalqlarına darı qədimdən məlumdur. Türkdilli xalqların, demək olar ki, hamısında bu bitkinin adı eynidir -«darı» (tarı).
Ehtimala görə Zaqafqaziyaya darı, Hindistandan (İran vasitəsilə) gətirilmişdir.
Yunan tarixçisi Ksenofont eramızdan IV əsr əvvəl İrəvanda darı əkininə rast gəlmişdir. Qədim Urartuda darıdan çörək və içki hazırlayırdılar. İranın özündə isə darı eramızdan əvvəl — birinci minillikdə məlum olmuşdur. Darı qədim tayfalardan keltlərə, qallara, skiflərə və sarmatlara məlum olub.

Bitki yağlarının insan orqanizmi üçün faydalı olduğu məlumdur.Təsadüfü deyil ki, həkimlər gündəlik rasionda,yeməklərdə və salatlarda bitki yağlarından istifadə etməyi məsləhət görürlər.Zeytun,günəbaxan,qarğıdalı,soya,araxis-bunların hamısını sadalamaqla bitməz.Bəs hansılardan istifadə edək və hansılardan uzaq duraq?

Zeytun Cənubi Avropa, Afrika, Cənubi Asiya və Avstraliyanın mülayim isti və tropik zonalarında yayılmışdır. 20-yə yaxın növü var. Zeytun həmişəyaşıl halda, 4 — 6, nadirən 10 — 12 m hündürlükdə ağac olub, boz-yaşıl rəngli lansetvarı yarpaqlara malikdir. Nəzəri o qədər də cəlb etməyən xırda ağ və ya yaşıltəhər rəngli çiçəkləri və yetişəndə qara-bənövşəyi rəngə boyanan meyvələri vardır. Meyvəsi birtoxumludur, lətli, yağlı yanlığı var, toxumları uzunsov, qonur rənglidir. Zeytun may-iyun aylarında çiçək açır, meyvələri oktyabr-noyabrda yetişir.

Çayın temperaturu 56 dərəcədən yuxarı olmamalıdır. Çay ən çox istifadə etdiyimiz içkilər sırasındadır. Amma çayı içməyin də öz qaydaları var.

Qadağa 1
Çayı acqarına içmək olmaz: Əgər çayı acqarına içsəniz, çay mədə və dalağınızı soyudacaq ki, bu da «canavarın evə girməsi» effekti yaradacaq. Çində qədimdən məsləhət görürdülər ki, "çayı boş ürəyə içməyin".

Qadağa 2
Çox isti çay içmək olmaz: qaynar çay boğazı, qida borusu və mədəni güclü stimullaşdırır. Qaynar çayın mütəmadi qəbulu bu orqanların zədələnməsinə səbəb olur. Son araşdırmalara görə, 62 dərəcədən yuxarı temperaturda mütəmadi içilən çay mədə divarını zədələyir və müxtəlif mədə xəstəliklərinə səbəb olur. Çayın temperaturu 56 dərəcədən yuxarı olmamalıdır.

1. Qəhvə «cəhənnəm» kimi qara, "ölüm" kimi güclü, «sevgi» kimi şirin olmalıdır: (Türk atalar sözü)
2. Amerikanların 52%-i mütəmadi olaraq qəhvə içirlər.
3. Tarixi fakta əsasən ilk dəfə olaraq qəhvəyə qənd Kral Ludovik XIV-tərəfindən əlavə edilmişdir.
4. 1657-ci ildə Böyük Britaniyada qəhvə oynaq xəstəliklərindən müalicə olunmaq üçün reklam olunurdu.
5. Qəhvə istehsal edən kompaniyaların əksəriyyəti qəhvə hazırlarkən kofeinin çox hissəsi çıxarılmış olur.
6. Qəhvə ağacı «Arabika» il ərzində 6 kq-a yaxın qəhvə verə bilər.

Çay dünyada sudan sonra ikinci ən geniş yayılmış içkidir. Çay kolunun (Camellia sinensis) yarpaqlarını dəmləməklə və ya qaynatmaqla əldə edilən bu içki əsasən isti və subtropik olkələrdə yetişdirilir. Yığılandan sonra emal prosesinin nəticələrinə görə çay 4 növə ayrılır: yaşıl, qırmızı, sarı və qara.

Qəhvə (ərəbcə قهوة‎‎ qəhvə «ehtiraslandıran içki») — qovrulmuş və üyüdülmüş qəhvə dənəciklərindən hazırlanmış isti içki. Dünyanın bir çox ölkələrində kofe adı ilə məşhurdur. Bu içki tərkibində olan kofein sayəsində stimullaşdırıcı təsirə malikdir.

Orqanizmimizin sağlamlığı vitamin və mikroelementlərdən asılıdır.
Dəmir- Ən vacib mikroelementlərdəndir. Bu element orqanizmdə qanyaratmada, oksigen mubadiləsində və immun sisteminin bərpasında mühüm rol oynayır. Kişilərdə dəmirə olan günlük tələbat 10mq. olduğu halda, qadinlarda bu göstərici 18mq.-ya çatır. Qaraciyər, quzu əti, yumurta, çuğundur, qara çörək,qırmızı alma dəmirlə zəngindir. Dəmirin çatışmamazlığı qan azlığına səbəb olur. Dəmirin normadan artıq olması isə orqanizmin antioksidant sisteminə mənfi təsir ederək zəhərlənməyə səbəb ola bilər.

Dənli bitkilərdən sonra kartof ən geniş yayılmış ərzaqlardan biri hesab olunur. Bundan başqa, ondan sənayedə müxtəlif məhsullar, habelə xammal da alınır. Məsələn, 1 ton kartofdan orta hesabla 170 kiloqram nişasta, yaxud 80 kiloqram qlükoza və ya 112 litr etil spirti alınır. Ondan mal-qara üçün 1,5 ton yem kütləsi də almaq olur. Kartofdan alınmış etil spirtindən 150-yə yaxın müxtəlif sənaye sahələrində istifadə edilir. Spirt istehsalı zamanı böyük həcmdə karbon qazı alınır ki, onu da soyudub quru buza döndərirlər.
Kartofun faydalı cəhətləri çoxdur. Məsələn, çiy kartof şirəsi mədədə və onikibarmaq bağırsaqda yaraların sağalmasına müsbət təsir göstərir