Flora kateqoriyası üzrə məqalələr

Hüceyrənin əsas hissəsini su təşkil edir. Su mürəkkəb həyat proseslərini təmin edir. Hüceyrə susuz məhv olur. Kök vasitəsilə bitkiyə daim su və suda həll olmuş mineral duzlar daxil olur. Sorulan su və suda həll olmuş mineral duzlar borularla gövdəyə, yarpaqlara və bitkinin digər orqanlarına çatdırılır. Suyun gövdə ilə qalxmasında kök təzyiqi və suyun yarpaqlar vasitəsilə buxarlandırılması böyük rol oynayır.
Bitkilərin suyu buxarlandırması. Torpaqdan daxil olan suyun az bir hissəsi fotosintezə sərf olunur, əksər hissəsi isə əsasən yarpaqlardakı ağızcıqlar vasitəsilə buxarlandırılır. Bitkilərin suyu buxarlandırması prosesi transpirasiya adlanır. Bitkilərdə buxarlanmanın sürəti onların yaşayış şəraitindən asılıdır. Yüksək temperaturda, parlaq günəş işığında, küləkli havada buxarlanma, əlbəttə, sakit və yağışlı havada olduğundan daha sürətlə gedir.

Fotosintez. Bitkinin havadan qidalanmasında iştirak edən əsas orqanı yarpaqdır. Ağızcıqlardan yarpağa hava daxil olur ki, onun da tərkibində olan karbon qazından bitki qida kimi istifadə edir. Yarpaq hüceyrələrindəki xloroplastlarda günəş enerjisini udma xüsusiyyətinə malik xlorofil olur. Әmici tellərlə torpaqdan su və mineral maddələr udulur və kökün ötürücü boruları ilə gövdəyə, oradan yarpaqlara ötürülür.

Toxumun quruluşu. Toxum – qabıq, endosperm və rüşeymdən ibarətdir. Toxum qabığı toxumu xarici təsirlərdən – qurumaqdan və zədələnmədən qoruyur. Endosperm xüsusi hüceyrələr qrupu olub özündə ehtiyat qida maddələri toplayır. Toxumun rüşeymini qidalandırmağa xidmət edir.
Rüşeym gələcək bitkinin ilk mərhələsidir. Rüşeymdə rüşeym kökcüyü, rüşeym gövdəciyi, rüşeym tumurcuğu və ləpə yarpaqları olur.
Rüşeym kökcüyündən bitkinin əsas kökü inkişaf edir.

Bitkilərin yeraltı qidalanması. Orqanizmlər qidasız yaşaya bilmədiyindən xarici mühitdən daim qida maddələri alırlar. Qidalanma sayəsində orqanizm böyüyür, inkişaf edir və çoxalır. Qidalanma — ətraf mühitdən həyat fəaliyyəti üçün lazım olan qida maddələrinin udulması və mənimsənilməsi prosesidir. Bitkilərin bir çoxunun qidalanmasında kök iştirak edir. Kök vasitəsilə suda həll olmuş mineral maddələr torpaqdan bitkiyə daxil olur. Bu, yeraltı və ya torpaqdan qidalanma adlanır.

Bitki orqanizminin əsas xüsusiyyətlərindən biri fəzada müəyyən vəziyyətdə qalmağa imkan verən dayaq sisteminin olmasıdır.
Gövdənin vəziyyəti. Böyümə istiqamətinə görə gövdələr dikduran (ağac, əksər kol və otlar), sərilən gövdələrə bölünür (çəmənçayı, qaytarma). Sərilən gövdələrdə mexaniki toxuma az olduğu üçün onlar dik vəziyyətdə dura bilmir. Sərilən gövdələr sürünən (üçyarpaq yonca, çiyələk, yemiş, qarpız, xiyar və s.), sarmaşan (çölsarmaşığı, lobya) və dırmaşan (daşsarmaşığı, üzüm, noxud) olur.

Yəqin ki, hamı kahı bitkisini tanıyır və ümumiyyətlə, elə insanlar var ki, kahını sevmirlər və yemirlər. Kahı çox faydalı bir bitkidir, faydaları və rahat istifadəsi haqqında geniş yazacam.Kahı həm də demək olar ki, Respublikamızın bütün regionlarında asanlıqla becərilə bilir. Mən Bakıda həyətimə əkirəm, çox yaxşı da bitir və bütün yay-payız istifadə etmək olur. Kahı dəmirlə çox zəngindir, qan azlığı (anemiya) zamanı çox faydalıdır, saç tökülməsinin qarşısını alır, baş gicəllənmələri və beyin qidalanmasının pozğunluqlarında çox faydalıdır. Kahının tərkibibində zəngin kalium ürək əzələsini gücləndirir, təngənəfəslikdə, ürəkdə oksigen çatışmazlığında, ürək səyrimələrində faydalıdır.

Bu gün dünya alimlərinin daha dərindən və geniş bir şəkildə araşdırdığı bitkilərdən biri də boymadərəndir. Onun təsir sferası o qədər genişdir ki, aparılan araşdırmalar yeni-yeni təsiredici maddələrin aşkar olunması və boymadərənin tətbiq sahəsinin genişlənməsi ilə nəticələnir.
Avropada, Amerikada və eyni zamanda Azərbaycanda geniş yayılmışdır.
Əsasən bağ, bostan sahələrinin ətraflarında daha çox bitir. Azərbaycanda ağ və sarı boymadərən növlərinə daha çox rast gəlinsə də, tibdə ağ boymadərən tətbiq olunur.
Boymadərən otunun tərkibində efirli birləşmələr, xüsusən də azulen, sineol, limonen, borneol, xamazulen daha çoxdur. Bunların sayəsində bitki bakterisid və iltihab əleyhinə təsir göstərir.

Bitkilər haqqında məlumatlar hər zaman insanları maraqlandırır. Xüsusilə də şəfalı bitkilər haqqında. Modern.az öz oxucularına şəfalı bitkilər, onların faydası, müalicəvi xüsusiyyəti barədə məlumatlar çatdırmaqda davam edir. Növbəti təqdimatımız kəklikotu barədədir.

Kəklikotu dodaqçiçəklilər fəsiləsindən olan bitki cinsidir. Hündürlüyü 20-35 santimetrə çatır və 400-ə yaxın növü var. Kəklikotu Qərbi və Şərqi Avropada daha çox bitir. Buna baxmayaraq bu bitki vətənimizin dağlıq və dağətəyi rayonlarında da kifayət qədər  yetişir. Kəklikotunun yaşıl yerüstü hissəsini bitki çiçəklədikdə və ya ondan əvvəl yığırlar.

Bir çox duyğuları bir-birimizə çatdırmaq üçün çiçəklərdən, xüsusilə güllərdən  istifadə edirik. Sevgi, təəssüf və ya izhar etmək istədiyimiz digər duyğular. Çiçək və güllər insana sevinc, fərəh, inam gətirir. Güllər canlı təbiətdə insan həyatının istənilən anında onu müşayiət edən təbii gözəlliklərdir. Dünyaya  övlad bəxş edən anaları ziyarətə gələnlər arasında mütləq gül dəstəsi gətirənlər olur, xüsusi günlərdə ilk ağla gələn, məktəb həyatına ilk qədəm qoyan övladlarımızın ən müqəddəs varlıq hesab etdiyimiz müəllimlərə qiymətli hədiyyəsi də elə gül dəstəsi olur. Ad günlərində, toy mərasimlərində və nəhayət, dünya ilə vidalaşanda da bizi gül dəstələri ilə yola salırlar.

Hava dəyişikliyi bitkilərə mənfi təsir etdiyinə görə, onların qış aylarında da sağlam olması üçün xüsusi qulluq lazımdır. Belə ki, temperatur dəyişikliyi ilə bərabər, eyni zamanda suvarılma, qidalandırma, işıq və rütubətlilik kimi digər amillərin də qış aylarında fərqlənməsi bitkiləri çaşdırır.

Güllər havaların soyuması ilə daha yavaş böyüməyə başlayır, payız-qış aylarında əksər bitkilərin yuxu dövrü başlayır, bəzi bitkilər üçün isə əksinə, aktiv dövr başlayır. Dibçək güllərinin yerləşdiyi yerdə temperaturun sabit olması daha məqsədəuyğundur. Bu yerin həddən artıq soyuması və ya isinməsinin qarşısı alınmalıdır. İsitmə sistemləri olan evlərdə temperatur dəyişikliyi daha az olduğu üçün belə şəraitdə onlar soyuq havadan daha az təsirlənirlər.