Fiqh (şəriət) kateqoriyası üzrə məqalələr

Vacib qüsllər yeddidir:
1. Cənabət qüslü.
2. Heyz qüslü.
3. Nifas qüslü.
4. İstihazə qüslü.
5. Məssi-meyit qüslü.
6. Meyit qüslü.
7. Nəzir, and və s. vasitəsilə vacib olan qüsllər.

Yara və sınığa bağlanan şey, həmçinin yara və bu kimi şeylərin üzərinə qoyulan dərmanlar «cəbirə» adlanır.
Məsələ 330: Əgər dəstəmaz yerinin birində yara, çiban və ya sınıq olsa, belə ki, üstü açıq olduqda su ona zərər yetirməsə, gərək adi vəziyyətdə dəstəmaz alınsın.
Məsələ 331: Əgər yara, çiban və ya sınıq üzdə və əllərdə olsa, onun üstü açıq olsa və onun üstünə su tökməyin zərəri varsa, gərək yara və çibanın ətrafı dəstəmazda deyildiyi kimi yuxarıdan aşağıya yuyulsun. Ən yaxşı odur ki, əlin suyunu yaranın üzərinə çəkməyin zərəri yoxdursa, əlin suyunu onun üzərinə çəksin. Həmçinin onun üstünə pak parça qoysun (yəni, yaranın) və əlin suyunu parçanın üzərinə çəksin. Amma sınıqda təyəmmüm etmək lazımdır.

Məsələ 322: Altı şey üçün dəstəmaz almaq vacibdir:
1. Meyit namazından qeyri-vacib namazlar üçün; müstəhəbbi namazlarda isə dəstəmaz, namazın səhih olması üçün şərtdir.
2. Unudulmuş səcdə və təşəhhüd üçün; əgər onunla namaz arasında bövl etmək kimi dəstəmazı pozan bir hədəs baş vermişdirsə; amma səhv səcdəsi üçün dəstəmaz almaq vacib deyil.
3. Həcc və ümrə əməllərindən olan Kəbə evinin vacib təvafı üçün.
4. Dəstəmaz alacağına dair nəzir, əhd və and etmişdirsə.
5. Məsələn; Qurani-Şərifi öpəcəyinə nəzir etmişdirsə.

Məsələ 305: Dəstəmaz əməllərində və şərtlərində suyun pak olması və qəsbi olmaması kimi, çox şəkk edən şəxs gərək öz şəkkinə etina etməsin.
Məsələ 306: Dəstəmazın batil olub-olmadığına şəkk edərsə, dəstəmazın batil olmadığına qərar verməlidir. Amma əgər bövl etdikdən sonra istibra etməmiş dəstəmaz almışdırsa və dəstəmazdan sonra bövl olub-olmadığına bilmədiyi bir nəmlik ondan zahir olursa, dəstəmazı batildir.
Məsələ307: Bir şəxs dəstəmaz alıb-almadığı barədə şəkk edərsə, dəstəmaz almalıdır.
Məsələ308: Əgər bir şəxs həm dəstəmaz aldığını, həm də onda bir hədəsin baş verdiyini, məsələn bövl etdiyini bilsə, lakin hansının əvvəl və hansının sonra olduğunu bilməsə, bu halda əgər namazdan əvvəl şəkkə düşsə, gərək dəstəmaz alsın.

Dəstəmazın səhih olmasında lazım olan şərtlər bunlardan ibarətdir:
1-ci şərt: Dəstəmazın suyu pak olmalıdır. Başqa bir fikirə görə şəri baxımdan pak olsa belə, əti halal heyvanın bövlü, pak olan murdarın əti və yara çirki kimi insanın nifrət etdiyi şeylərlə də qatışıq olmamalıdır. Bu görüş ehtiyata uyğundur.
2-ci şərt: Su mütləq olmalıdır.
Məsələ 271: Nəcis və muzaf su ilə dəstəmaz batildir. Hətta əgər insan onun nəcis və ya muzaf olduğunu bilməzsə yaxud unutsa belə, hökm eynidir. Əgər o, dəstəmazla namaz da qılmışsa da, həmin namazı yenidən səhih dəstəmazla qılması gərəkdir.
Məsələ 272: Əgər dəstəmaz alması üçün palçıqlı, muzaf sudan başqa bir su yoxdursa, namazın vaxtı təngdirsə, təyəmmüm etməlidir; vaxt varsa suyun durulmasını gözləməli və ya başqa bir vasitə ilə suyu duruldub saf su ilə dəstəmaz almalıdır.

Məsələ 242: Dəstəmaz alarkən üz və qolları yumaq, başın ön hissəsinə və ayaqların üzərinə məsh çəkmək vacibdir.
Məsələ 243: Üzü uzununa alnın yuxarısından baş tüklərinin çıxdığı yerdən çənənin ucuna qədər, eninə isə orta barmaqla baş barmağın arasında qalan miqdarını yumaq gərəkdir. Bu miqdardan azacıq bir hissəsi belə yuyulmasa, dəstəmaz batil olur. Əgər insan bu miqdarın tamamilə yuyulduğuna əmin deyilsə, buna yəqini olması üçün bir az ətraflı yumalıdır.
Məsələ 244: Əgər bir kəsin üzü və ya əli, normal insanların üzü və ya əlindən böyük və ya kiçik olsa, normal adamın üzünü haraya qədər yuduğuna diqqət etməli, o da oraya qədər yumalıdır. Yenə əgər alnında tük çıxar və ya başının önündə tük olmazsa, alnını normal miqdarda yumalıdır.

Məsələ 233: İt, donuz və ya murdar heyvanın dərisindən hazırlanan bir qabda bir şey yemək və içmək, hər hansı bir rütubət, o şeyin nəcis olmasına yol açdığı təqdirdə haramdır. O qabın dəstəmaz və qüsl kimi, pak şeylə edilməsi lazım olan işlərdə də istifadə edilməsi lazım deyil. İt, donuz və murdar heyvanın dərisini, qab olmasa da, istifadə etməmək ehtiyat müstəhəbbdir.
Məsələ 234: Qızıl və gümüşdən hazırlanan qablarda yemək və içmək və hətta vacib ehtiyata görə, onların hər cür istifadə edilmələri haramdır. Amma onlarla otağı və bənzər şeyləri bəzəmək və onları saxlamağın eybi yoxdur, lakin bunu da tərk etmək ehtiyatdır. Qızıl və gümüş qabların düzəltməyin və yaxud zinət və ya saxlamaq üçün onları alıb-satmağında hökmü eynidir.
Məsələ 235: Qızıl və gümüşdən düzəldilən stəkan tutacağına qab deyilirsə, qızıl və gümüş stəkan hökmündədir.
Əgər ona qab deyilmirsə, istifadə olunmasının bir maneəsi yoxdur.
Məsələ 236: Üzərinə qızıl və gümüş suyu çəkilmiş qabın istifadə edilməsinin eybi yoxdur.
Məsələ 237: Bir filizi qızıl və ya gümüşlə qarışdırıb qab hazırlayarlarsa, qabdakı filizin miqdarı, ona qızıl və ya gümüş deyilməyəcək qədər artıq olursa, istifadə olunmasının maneəsi yoxdur.
Məsələ 238: İnsanın, qızıl və ya gümüş qabda olan yeməyi ayrı bir qaba boşaltmasının, normal olaraq ikinci qab birinci qabdan yemək yeməyə vasitə olmazsa, eybi yoxdur.
Məsələ 239: Qızıl və ya gümüşdən hazırlanmış qəlyanın üfürən yerinin, qılıncın qınının, bıçaq və Quran qabının istifadə olunmasının bir eybi yoxdur, amma qızıl və ya gümüşdən hazırlanmış tiryək qabının, sürmə qabının və ətir qabının işlədilməməsi ehtiyat müstəhəbbdir.
Məsələ 240: Məcburiyyət halında qızıl və ya gümüş qabda zərurəti aparacaq miqdarda, yeyib-içmənin bir eybi yoxdur. Amma bu miqdardan artıq yeyib-içmək caiz deyildir.
Məsələ 241: Qızıl, gümüş və ya digər bir şeydən hazırlandığı bilinməyən bir qabı istifadə etmənin eybi yoxdur.

Məsələ 149: On iki şey nəcasatı pak edir. Bu şeylərə mütəhhirat (pak edicilər) deyilir. 1. Su. 2. Torpaq. 3. Günəş. 4. İstihalə. 5. İnqilab. 6. İntiqal. 7. İslam. 8. Təbiyyət. 9. Eyni nəcasətin aradan getməsi. 10. Nəcis yeyən heyvanın istibrası. 11. Müsəlmanın bir müddət gözdən qeyb olması. 12. Başı kəsilən heyvandan bir miqdar qan axması. (Yəni üzü qibləyə kəsilən heyvanın qanı).

Məsələ 136: Quranın xəttini və vərəqini nəcis etmək sözsüz haramdır. Əgər nəcis olsa, gərək dərhal suya çəkilsin. Hətta vacib ehtiyata əsasən hörmətsizlik olmasa da nəcis etmək haram və suya çəkmək vacibdir.
Məsələ 137: Əgər Quranın cildi nəcis olsa və bu Qurana hörmətsizlik hesab edilsə, onu suya çəkmək lazımdır.
Məsələ 138: Quranı qan və murdar kimi eyni nəcisin üstünə qoymaq (eyni nəcis quru olsa da) ona hörmətsizlik olduğu halda, haramdır.

NƏCASATI SÜBUT ETMƏYİN YOLLARI

Məsələ 122: Hər şeyin nəcisliyini üç yolla sübut etmək olar:
1. Bir şeyin nəcis olduğuna, insanın özünün yəqin və ya əmin olmasıyla. Əgər bir şeyin nəcis olduğunu zənn edərsə, ondan çəkinməsi lazım deyildir. Buna görə murdar və pakı bilməyən adamların yemək yediyi çayxana və mehmanxanalarda insan, onun üçün gətirilmiş xörəyin nəcis olmasını yəqin bilmirsə, bunun eybi yoxdur.
2. Yalançı olmayan bir şəxsin öz əlində olan bir şeyin nəcis olmasını söyləməsi. Məsələn, xanımı, nökəri, külfəti öz əlindəki şeyin qab yaxud başqa bir əşyanın nəcis olduğunu söyləsə, o şey nəcisdir.
3) İki adil kişinin bir şeyin nəcis olmasını xəbər vermələriylə. Amma bir şərtlə ki, onların şahidliyi onun nəcis olmasına səbəb olsun.