islam dininin əsasları kateqoriyası üzrə məqalələr

Dinimizdə ən mühüm və bir o qədər də savab sayılan əməllərdən biri də xəstə olan bir möminə baş çəkməkdir. Allah-Təala özünə aid olan haqlarla bərabər, insan haqlarına qarşı diqqətli davranmağımızı, onların qeydinə qalmağı, ehtiyaclarını qarşılamağı və bu qəbildən əməlləri də əbədi səadətimiz üçün şərt qoşmuşdur. Bu kimi haqlar insanın Rəbbinə qarşı fərz olan ibadətlərindən sonra ikinci dərəcəli haqlardandır.

Belə ki, insan maddi imkanı və zamanı olduğu halda bu haqlara riayət etməzsə, qiyamət günündə Allahın hüzurunda cavab verməli olacaq. Əbu Hüreyrədən (r.a.) Rəsuli-Əkrəmin (s.ə.s.) belə buyurduğu rəvayət olunur: “Üç xislət var ki, bunların hamısı bir müsəlmanın yerinə yetirməli olduğu vacib haqlardandır: Xəstəyə baş çəkmək, dəfndə iştirak etmək və asqırıb Allaha həmd edən adama “yərhamukəllah” demək.

Meracın lüğəti mənası «yüksəlmə vasitəsi aləti» deməkdir. Həmin səbəbdən ona mənəvi nərdivan da deyilir. Merac həm də "İsra" adlanır. İsra isə «gecə vaxtı getmək və yola çıxmaq» felinin məsdəridir. Merac Peyğəmbər(ə)-nin Məkkədən Qüdsə oradan da əbədi bir aləmə gedib yenidən geri qayıtmasıdır.

Həzrəti Məhəmmədin Məkkədən Qüdsə aparılması Quran ayəsilə təsbit olunub. «Bəzi ayələrimizi göstərmək üçün bəndəsini (Peyğəmbər Əleyhissələmi) bir gecə (Məkkədəki) Məscidülharamdan ətrafını mübarək etdiyimiz Məscidüləqsaya (Beytülmüqəddəsə) aparan Allah pak və müqəddəsdir» (İsra1). Meracın bu hissəsinə İsra deyilir. Meracın 2-ci hissəsini isə Peyğəmbər(ə)-nin Qüdsdən 7-ci göyə qədərki səyahəti təşkil edir və bunu həz.Məhəmmədin aşağıdakı kəlamları təsdiqləyir.
1) «Merac gecəsi bir tərəfdə gözəl yeməklər süfrəsi digər tərəfdə isə leş gördüm. Camaatın bir qismi halal təamları yox leşi yeyirdi. Cəbrail(ə)-dən soruşdum: „Leş yeyənlər kimlərdir?“. O dedi: „Onlar halal malı var ikən haramı yeyənlərdir“;

Hədis alimləri qiyamətin əlamətləri barədə Peyğəmbər(ə)-nin müxtəlif kəlamlarının olduğunu qeyd ediblər. Məsələn, «On böyük əlamət görünməyincə qiyamət qopmaz. Bunlar Duman; Dəccal; Dəbbətül -ərz; Günəşin Qərbdən doğması; İsa(ə)-nin zühuru; Yəcus və Məcusun ortaya çıxması; Qərb, Şərq və Ərəbistanda yerin batması; Yəməndə bir atəşin peyda olmasıdır».

İslam alimlərindən Suyuti (v.e. 1505) və başqalarına görə qiyamətin əlamətləri iki növdür. Böyük və kiçik. Əmanətə xəyanət, adam öldürmək, fitnə-fəsad yaratmaq, məhəbbət və etimadın azlığı, şit və hay-küylü musiqi, haramların çoxalması qiyamətin kiçik əlamətləridir. Çağdaş dünyanın durumuna bu kontekstden qısaca nəzər salsaq aydın olar ki, artıq bəşər kiçik qiyamət durumunda yaşayır. Çünki zinaya qanuni don geydirmək, əmanətə xəyanət, sələmçilik, hətta Allah evlərində terror və təxribat, əsli bilinməyən şit və hay-külü musiqi, ikiüzlülük, haramları halal kimi qəbul etmək, təbiətə qeyri insani münasibət artıq dünyanın adi həyat tərzinə çevrilib.

Məsələ 2737: Qohumluq vasitəsilə irs aparan şəxslər üç dəstədir:

1. Meyitin ata-anası və övladıdır. Övlad olmayanda isə övladın övladı və nə qədər aşağı getsə, bunlardan hər kəs ki, meyitə daha yaxın olsa, irs aparır. Bu dəstədən bir nəfər qalana qədər ikinci dəstə irs aparmazlar.
2. Baba, nənə, bacı və qardaşdır. Qardaş və bacı olmayanda isə onların övladından hər kəs ki, meyitə daha yaxındır, irs aparar. Bu dəstədən bir nəfər qalana qədər üçüncü dəstə irs aparmazlar.
3. Əmi, bibi, dayı, xala və onların övladıdır. Meyitin əmilərindən, bibilərindən, daylarından və xalalarından biri sağ qalana qədər onların övladı irs aparmazlar. Amma ölənin fəqət ata tərəfindən olan əmisi ilə həm ana, həm də ata tərəfindən olan əmisi oğlu olarsa, miras, ana və ata tərəfindən olan əmisi oğluna düşər və ata tərəfindən olan əmisi miras almaz. Yalnız əgər əmi və əmisi oğlanları bir neçə nəfərdən çox olsa yaxud da meyitin əyalı həyatda olsa, bu hökm işkalsız deyildir.

Məsələ 2044: Həcc Allahın evini ziyarət etmək və orada göstəriş verilən əməlləri yerinə yetirməkdir və həcc ömrü boyu aşağıda göstərilən şərtlərə malik olan şəxsə bir dəfə vacib olur:

1. Hədd-buluğa çatmış olsun.
2. Aqil və azad olsun.
3. Həccə getməsi vasitəsilə tərk edilməsi şəriətdə həccdən daha böyük olan haram bir işi etmək məcburiyyətində qalmamalı və ya həccdən daha mühüm olan vacib bir əməli tərk etmək məcburiyyətində qalmamalıdır.
4. Müstəti (Müstəti — həcc ziyarətinə getməyə maddi imkanı olan şəxs) olsun və müstəti olmağın şərtləri bunlardır:

İslam dini qurduğu cəmiyyəti yaxşılıq etmək, xeyirli işlər görmək, mərhəmətli davranmaq və bir-birini sevmək əsası üzərinə bina etmişdir. Dinimiz zəngin olsun, kasıb olsun, qohum olsun, güclü olsun zəif olsun, bütün müsəlmanların bir-birlərinə qarşı mərhəmətli olmasını, özü üçün sevdiyini qardaşı üçün də sevməsini, daim qardaşının yaxşılığı üçün çalışmasını, hətta gücü yetdiyi qədər qardaşını özündən üstün tutmasını əmr edir.
Yaxşılıq etmək Quranda ümumi olaraq “ehsan” termini ilə ifadə edilmişdir. (əl-Bəqərə, 83; ən-Nisa, 62; əl-Ənam, 151; əl-İsra, 23; əl-Əhqaf, 15) Ehsan “gözəl olmaq” mənasına gələn h-s-n kökündən törəmiş bir məsdər olub “başqasına yaxşılıq etmək” və “gördüyü işi yaxşı etmək” kimi iki fərqli  mənada işlədilmişdir. Ehsan sahibinə də muhsin deyilir.

Dünya səyahəti ölümlə birlikdə bitər və bəşər övladı onu əbədi axirət yurdlarına aparan yeni bir səfərə çıxar. Məhz bu səfərdə insanlar istər mömün, istərsə də kafir olsun bir çox hadisələrlə qarşılaşarlar. Ayə və hədislər vasitəsilə əldə edə biləcəyimiz bu hadisələr haqqında məlumat  sahibi olmaq, axirət həyatımız üçün necə hazırlanacağımıza kömək edər.
Ölüm vaxtı
Ölüm vaxtı, ölən şəxsin sonrakı həyatı haqqında məlumat verir. Çünki Allaha inananla  inanmayanın ölüm anındakı halı birbirindən çox fərqlidir. Mömünlər ödükləri vaxt yanlarına mələklər gələr və onlara belə müjdə verərlər: «Qorxmayın, fikir eləməyin, sizə vəd edilən cənnətlə sevinin». Allahın ondan razı olacağını və onu bağışlayacağını eşidən mömin son dərəcə sevinər. Bir an əvvəl Allaha qovuşmağı, Allah da ona qovuşmağı istər.

      Allah-Təala birdir, bunda şüphə ola bilməz. Eyni anda təkcə insanları deyil, bütün məxluqatı, yaratdığı hər şeyi də görür. Göyləri və yeri yaradan Uca Rəbbimiz gecənin bir vaxtında qəlbi nisgilli bir möminin səssiz yalvarışlarını eşitdiyi anda meşənin dərinliklərində kiçik bir qarışqanın ehtiyacını da görür və bilir. Həmçinin eyni anda Yerdən milyard dəfələrlə böyük olan ulduzları, qalaktikaları da görür və tam ahəng içində idarə edir. Allah zaman, məkan kimi hər hansı bir şeylə məhdud deyil. O zaman və məkana sığmaz. Onun elmi və qüdrəti sonsuzdur. Heç bir şey Allahın əlində çətin deyildir. Hər an, hər yerdə olmaq, hər kəsi və hər şeyi eyni anda görmək Ona çətin gəlməz.

İnsanların pir,ziyarətgah və ya şəfa ocaqları kimi olan hər hansı bir yerə inanmağını görəndə çox pis oluram.Məgər inanılası pənah aparılası yer yalnız və yalnız bir olan ALLAH deyilmi?Və əgər biz bütün bunlara inanırıqsa o zaman bizim bütpərəstlərdən fərqimiz nədi? Cəhalətdir vallah.Biri götürüb ziyarətgahdakı daşı camaatın bədəninə sürtüb deyirki şəfa tapasız.Düşünmürlərmiki şəfanı verən yalnız Allahdır?Çoxsu deyirki biz bununla Allaha şərik qoşmuruqki,sadəcə sevimli bəndəsinin xətrinə ondan şəfa diləyirik.İslam bizə Allahın kiməsə görə günahlarımızı bağışlamağı və ya kiminsə xətrinə görə şəfa verəcəyini öyrətmirki.İnsan yalnız öz əməllərinə,öz taleyinə görə yaşayıb sorğu sual olunur.Qurani Kərim buyurur:

Şəhidlik yüksək bir mərtəbədir. Şəhidlik müsəlmanın ölümü ilə ibadət etməsidir. Şəhidlik əsasən cihad kimi müqəddəs bir əməlin, ibadətin məhsuludur.

Kimlər əslində şəhid olur

Şəhid və şəhadət xüsusi ilə müasir cəmiyyətimizdə çox bəhs edilən bir mövzuya çevrilmişdir. Belə ki, bu xalq dövlət və millət olma yolunda qan tökmüş, ölmüş və öldürmüşdür. Bu ölümlər cəmiyyətimizə özü ilə bərabər şəhidlik məfhumunu gətirmişdir. Əslində şəhidlik anlayışının bir müsəlman xalqı kimi bizim tariximizdə çox dərin köklərə malik yeri var. Çün ki, “haqq, hüquq”, “xalq”, “millət”, “ədalət” və s. kəlmələr kimi şəhidlik də İslami bir dəyərdir, kökü Allahın kitabı Qurana bağlıdır.

Fəqihlər şəhidi üç növə ayırırlar:

1. Həm dünya, həm də axirət etibarı ilə şəhid olanlar
Bu qrupa aid olan şəhidlər o kimsələrdir ki, qeyri-müsəlmanlarla və ya quldurlarla döyüş nəticəsində öldürülən və ölüm zamanı ağıllı və həddi-buluğa çatmış müsəlmandır. Eyni zamanda malını, namusunu, canını, digər müsəlmanları və ya müsəlmanların himayəsində olan qeyri-müsəlmanları müdafiə edərkən döyüş yerində dərhal öldürülmüş olan mükəlləf müsəlmanlar da bu şəhidlərdəndir. Bunlar kamil şəhiddirlər. Bu şəhidlər yuyulmaz, kəfənlənməz, qanlı paltarı ilə dəfn edilərlər.