Gündəlik həyatın çətinlikləri kateqoriyası üzrə məqalələr

Evdə, işdə, küçədə mübahisə edən adamlara rast gəlirik. Mübahisə edən adam içini, xarakterini gizləyə bilmir, necə varsa, elə də görünür. Baxırsan ki, birisi boğazının damarları şişə-şişə danışır, bir az səsinin tonu, bir az əl-qol hərəkətləri, bir az da ordan-burdan gətirdiyi misallarla dediyini qarşı tərəfə məcburi də olsa, qəbul etdirmək istəyir.
Kənardan obyektiv münasibətlə o mənzərəni müşahidə edəndə yüksək səs tonu ilə mübahisə edənlərin söylədiklərinin yalandan başqa bir şey olmadığını açıq-aydın görə bilirsən. Əmin olursan ki, onunku həqiqəti ortaya çıxarmaq yox, sadəcə olaraq, inadını qəbul etdirməkdir...

İndi təsəvvür edin ki, o yüksək səslə danışan adamın yerində sizsiniz və onu da təsəvvür edin ki, kənardan baxana necə görünürsünüz. Necə görünəcəksiniz? — Əlbəttə ki, pis! Hər işdə olduğu kimi, mübahisə etməkdə də bir ədəb, bir üslub var. Allah-Təala Qurani-Kərimdə bu haqda belə buyurur: “Əhli-kitabla mübahisə edərkən ən gözəl şəkildə və üslubda mübahisə edin”. Ayədəki “əhli-kitab” ifadəsi yəhudi və xristian dini mənsublarını nəzərdə tutur. Allah-Təalanın örnək verdiyi bu misal haqqında bir qədər düşünək: bir müsəlman ən çox hansı məsələ ilə bağlı başqa din mənsubu ilə mübahisə edər?

Bu yaxınlarda Rusiya televiziyada yayımlanan uşaq verilişləri və mültfilmlərə münasibətini köklü surətdə dəyişdi. Həmin qanuna görə daim siqaret tüstülədən və dovşanın gününü qara edən «Nu, poqodi» qəhrəmanı uşaqların psixikasına zərər vura biləcək deyə yalnız gecə 11-dən sonra göstərilə bilər. Çeburaşka da eybəcər qulaqlarına görə bu kateqoriyaya aid edilib. Amma bir-birini güllələyən, partladan, didişdirən, çeynəyən, dağıdan pakemonlar, bakuqanlar, qeyri mütənasib quruluşlu, üçbucaq sifətli, piramida bədənli, kubik şəkilli adamabənzərlər televizorlardan yığışdırılmadı. Olaylara kənardan baxanda uşaqların psixikasına mənfi müdaxilənin sanki hansısa əmr ilə, bilərəkdən edildiyi təəssüratı yaranır. 

Uşaqların cinsi istismarı insan hüquqlarının daimi və çox ağır pozuntularından biridir. Üstəlik, AIDS dövründə qız uşaqları zorakılığa qarşı daha zəif olurlar və adətən insanlar tərəfindən ticarət obyektinə çevrilirlər və ya zorla seks-biznesə cəlb olunurlar. Lakin seksual zorakılığa cəlb olunan uşaqlar arasında HİV infeksiyasının dərəcəsi hələ ki, məlum deyil. Azərbaycanda uşaqların cinsi zorakılığa məruz qalması halları geniş yayılmasa da, bundan sığortalanmış da deyilik. Bir sözlə, pedofillik adlanan bu cinayət təkcə ölkəmizin yox, bütün dünyanın problemidir.
Modelyerlər hələ yetkinlik yaşına çatmamış qız uşaqları üçün dikdaban ayaqqabılar, cəlbedici alt paltarları və çimərlik paltarları hazırlayırlar. Fransada 10 yaşlı qız uşağının və cəlbedici, açıq-saçıq paltarla obyektivin qabığına keçib şəkil çəkdirməsi «pedofillik» mövzusunu gündəmə gətirib.

Dahilərdən birinin sözüdür, “xoşbəxt olmaq istəyirsənsə, hər şeyə göz yummağı bacarmalısan”. Bu, həqiqət olsa da, insan övladı müəyyən qədər göz yummağı bacarır və bir gün səbir kasası dolur və…
Bakı sakini Elnarə Quliyevanın 27 yaşı var. 4 ildir ailə həyatı quran bu xanımın sözlərinə görə, ailəsində baş verən problemlərdən yorulub. “Bütün problemlərin başında da qayınanam durur”, – deyir müsahibim.
Dediyinə görə, sevdiyi insanla ailə həyatı qurub, həyat yoldaşı ailənin tək oğludur.
 “Qayınanam, demək olar ki, bizim bütün işlərimizə qarışır. Hara getdik, evə niyə gec gəldik, nə yedik, nə geyindik… Hətta yataq otağımıza qədər girir. Evdən heç yerə çıxa bilmirəm, bütün gün ev işləri ilə məşğul oluram.

Övladlarımızın söyüş söyməsi hər birimizi narahat edir. Bəzi azərbaycanlılar isə lap balaca yaşlarından övladlarına söyüş öyrədir, sonra isə müasir uşaqların tərbiyəsinin pozulmasından danışırlar.Övladının söyüş söyməsini istəməyənlər müxtəlif üsullardan istifadə etməklə bunun qarşısını almağa çalışırlar. Ancaq bir çox hallarda tərbiyə metodları yanlış seçilir.

Ata əvvəl qızına, sonra isə nəvəsinə tamah saldı
Türkiyənin Ədirnə şəhərində öz qızını 9 il ərzində zorlayan atanın məhkəməsi başlayır. Dövlət ittihamçısı qızını zorlayan, nəvəsinə qarşı seksual xarakterli hərəkətlər edən şəxsin 12 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilməsini istəyib.
Tükürpədici hadisə qızını zorlayan atanın qızından olan nəvəsinə də «göz dikməsi» nəticəsində ortaya çıxıb. Belə ki, adı açıqlanmayan 52 yaşlı kişi doğma qızına 13 yaşında olarkən təcavüz edib. Bu münasibətdən atanın öz qızından iki övladı dünyaya gəlib. «Valideyn» doğulan qız uşağını həyat yoldaşının dünyaya gətirdiyi övlad kimi göstərərək öz qızı kimi saxlayıb, oğlunu isə övladlığa verib.

Bir stəkan pürrəngi çay süzüb, mürəbbəni qoyursan qabağına. Kresloda yerini rahatlayıb, televizoru işə salırsan. Axı bu gün sənin istirahət günündür. Pultun düyməsini basıb, tele-kanalları yoxlayırsan. Efirdə gözünə ilk öncə qurumuş tut ağacına oxşayan aparıcı, onun çılpaq çiyinləri, qoşa nağara çubuqlarını bənzədən əyri ayaqları görünür. Üzünə süni təbəssüm verərək, paytaxtın«donqili»restoranlarını tərifləyir. İkinci düyməni basırsan, efirə hamam paltarında çıxmış şou-biznes əhlinin iki nümayəndəsi tovuz quşu kimi bəzənib, öz səviyyələrinə uyğun söhbətlər edirlər. Hərdən nəzərini aparıcının dişləri, saxta gülüşü cəlb edir. İyrənirsən. Əsəbləşib, pultun üzərinə«3»yazılmış düyməsini sıxırsan. Rejissor Vaqif Mustafayevin kinoteatra döndərdiyi«Spase»-də nöyüt iyi verən köhnə kinolar nümayiş etdirilir. Yox, buna azı 100 dəfə baxmısan. Cəld kanalı dəyişirsən.

Sürücü qəfil avtobusu saxlayır, hirslə yerə düşür, dayanacağa çatana qədər yolda “qaraladığı” digər marşrut sürücüsünün üstünə şığıyır, əlbəyaxa döyüş başlayır, ətrafdakılar onları zorla sakitləşdirir...
Mağazada satıcı qızın 1 kilo konfet çəkməsini gözləyən kişi bir az ləngimə görən kimi səsini qaldırır, mağaza rəhbərliyini çağırır, başqa bir dava başlayır...
Yolda siqnalların səsi qulaq batırır, aqressiv sürücülər bu tıxacda bir-birinin ətini belə yeməyə hazırdılar...

Bu sayaq aqressiv insan mənzərələri kifayət qədərdir. Çünki yay gəlib — dözülməz istilər insanların orqanizminə, xüsusən də əsəb sisteminə mənfi təsir göstərir. Hər səhər evdən çıxıb işə gələnə qədər ən azı dörd-beş insidentin ya şahidi, bəzən isə iştirakçısı olursan. Adi bir anlaşılmazlıq və ya neqativ hal bircə anın içində böyük bir qalmaqala çevrilir. İnsanlar od ələyən günəşin heyfini bir-birinin canından çıxarmağa kökləniblər. Və bu hal təkcə Azərbaycan insanına məxsus deyil. Statistikalar, dünya təcrübəsi və yaydan xətasız-bəlasız çıxmağın yolları ilə tanış olmaq istəyirsinizsə, buyurun.

«Səni görüm yerə girəsən», "Əllərin qırılaydı, o qaba əl vuran yerdə", «O otağa girən yerdə qılçların sınaydı»...  Bu sözləri övladının hansısa hərəkətindən əsəbiləşən valideynlər tez-tez işlədirlər. Elə özümüz də hansısa səhv hərəkətimizdən əsəbiləşəndə öz ünvanımıza da işlədirik. Kimsə sevmədiyi kəsə ərə getdiyinə görə özünü söyür, kimisi yanlış qərar verdiyinə görə. Amma sonda bunlar əsl lənət və qarğışa çevrilir.

Çox az adama bəllidir ki, əsəbi vəziyyətdə deyilən bu cür sözlər elə-belə yox olub getmir. Təbiətin (fizikanın) əsas qanununu bilməyən olmaz — materiya, enerji yox olmur, sadəcə  bir növdən başqa növə çevrilir. İşlətdiyimiz sözləri də bu aqibət gözləyir. Ani olaraq əsəbiləşib dediyimiz nifrinlər sonradan əsl cadu kimi öz əleyhimizə işləyir. Özü də bu zaman təkcə lənətlənən adam deyil, onun nəsli də bu qarğışlara tuş gəlir. Ola bilər ki, kiminsə ətrafındakı biosahə güclü olsun və lənət ona təsir göstərməsin. Amma biz zərbəni qaytarsaq da, o, nisbətən zəif aurası olan övladlarımıza daha güclü ziyan vura bilər.

Belə bir fikir var ki, hər kəs dünyaya göz açdığı gündən öz dərdlərinə ağlayır. Körpə hələ gələcəkdə başına gələcəkləri hiss edir və göz yaşlarına qərq edir göz görməyən al yanaqlarını. Coşub ətrafa  səs salmağıyla sanki ətrafındakılara “məni gələcəkdə bu dərdlər gözləyir” demək istəyir. Ancaq onun nə demək istədiyini heç kim anlamır. Kimisi acdır deyir, kimisi də yuxusuzluğunu əsas gətirir. Nəticədə körpə ya yemək verilərək, ya da ağzına əmzik qoyularaq sakitləşdirilir. Bu minvalla dərdləri hiss etdiyimiz anlarda bir yolla özümüzü sakitləşdirməyə çalışırıq. Dərdlərin çoxluğunu unutmaq və ya düşüncələrimizi bulandırmaq üçün bəlkə də fərqli  yollara və vasitələrə əl atırıq. Kimisi dərdlərinin bir neçə yüz qram spirtli içkiylə azalacağını zənn edir. Mən bu vasitələrin nə qədər doğru olub-olmaması haqqında danışmaq istəmirəm. Bunu siz məndən daha yaxşı bilirsiniz. Buradan keçid almaq istəyirəm mövzumuzun əsas hissəsinə.